Vùng đất giàu bản sắc

Tiên Yên những ngày này đang tưng bừng trong lễ hội lớn. Đến Tiên Yên, điều đặc biệt ấn tượng với chúng tôi là những căn nhà ống chỉ hai tầng, mái ngói đất nung lợp âm dương, tường vôi gạch, cửa chính làm bằng gỗ, gấp từng tấm lớn, phố không có vỉa hè, theo ô bàn cờ gọn ghẽ. Khu phố Tiên Yên là sự pha trộn giữa kiến trúc của người Hoa và người Pháp, bình yên nép mình bên dòng sông hiền hòa. Thị trấn Tiên Yên giờ đây vẫn giữ lại những địa danh như địa điểm trận chiến thắng Điền Xá, Khe Tù (chứng tích tội ác của thực dân Pháp tại đây), Đồn Cao, Nhà bia lưu niệm Bác Hồ…

leftcenterrightdel
Ban tổ chức giới thiệu với du khách đặc sản gà Tiên Yên tại Lễ hội ẩm thực gà Tiên Yên. Ảnh: TRẦN HOÀNG

Tiên Yên là vùng đất nơi ngã ba sông, ngã ba đường cái, từ Hòn Gai, Cẩm Phả ra, từ Móng Cái, Hà Cối vào, từ Đình Lập, Lạng Sơn xuống, nơi giao thoa, kết nối văn hóa nhiều dân tộc của Quảng Ninh. Đặc thù ấy đã tạo nên cho đất và người Tiên Yên những nét riêng mang đậm màu sắc địa phương, được lưu giữ qua nhiều thế hệ. Ngoài danh lam thắng cảnh như thác Pạc Sủi, hồ Khe Táu, mũi Lòng Vàng, rừng ngập mặn Đồng Rui… Tiên Yên còn nổi tiếng với những món ăn như khau nhục, bánh gật gù… góp phần tạo nên nét văn hóa riêng có của vùng đất này.

Không chỉ có Tiên Yên, vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh còn các huyện khác với nền văn hóa mang đậm bản sắc truyền thống của gần 10 dân tộc anh em, giàu lịch sử và truyền thống. Trò chuyện với chúng tôi tại cửa hàng OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm) của huyện Quảng Yên tại tuần VHTT, chị Nguyễn Thị Hải Yến tự hào khoe về di tích chiến thắng trên sông Bạch Đằng của vùng quê mình sinh sống. “Thị xã Quảng Yên vốn là một đô thị cổ có lịch sử hơn trăm năm, trước đây từng là trấn lỵ của trấn Yên Quảng thời Nguyễn, sau thành thủ phủ của tỉnh Quảng Yên, rồi được chọn là nơi nghỉ dưỡng của người Pháp... Quảng Yên cũng từng ghi dấu ấn của nữ sĩ Hồ Xuân Hương... Giờ đây, Quảng Yên vẫn giữ nét êm đềm, cổ kính của một đô thị cổ, vừa có nét hiện đại, tươi mới của một đô thị mới đang chuyển mình”, chị Hải Yến nói.

Nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân

Với chủ đề “Tiên Yên-nơi kết nối sắc màu các dân tộc vùng Đông Bắc Quảng Ninh”, tuần VHTT nổi bật với các chương trình nghệ thuật dân tộc, dân ca, dân nhạc, dân vũ, các hoạt động nghệ thuật dân gian, ẩm thực đường phố, thể thao các dân tộc… Đây là hoạt động góp phần quảng bá hình ảnh, vùng đất, con người, bản sắc văn hóa dân tộc, sản phẩm du lịch, dịch vụ của vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh.

