Làm thế nào để phim Việt có giá trị nghệ thuật và lấy lại niềm tin với khán giả? Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ (TS) Ngô Phương Lan, Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) về vấn đề này.
Phóng viên (PV): Trong thời gian qua, số lượng các tác phẩm điện ảnh sản xuất hằng năm đã tăng lên khá nhiều, nhưng hầu hết lại nằm ở các hãng phim tư nhân, và số lượng phim chưa đi đôi với chất lượng. Như vậy đáng mừng hay nên lo, thưa bà?
TS Ngô Phương Lan: Đúng là trong gần 2 năm qua chỉ có phim của các hãng tư nhân ra rạp, vì từ năm 2015, Nhà nước chưa bố trí kinh phí sản xuất phim truyện. Và chất lượng thì cũng chưa cao, chủ yếu là những phim giải trí, hoặc cũng có phim muốn “làm nghệ thuật” thì lại chưa tới. Nhưng cũng đáng mừng là diện mạo điện ảnh đa dạng, nhiều “dòng” phim, nhiều phong cách, nhiều ngóc ngách trong cuộc sống và tình cảm con người được đưa lên màn ảnh.
Với sự khắc nghiệt của quy luật thị trường, những sản phẩm kém chất lượng sẽ dần bị đào thải và tôi tin trong thời gian tới, một số nhà làm phim, nhà sản xuất quen “chụp giật”, thấy dễ dàng “ăn khoai” trong các mùa phim trước đã “vác mai” sang điện ảnh để “đào” sẽ tự nhìn lại thất bại của mình mà thay đổi cách sản xuất, cách đầu tư, lấy chất lượng làm trọng chứ không chạy theo chiêu trò, PR, làm xuống cấp và nghiệp dư hóa điện ảnh như thời gian vừa qua.
PV: Trên cương vị là nhà quản lý, bà nhìn nhận điều khó khăn nhất hiện nay điện ảnh Việt Nam đang gặp phải là gì?
TS Ngô Phương Lan: Điện ảnh đang thiếu nhân lực và thiếu sự chuyên nghiệp trong nhiều khâu, từ sản xuất đến phát hành. Và khó nhất là thiếu sự đồng bộ, mà điện ảnh là ngành tổng hợp của nghệ thuật-kỹ thuật-kinh tế-kinh doanh, nghĩa là ngành cần sự đồng bộ cao nhất.
Một khó khăn chưa thể “hóa giải” là lượng phim nhập quá cao, do cam kết quốc tế không có hạn ngạch phim nhập vào Việt Nam, khiến nhà sản xuất trong nước rất khó khăn và cũng khó có biện pháp bảo hộ điện ảnh nội địa. Muốn phim Việt “át” được phim ngoại nhập thì nội lực phải thật mạnh, phim phải thật hay…
PV: Thực tế điện ảnh Việt Nam không phải không có thuận lợi, về đội ngũ đầu tư sản xuất, lực lượng làm phim, sự cởi mở trong tư duy quản lý, những kinh nghiệm quý giá thu được trong việc hợp tác, hỗ trợ của các tổ chức, người làm phim quốc tế... Vậy nhưng điện ảnh nói chung và mỗi tác phẩm điện ảnh nói riêng lại dường như chưa được đánh giá cao?
Cảnh trong phim “Cha cõng con” của đạo diễn Lương Đình Dũng sẽ ra rạp vào đầu tháng 4 tới. Ảnh: Việt Hồng
TS Ngô Phương Lan: Phải xác định rõ cách đánh giá “nền điện ảnh nói chung” và “tác phẩm nói riêng”. Điện ảnh Việt Nam trong mấy năm qua đã có sự phát triển rõ rệt: Doanh thu phòng vé tăng khoảng 25-30%/năm; rạp chiếu phim tăng nhanh, mở rộng và cập nhật nhanh chóng các bộ phim mới đến nhiều tỉnh, thành phố chứ không chỉ tập trung ở các thành phố lớn. Số lượng phim sản xuất hằng năm đạt chỉ tiêu đề ra cho năm 2020. Thị phần phim Việt chiếm gần 30% - một con số mà nhiều nền điện ảnh lâu đời và được Nhà nước bảo hộ mạnh mẽ như điện ảnh Pháp cũng chỉ đạt được như vậy. Khán giả yêu thích và ủng hộ phim Việt Nam hơn trước rất nhiều. Trước kia ta chỉ mong có một “mùa phim Tết” cho phim Việt, nhưng bây giờ thì phim Việt chiếu quanh năm ở rạp, hầu như tháng nào cũng có 2-4 phim ra rạp. Các sự kiện điện ảnh, liên hoan phim quốc gia và quốc tế được nâng tầm, đón hàng trăm khách quốc tế, trở thành sự kiện điện ảnh được trông đợi hằng năm của khán giả, người làm điện ảnh Việt Nam và đồng nghiệp quốc tế. Một số bộ phim Việt Nam thành công tại Liên hoan Phim Việt Nam, Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội và các liên hoan phim quốc tế khác. Các nhà làm phim nước ngoài, trong đó có các hãng lớn của Hollywood đã đến Việt Nam hợp tác làm phim, quay phim “bom tấn”, ví dụ điển hình vừa rồi là sự kiện phim “Kong: Skull Island”…
Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận, Việt Nam vẫn chưa có nhiều tác phẩm xuất sắc, nổi trội, đó là điểm yếu nhất. Nhưng tôi không nghĩ rằng chúng ta bằng mọi giá phải chạy theo thị hiếu nước ngoài để có phim lọt vào liên hoan này hay giải thưởng khác thì mới gọi là phát triển và hội nhập. Chúng ta nên cố gắng tô đậm nét độc đáo, bản sắc Việt Nam và giá trị nhân văn trong mỗi tác phẩm. Đó là con đường dài nhưng vững chắc để điện ảnh Việt Nam tiến bước và thành công.
PV: Trân trọng cảm ơn bà!
VƯƠNG HÀ (thực hiện)