Qua đó, nhằm thống nhất về nhận thức và hành động, xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Nhận rõ vị trí, vai trò của công tác GDCT, những năm qua, Quân ủy Trung ương (QUTƯ), Bộ Quốc phòng (BQP), Tổng cục Chính trị (TCCT) và cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện đồng bộ các chủ trương, giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác này; ngày 31-3-2011, Thường vụ QUTƯ đã ban hành Chỉ thị số 124-CT/QUTW về “Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”; BQP đã phê duyệt Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới” (sau đây gọi là Đề án). Trong đó, đã tập trung quán triệt cho đội ngũ cán bộ các cấp có nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của Đề án và việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDCT trong giai đoạn hiện nay; xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, bảo đảm tiến độ, cơ bản đạt được mục tiêu Đề án đã xác định; chú trọng hướng dẫn, chỉ đạo, triển khai thực hiện bảo đảm tính liên tục, đồng bộ, thống nhất, gắn với thực hiện quy chế công tác GDCT trong QĐND và dân quân tự vệ Việt Nam.
Về chương trình, nội dung GDCT bảo đảm toàn diện, sát thực tế, phù hợp với các đối tượng; hình thức, phương pháp giáo dục đã có nhiều đổi mới, nhất là việc biên soạn bài giảng, phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả; việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy chính trị được thực hiện ở tất cả các đơn vị trong toàn quân. Các chế độ: Thông báo chính trị-thời sự, đọc báo, nghe đài, xem truyền hình; Ngày chính trị và văn hóa tinh thần, Ngày pháp luật hằng tháng; hoạt động văn hóa, văn nghệ và các thiết chế văn hóa, dân chủ trong quân đội được duy trì chặt chẽ, nghiêm túc, đúng quy định; thường xuyên quan tâm bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng dạy chính trị, báo cáo viên, tuyên truyền viên thông qua tập huấn, hội thi cán bộ giảng dạy chính trị; tổ chức tốt Hội nghị gặp mặt tôn vinh các điển hình tiên tiến 3 năm thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”; kịp thời cổ vũ, động viên cán bộ, đảng viên, công nhân viên, chiến sĩ trong toàn quân nỗ lực vượt qua khó khăn, thử thách, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, phát huy truyền thống, phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới. Việc tổ chức rút kinh nghiệm công tác giáo dục, quản lý kỷ luật và bảo đảm an toàn đã giúp cấp ủy, chỉ huy các cấp đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân, trách nhiệm, đề ra biện pháp khắc phục thiếu sót, khuyết điểm, góp phần nâng cao chất lượng công tác giáo dục, quản lý kỷ luật ở các đơn vị. Công tác đầu tư, bảo đảm trang bị, phương tiện GDCT được quan tâm; hầu hết các tiểu đoàn đủ quân được trang bị máy chiếu đa năng...
Nhiều đơn vị trong toàn quân đã có các mô hình hay, cách làm sáng tạo trong công tác GDCT, tiêu biểu như: “Ba thực chất” ở Quân khu 5, Quân đoàn 3; “Một giảm, một tăng, ba thực chất, hai sát, hai nâng” ở Quân chủng Hải quân; “Mỗi ngày một câu hỏi, một đáp án chính trị bổ ích”, “Dạy, kèm, lo, kết, mở” ở Quân khu 7; sử dụng mạng nội bộ phục vụ GDCT ở Trường Sĩ quan Chính trị, Binh chủng Thông tin liên lạc; phát tờ rơi, thông qua hệ thống truyền thanh nội bộ… ở một số doanh nghiệp. Các mô hình “Mỗi ngày một điều luật, mỗi tuần một câu hỏi pháp luật”, “Tổ tư vấn tâm lý, pháp lý quân nhân”; “Đảng viên dìu dắt quần chúng”…, góp phần nâng cao chất lượng công tác GDCT.
Bằng nhiều giải pháp đồng bộ, hiệu quả, nên mặc dù trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và trong nước, sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, nhất là trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, nhưng cán bộ, chiến sĩ toàn quân luôn kiên định Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; xứng đáng là lực lượng chính trị tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Công tác GDCT đã kịp thời định hướng tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ trước những vấn đề nhạy cảm, phức tạp, góp phần xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị; nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ; đấu tranh có hiệu quả với chiến lược, âm mưu thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, phản động.