Người bạn đồng nghiệp đi cùng tôi từ Hà Nội hào hứng khi lần đầu được ăn gà Tiên Yên chính hiệu, ngon nức tiếng. Đến tuần VHTT, người bạn lần đầu tiên được biết đến những món tàu xì, tôm Tiên Yên, nem chua Quảng Yên… vốn rất ngon nhưng lại chưa được phổ biến nhiều tới du khách. Nhờ có tuần VHTT, hai bà Chìu Tài Múi và Tằng Tài Múi (người dân tộc Dao ở làng Đông Hồng, xã Đông Ngũ, huyện Tiên Yên) mới có dịp hiểu biết thêm về những người bạn các dân tộc khác. Với vốn tiếng Kinh chưa sõi, hai bà bày tỏ niềm vui khi biết rằng, các dân tộc bạn có những điệu nhảy sôi động, những trang phục phong phú. Trong khi đó, bà Sái Thị Hồng (xã Phong Dụ, huyện Tiên Yên) lại vô cùng thích thú với những đặc sản được mang đến từ những vùng đất khác của Quảng Ninh và Lạng Sơn. Nào hải sản Vân Đồn, nông sản Đầm Hà, rồi bánh mật, nem chạo, nem chua, bánh gạo, bánh gio (Quảng Yên)… đều hấp dẫn. Có thể nói, tuần VHTT bước đầu đã mang lại một "làn gió mới" trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Tiên Yên và những vùng lân cận.

Bên cạnh đó, điểm nhấn của tuần VHTT còn được thể hiện ở những hoạt động cụ thể như phố đi bộ trở thành nét văn hóa của người Tiên Yên, thu hút khoảng 230.000 lượt khách năm vừa qua, góp phần làm thay đổi sinh hoạt, tập quán làm ăn của người dân; khôi phục lễ hội văn hóa của người dân tộc Sán Rìu, Sán Chỉ; phiên chợ và chơi chợ vùng cao gắn với lễ hội của người dân tộc Dao xã Hà Lâu; xây dựng Làng văn hóa các dân tộc Tày ở bản Đồng Đình, gắn với lễ hội của người Tày… Ông Trương Công Ngàn, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Tiên Yên cho biết: "Vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn. Ví như huyện Tiên Yên, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 50%. Những phong tục tập quán, nhiều nét văn hóa của bà con như chữ viết, trang phục, các làn điệu dân ca… có phần mai một. Tuần VHTT lần thứ nhất dường như đánh thức, cho người ta thấy giá trị cốt lõi của văn hóa dân tộc. Chúng tôi xác định điều tạo nên sự khác biệt của Tiên Yên nói riêng, vùng Đông Bắc nói chung chính là văn hóa. Vì văn hóa chính là cột mốc trong lòng dân để giữ biên cương. Sau thành công của tuần VHTT lần thứ nhất, huyện Tiên Yên đã tích cực đầu tư cơ sở hạ tầng, chỉnh trang, nâng cấp đô thị, phát triển du lịch, dịch vụ, phục dựng, bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc...".

Ông Trần Tiến Dũng, Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Quảng Ninh khẳng định, ngoài các giá trị văn hóa, lịch sử được tôn vinh, bảo tồn và phát huy, tuần VHTT còn góp phần tăng cường sự gắn kết chặt chẽ với các địa phương trong và ngoài tỉnh; thúc đẩy hoạt động xúc tiến đầu tư, hợp tác, phát huy tiềm năng thế mạnh, đẩy mạnh phát triển du lịch, đồng thời là cơ hội giới thiệu, quảng bá những tinh hoa văn hóa đặc sắc của các dân tộc Quảng Ninh tới du khách, góp phần xây dựng thương hiệu, thu hút khách du lịch đến tham quan và trải nghiệm. Cùng với tuần VHTT được tổ chức tại huyện Tiên Yên, Lễ hội du lịch biển Cái Chiên huyện Hải Hà, Lễ hội đình Đầm Hà, Lễ hội đình Trà Cổ thành phố Móng Cái, Lễ hội hoa huyện Hoành Bồ, Lễ hội trà hoa vàng huyện Ba Chẽ… là những sản phẩm du lịch được tổ chức thường niên, để du khách không chỉ biết đến Quảng Ninh với vịnh Hạ Long-kỳ quan thiên nhiên thế giới, mà còn biết đến các hoạt động đặc sắc, tiêu biểu, phong phú, đa dạng của văn hóa các dân tộc vùng Đông Bắc.

LAN DỊU