Số liệu 126.859 DN đăng ký thành lập mới năm 2017 vừa được công bố (tăng 16,2% so với năm 2016) càng cho thấy hệ sinh thái khởi nghiệp của nước ta đang phát triển sôi động.

Dù thực trạng khởi nghiệp ở Việt Nam những năm gần đây đã được cải thiện rất nhiều nhưng nhìn chung, hiệu quả mà DN khởi nghiệp ở nước ta tạo ra những giá trị cho xã hội chưa lớn. Điều dễ nhận thấy nhất là doanh nhân khởi nghiệp ở nước ta thường hay lo sợ thất bại khi theo đuổi các cơ hội kinh doanh hơn rất nhiều so với các nước khác. DN khởi nghiệp ở các nước đã thâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực của xã hội. Riêng nước Mỹ, mỗi năm, những đầu tư cho sự phát triển liên quan đến khởi nghiệp tạo ra 11% việc làm và đóng góp 21% GDP cho nền kinh tế Mỹ. Ở nước ta, DN khởi nghiệp chưa tạo ra được những giá trị lớn, kém xa các nước trong khu vực và chưa thể tham gia được vào chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu. Thống kê của cơ quan chức năng đã chỉ ra rằng, động cơ thúc đẩy các cá nhân ở nước ta khởi nghiệp kinh doanh chủ yếu xuất phát từ nhu cầu thiết yếu của cuộc sống khi không có sự lựa chọn công việc nào tốt hơn. Hơn nữa, trong nhận thức về kinh doanh, chúng ta mới chỉ chú trọng vào lĩnh vực dịch vụ phục vụ người tiêu dùng (chiếm 74,5%), không phải lĩnh vực chế tạo dẫn đến sản phẩm không tạo được giá trị cao, sức cạnh tranh yếu. Số chuyên gia, nhà khoa học làm việc trong các doanh nghiệp khởi nghiệp thấp. DN khởi nghiệp cơ bản vẫn thiếu vốn, quy mô nhỏ, ít được sự hỗ trợ từ cơ chế chính sách.

leftcenterrightdel
Ảnh minh họa/ baoongthuong.vn

Để DN khởi nghiệp thực sự là động lực của tăng trưởng kinh tế trong năm 2018 và những năm tiếp theo; bảo đảm được mục tiêu mà Nghị quyết Trung ương 5 khóa XII đề ra về số lượng DN thành lập mới đến năm 2025 cũng như năm 2030, ngoài việc xây dựng lòng tin kinh doanh, Nhà nước, cơ quan chức năng các cấp, các ngành cần gỡ bỏ rào cản trong kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi để người làm kinh doanh không bị cản trở, có thể tiếp cận được với các thông tin, nhận biết được nhu cầu của thị trường, trên cơ sở đó nảy sinh các ý tưởng kinh doanh thay vì chỉ khởi nghiệp kinh doanh để giải quyết nhu cầu cuộc sống và tận dụng hiệu quả các cơ hội từ thị trường mang lại.

 Song song với cải thiện hệ sinh thái khởi nghiệp, thay đổi cơ cấu, tỷ trọng trong ngành nghề, lĩnh vực, hạn chế dần sự tập trung nhiều vào lĩnh vực bán buôn, bán lẻ, phát triển mạnh mẽ các trung tâm ươm tạo DN dựa vào công nghệ thông qua “Vườn ươm doanh nghiệp”, tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa các khu vực kinh tế để người dân không cảm thấy bị phân biệt đối xử thiếu công bằng trong tiếp cận các nguồn lực. Việc tăng cường tuyên truyền về các doanh nhân vượt khó tiêu biểu cũng sẽ là liều thuốc hữu dụng động viên các DN khởi nghiệp vượt khó khăn để vươn lên. Bộ Giáo và Đào tạo cũng cần tiếp tục hoàn thiện các chương trình đào tạo doanh nhân ở các trường đại học, cao đẳng. Hướng dẫn sinh viên các trường kỹ thuật, trường nghề về kỹ năng khởi nghiệp để các sinh viên có thể tự tạo việc làm bằng các kết hợp chuyên môn kỹ thuật của mình, khởi nghiệp thành công trong các lĩnh vực, ngành mình đang có kiến thức chuyên sâu. Việc xây dựng các chương trình giảng dạy ở bậc phổ thông theo hướng đào tạo kỹ năng sáng tạo, độc lập, khả năng làm việc nhóm để học sinh có thể sớm định hướng nghề nghiệp cho tương lai, tự đánh giá được về năng lực, điều kiện kinh doanh của mình, nhất là nhóm thanh niên cần phải được tiếp tục chú trọng hơn nữa.

Đi đôi với việc thành lập và đưa vào hoạt động có hiệu quả các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp, quỹ hỗ trợ DN vừa và nhỏ, Nhà nước cũng cần tiếp tục ban hành cơ chế khuyến khích phát triển các mô hình tư nhân về quỹ khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ huy động vốn từ cộng đồng... để đáp ứng yêu cầu về vốn cho các hoạt động khởi nghiệp; phát triển các dịch vụ tài chính phù hợp với đặc điểm của các hoạt động kinh doanh qua từng giai đoạn; hoàn thiện mạng lưới dịch vụ hỗ trợ kinh doanh thông qua phát triển các nhà cung cấp dịch vụ tư nhân, các hiệp hội DN; xây dựng một cơ quan đầu mối tập hợp các chương trình hỗ trợ kinh doanh để DN và những người làm kinh doanh dễ dàng tiếp cận.

Việc ban hành và triển khai thực hiện Luật Hỗ trợ DN vừa và nhỏ trên tinh thần tạo điều kiện thuận lợi cho huy động nguồn lực xã hội để DN khởi nghiệp có điều kiện phát triển cũng cần sớm được thực hiện. Việc tăng cường khả năng kinh doanh (quy mô nhỏ), quản trị DN vừa và lớn; tiếp thị mạnh mẽ các dự án hỗ trợ công nghệ mới và hình thành các cụm công nghiệp, tập đoàn đa quốc gia làm đầu tàu để thu hút các DN trong công nghiệp phụ trợ cũng cần được triển khai mạnh mẽ. Việc chuyển giao các kết quả nghiên cứu giữa các trung tâm nghiên cứu và các DN khởi nghiệp để DN khởi nghiệp có đủ các điều kiện phát triển trong tương lai cũng là yếu tố quan trọng để DN khởi nghiệp có đủ điều kiện bứt phá trong kỷ nguyên số.

HOÀNG GIA MINH