Bên cạnh những kết quả quan trọng, công tác GDCT thời gian qua còn những hạn chế, bất cập, như: Một số cấp ủy, chỉ huy, chính ủy, chính trị viên nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng và yêu cầu đổi mới công tác GDCT; trình độ kiến thức, năng lực sư phạm, khả năng sử dụng công nghệ thông tin của một bộ phận cán bộ giảng dạy chính trị có mặt còn hạn chế; nội dung, hình thức giáo dục chưa thực sự phong phú, sáng tạo; việc bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất phục vụ công tác GDCT ở đơn vị còn một số khó khăn, bất cập…
Thời gian tới, dự báo tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Trong nước, bên cạnh những thuận lợi cơ bản, còn nhiều khó khăn, thách thức: Sự tác động của mặt trái kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư… các thế lực phản động, thù địch, cơ hội chính trị đẩy mạnh các hoạt động chống phá đối với Đảng, Nhà nước, quân đội bằng chiến lược “diễn biến hòa bình”, nhất là trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, “phi chính trị hóa” quân đội với những thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt hơn. Việc điều chỉnh tổ chức lực lượng, tinh giản biên chế; sắp xếp, đổi mới các doanh nghiệp quân đội sẽ tiếp tục tác động đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm của một bộ phận cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên chức quốc phòng, người lao động…
Trước tình hình đó, đòi hỏi công tác GDCT tại đơn vị phải tiếp tục được đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả, với mục tiêu xuyên suốt là: Giữ vững, tăng cường trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội, xây dựng phẩm chất, nhân cách người quân nhân cách mạng, Bộ đội Cụ Hồ; bảo đảm trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, cán bộ, chiến sĩ quân đội luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
Để thực hiện tốt những yêu cầu đó, toàn quân cần tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện tốt Chỉ thị số 23-CT/TW, ngày 9-2-2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XII “Về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu, vận dụng và phát triển Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới”; Chỉ thị số 124-CT/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác GDCT tại đơn vị trong giai đoạn mới; Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”; trong đó, tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng và chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp. Trước hết, cấp ủy, tổ chức đảng cần nâng cao nhận thức, xác định việc đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác GDCT là một trọng tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc nghị quyết của Đảng, của QUTƯ, quy chế GDCT của TCCT; các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên; nắm vững mục tiêu, yêu cầu, kế hoạch công tác GDCT, để kịp thời có chủ trương, biện pháp lãnh đạo phù hợp, bảo đảm đúng đối tượng, nội dung, thời gian, quân số học tập...
Việc lãnh đạo, tổ chức GDCT phải được xác định trong nghị quyết lãnh đạo thường kỳ của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp; kế hoạch công tác của người chỉ huy, chính ủy, chính trị viên; khắc phục triệt để biểu hiện “giao khoán” cho cơ quan chính trị, cán bộ chính trị. Nâng cao năng lực tham mưu, đề xuất của các cơ quan chức năng, cơ quan chính trị các cấp giúp QUTƯ, BQP, TCCT và cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp trong tổ chức thực hiện công tác GDCT tại đơn vị. Tăng cường kiểm tra, phát hiện những khó khăn, vướng mắc, bất cập của các đơn vị để giải quyết kịp thời, nhằm nâng cao hiệu quả công tác GDCT. Thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các cơ quan làm tốt công tác xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện thống nhất ở các cấp; tích cực tham mưu, đề xuất giúp lãnh đạo, chỉ huy kiểm tra các đơn vị thực hiện quy chế, kế hoạch, nền nếp chế độ công tác GDCT.
Cơ quan chính trị cần nắm chắc tình hình mọi mặt, kịp thời tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy về nội dung, chương trình, thời gian, kế hoạch GDCT. Công tác hướng dẫn, chỉ đạo các đơn vị phải cụ thể, rõ ràng, khoa học; tăng cường kiểm tra, uốn nắn kịp thời những lệch lạc; làm tốt công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, khen thưởng, đăng ký thống kê theo dõi, quản lý chất lượng giáo dục chính trị của đơn vị. Hằng năm, lấy kết quả giáo dục chính trị là một nội dung để đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng; kịp thời biểu dương những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, có nhiều thành tích trong công tác giáo dục chính trị tại đơn vị.
Cùng với công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, cán bộ chủ trì, các đơn vị cần phát huy tốt vai trò của các tổ chức quần chúng, các lực lượng, phương tiện; nâng cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa ở cơ sở, xây dựng môi trường văn hóa-giáo dục lành mạnh. Kết hợp chặt chẽ GDCT với các biện pháp quản lý hành chính, duy trì kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy, thực hiện nghiêm quy chế dân chủ ở cơ sở; chủ động dự báo, định hướng, giải quyết kịp thời các vấn đề nảy sinh. Chăm lo bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội, tạo sức mạnh tổng hợp trong tổ chức, nâng cao chất lượng GDCT tại đơn vị.
Hai là, tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung GDCT tại đơn vị. Thực chất của vấn đề này là việc xây dựng chương trình, nội dung GDCT bảo đảm toàn diện, hài hòa về khối lượng kiến thức, phù hợp với trình độ nhận thức của từng đối tượng, có trọng tâm, trọng điểm, tính khả thi cao. Trong đó, nội dung trọng tâm là làm cho cán bộ, chiến sĩ thấm nhuần sâu sắc Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; nhất là những nhận thức mới về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự Việt Nam; về đối tượng, đối tác... Tăng cường giáo dục lịch sử, truyền thống, giáo dục pháp luật, chuẩn mực về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Tập trung rà soát, điều chỉnh xây dựng nội dung, chương trình GDCT phù hợp với tình hình nhiệm vụ của quân đội và đơn vị; trong đó, ưu tiên những nội dung về xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm, phẩm chất đạo đức, phong cách, lối sống; ý thức chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội; kiến thức về văn hóa, xã hội, kỹ năng sống... Cùng với đó, cần chủ động đấu tranh chống quan điểm sai trái, nhận thức mơ hồ, lệch lạc; âm mưu “phi chính trị hóa” quân đội; biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ... bảo vệ trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội. Đồng thời, tăng cường tính định hướng, chủ động biên soạn các chuyên đề giáo dục trong các thời điểm, các nhiệm vụ mới, có tính thời sự. Nội dung GDCT do đơn vị tự xác định cần chú ý lựa chọn những nội dung thiết thực, tập trung giải quyết những khâu yếu, mặt yếu, làm chuyển biến rõ nét tình hình đơn vị.
Ba là, đổi mới toàn diện hình thức, phương pháp GDCT tại đơn vị. Đây là vấn đề rất quan trọng, vì sau khi xác định đúng mục tiêu, chương trình, nội dung thì việc sử dụng các hình thức, phương pháp có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả GDCT. Thực tế công tác GDCT cho thấy, việc đổi mới, đa dạng hóa các hình thức, phương pháp làm cho nội dung GDCT có sức hấp dẫn, thu hút, thuyết phục cao, thấm sâu vào tư tưởng, tình cảm của cán bộ, chiến sĩ. Vì vậy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị cần nghiên cứu nắm chắc đối tượng, các hình thức, phương pháp GDCT, không ngừng đổi mới, vận dụng sáng tạo trong thực tiễn; gắn công tác GDCT với huấn luyện quân sự, xây dựng chính quy, chấp hành kỷ luật và thực hiện nhiệm vụ. Trong giảng dạy, cần kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp truyền thống với hiện đại, kết hợp giữa truyền thụ kiến thức với trao đổi kinh nghiệm, giữa giáo dục và tự giáo dục, lấy việc phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học là chính. Sử dụng tổng hợp các phương pháp, phương tiện trực quan; tăng cường các sơ đồ, tranh ảnh, khai thác, sử dụng có hiệu quả công nghệ thông tin phục vụ GDCT; gắn kết chặt chẽ với đổi mới phương pháp học tập theo phương châm “Dạy thực chất, học thực chất, kiểm tra đánh giá kết quả thực chất”, thực hiện đối thoại, tăng tính tương tác giữa người dạy và người học. Chú trọng tổ chức các hoạt động: Tham quan, xem phim, tra cứu, học tập trên mạng nội bộ; đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp sinh hoạt chính trị, tư tưởng, thông báo chính trị-thời sự, đọc báo, nghe đài, xem truyền hình, Ngày Chính trị và văn hóa tinh thần, Ngày Pháp luật ở cơ sở; hội thi, hội thao, văn hóa, văn nghệ…, tạo sự phong phú, hấp dẫn bộ đội.
Tiếp tục đổi mới hình thức, phương pháp kiểm tra, nhằm đánh giá đúng nhận thức chính trị của các đối tượng; kết hợp kiểm tra thông qua hình thức viết thu hoạch chuyên đề tự chọn với nội dung bắt buộc, kiểm tra vấn đáp với trắc nghiệm; coi trọng nội dung vận dụng kiến thức vào thực tiễn, xử lý tình huống, diễn biến tư tưởng của bộ đội trong đơn vị. Dù kiểm tra theo hình thức nào cũng phải tiến hành nghiêm túc, chặt chẽ, đúng quy định; đánh giá khách quan, chính xác, tránh chạy theo thành tích, không đánh giá đúng thực chất kết quả GDCT; kịp thời rút kinh nghiệm, nhân rộng các mô hình điển hình làm tốt, khắc phục những hạn chế, yếu kém trong công tác GDCT.
Bốn là, đổi mới, tổ chức tốt việc bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm, năng lực của đội ngũ cán bộ giảng dạy chính trị tại đơn vị. Thực tiễn cho thấy, phẩm chất, năng lực của cán bộ giảng dạy chính trị có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng GDCT. Hiện nay, lực lượng này ở đơn vị cơ sở chủ yếu do cán bộ chính trị đảm nhiệm. Tuy được đào tạo cơ bản, có trình độ, kiến thức, nhưng nhiều đồng chí kinh nghiệm thực tiễn còn ít, khả năng vận dụng trong các bài giảng chính trị còn nhiều khó khăn; do vậy, việc lựa chọn, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng dạy chính trị có ý nghĩa rất quan trọng.
Trên cơ sở rà soát, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy chính trị và kết quả công tác GDCT, các đơn vị cần tập trung bồi dưỡng toàn diện về phẩm chất, năng lực thực hiện chức trách, nhiệm vụ, trọng tâm là bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng tiến hành công tác GDCT, tư tưởng. Quy định rõ trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức việc bồi dưỡng theo phân cấp; tăng cường trách nhiệm và quyền hạn cho chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị, tổ cán bộ giảng dạy chính trị trong bồi dưỡng cán bộ quản lý, thực hành giảng dạy. Tổ chức dự giờ, kiểm tra chéo, rút kinh nghiệm; định kỳ tổ chức hội thi cán bộ giảng dạy chính trị giỏi; cấp trên bồi dưỡng cấp dưới, phát huy vai trò tự học của cán bộ để không ngừng hoàn thiện năng lực sư phạm; đồng thời, chú trọng bồi dưỡng nâng cao khả năng sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ giảng dạy chính trị.
Năm là, quan tâm đầu tư, bảo đảm cơ sở vật chất. Để nâng cao chất lượng GDCT, cần quan tâm đầu tư đúng mức cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật hiện đại. Cùng với công tác bảo đảm của trên, các cơ quan, đơn vị cần phát huy nội lực, giữ gìn, khai thác, sử dụng hiệu quả các trang thiết bị, kinh phí trên cấp, phát huy các phương tiện, cơ sở vật chất sẵn có. Căn cứ điều kiện và khả năng của từng đơn vị để đầu tư cho phù hợp, hiệu quả; chú trọng ứng dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại trong GDCT; khai thác, phát huy tác dụng của nhà văn hóa, thư viện, nhà truyền thống, phòng Hồ Chí Minh, các di tích lịch sử ở địa phương… góp phần giáo dục, truyền tải giá trị văn hóa-tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ.
Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên, góp phần quan trọng đổi mới, nâng cao chất lượng công tác GDCT tại đơn vị, thiết thực xây dựng QĐND Việt Nam vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Thượng tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị