Bài 2: Tháo gỡ rào cản và điểm nghẽn để phát triển

Những chủ trương quyết liệt, dám hy sinh

Mặc dù văn kiện Đại hội XII của Đảng xác định rất mạnh mẽ: “Giảm mạnh, bãi bỏ những thủ tục hành chính gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp” nhưng ban đầu chưa có nhiều đơn vị quyết liệt thực hiện. Cải cách hành chính (CCHC) là cụm từ đã xuất hiện từ mấy chục năm qua nhưng bước tiến và hiệu quả thực tế rất ì ạch. Ngay ở Bộ Công Thương, đến năm 2015, chỉ riêng thủ tục hành chính (TTHC) vẫn còn khoảng 1.200 điều kiện, thủ tục.

Với tinh thần mạnh dạn đổi mới, ngay từ năm 2016-năm đầu tiên của nhiệm kỳ Đại hội Đảng khóa XII, Bộ Công Thương đã vào cuộc. Năm 2016, Bộ Công Thương đã bãi bỏ, đơn giản hóa 39 TTHC. Đến năm 2017, Bộ Công Thương đã có 3 quyết định về CCHC một cách tổng thể. Đặc biệt, với Quyết định số 3610a/QĐ-BCT ngày 20-9-2017 về cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực quản lý Nhà nước, đã có khoảng 55,5% trên tổng số các điều kiện đầu tư, kinh doanh được cắt giảm. Ngày 27-4-2018, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ký tiếp Quyết định số 1408/QĐ-BCT ban hành phương án tổng thể đơn giản hóa TTHC năm 2018 với mục tiêu bãi bỏ, đơn giản hóa 54 TTHC. Bộ cũng đã xóa bỏ 720 mã hồ sơ phải kiểm tra trước thông quan, đạt tỷ lệ 58,3%. Bộ Công Thương là đơn vị đầu tiên triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 và hiện nay, 100% dịch vụ công trực tuyến của bộ đều ở mức 2 trở lên.  

TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương phân tích, chỉ với Thông tư 23/2016/TT- BCT ra đời đã tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng và hàng vạn ngày công mỗi năm cho doanh nghiệp dệt may. Hay như với việc cắt giảm điều kiện kinh doanh, Sở Công Thương tỉnh Lào Cai thống kê thời gian người dân phải chờ đợi nhiều thủ tục giảm tới 30%.

Hành động đổi mới quyết liệt ở Bộ Công Thương được coi như sự hy sinh quyền lợi cục bộ để tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển. Có chuyên gia kinh tế đã gọi đó là hành vi “lấy đá ghè chân mình”. Chính từ chủ trương quyết liệt đó đã tạo nên sự lan tỏa sang nhiều bộ, ngành, địa phương khác, như Bộ Y tế đã rà soát, đề xuất cắt giảm 1.151 điều kiện kinh doanh trên tổng số 1.680 điều kiện; Bộ Giao thông vận tải có 570 điều kiện kinh doanh, đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa 384 điều kiện; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có 345 điều kiện kinh doanh, đề xuất cắt giảm, bãi bỏ 118 điều kiện...  

Ngay từ những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Bác Hồ từng căn dặn: “…Việc gì có lợi cho nhân dân, dù khó mấy cũng phải ra sức làm cho kỳ được. Điều gì có hại cho nhân dân, dù khó mấy cũng phải ra sức trừ cho kỳ hết”. Bài học đó vẫn nguyên giá trị với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, nhưng giải quyết không dễ dàng. Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh: Quan điểm của bộ là chỉ cắt giảm những điều kiện kinh doanh bất hợp lý, không cắt giảm để lấy thành tích. Song thực tế cũng cho thấy, đâu đó vẫn còn những người muốn bám vào kẽ hở chính sách và cái mũ “tăng cường quản lý Nhà nước” để trục lợi. Vì vậy, việc tháo gỡ những rào cản, điểm nghẽn phát triển đòi hỏi mỗi cấp ủy đảng và người lãnh đạo phải thật sự dĩ công vi thượng, bám sát hơn nữa những đòi hỏi bức thiết của người dân.

5 đột phá để có một bộ máy tinh gọn, trong sạch, hiệu quả

Như đã trình bày ở số báo trước, Bộ Công Thương thực hiện Nghị quyết Đại hội XII với một “di sản” nhiều nỗi ngổn ngang, nhất là những bất cập và hệ lụy về công tác nhân sự, bộ máy.

Để tháo gỡ, lúc này, vai trò người đứng đầu, bí thư cấp ủy và kỷ luật tự giác, nghiêm minh của Đảng hết sức quan trọng. Điểm lại những tin tức báo chí đưa năm 2017, chúng ta sẽ nhận ra Bộ Công Thương là một trong số ít bộ có những chỉ đạo mạnh mẽ, quyết liệt xử lý cán bộ sai phạm. Đầu năm 2017, một Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Xuất khẩu đi lễ đầu năm trong giờ hành chính đã bị kỷ luật hạ bậc lương ngay sau khi báo chí phản ánh. Liên quan đến sai phạm tại dự án Nhà máy Sản xuất xơ sợi Đình Vũ, Bộ Công Thương đã xử lý kỷ luật 6 cá nhân là lãnh đạo tại các doanh nghiệp quản lý các dự án… Còn tại vụ việc giám đốc công ty tư vấn dự án nhận chìm gần 1 triệu mét khối vật chất xuống biển Bình Thuận đã được bộ chỉ đạo quyết liệt và phải nhận kỷ luật bằng hình thức cách chức… Để có việc xử lý 12 dự án thua lỗ được chuyển biến, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã gay gắt phê bình những lãnh đạo thiếu trách nhiệm và kiên quyết thanh lọc bộ máy.

Ngành công nghiệp hỗ trợ đối với sản xuất ô tô có nhiều khởi sắc đầu năm 2018. Ảnh: CẤN DŨNG.

Phát biểu tại hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tổ chức xây dựng Đảng năm 2017, triển khai nhiệm vụ năm 2018, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh thẳng thắn nhìn nhận, chính những thiếu sót, vấp ngã, khuyết điểm trong công tác cán bộ là bài học cảnh tỉnh, răn đe để bộ tái cơ cấu bộ máy. Giải pháp là đi thẳng vào yếu kém, nêu cao ý thức phê bình và tự phê bình, khắc phục tình trạng nể nang, né tránh để thấy rõ khuyết điểm và sửa chữa. Cùng với đó, xây dựng kế hoạch tái cơ cấu, gắn với tinh giản bộ máy.

Để xốc lại công việc, có những lúc phải “thay máu” bộ máy, một công việc không dễ dàng khi động chạm đến lợi ích hàng trăm, hàng nghìn con người, nhưng Bộ Công Thương đã bám vào nguyên tắc tập trung dân chủ và sức mạnh kỷ luật Đảng, gắn kết giữa công tác cán bộ và cải cách hành chính, tái cơ cấu bộ máy.

Trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, Bộ Công Thương chủ trương cải cách hết sức mạnh mẽ và toàn diện với 5 đột phá. Một là, cải cách tổ chức bộ máy, thu gọn đầu mối từ 35 đơn vị xuống còn 30 đơn vị, số lượng cấp phòng từ 197 phòng xuống còn 125 phòng, giảm 72 phòng. Hai là, tiến hành cắt giảm 675 điều kiện đầu tư kinh doanh không còn phù hợp, chiếm tới 55,3% tổng số điều kiện. Ba là, xóa bỏ tới 420 mã hàng trong tổng số 720 mã hàng phải kiểm tra trước thông quan, đạt tỷ lệ xóa bỏ lên tới 58,3%. Bốn là, cắt giảm và đơn giản hóa 183 trong tổng số 508 TTHC của bộ; triển khai 154 trong tổng số 298 dịch vụ công trực tuyến của bộ ở cấp độ 3 và cấp độ 4. Năm là, triệt để áp dụng công nghệ thông tin để phục vụ công tác chỉ đạo điều hành và phối hợp công tác trong toàn ngành.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết: “Chúng tôi giảm không chỉ mỗi đơn vị đầu mối trong cơ quan hành chính từ 35 còn 30 mà giảm cả số phòng trong các đơn vị từ 197 còn 125 phòng. Mỗi cấp phòng chỉ có 1 trưởng, 1 phó cho đơn vị dưới 10 cán bộ, trên 10 thì có 2 phó phòng. Rõ ràng là động chạm đến hơn 400 cán bộ cấp phòng, gần 40 cán bộ cấp vụ, tổng cục, cục là không hề đơn giản”.

Trong một báo cáo tổng kết mới đây, Ban Cán sự Đảng Bộ Công Thương đã tự đánh giá tinh thần làm việc của mình những năm gần đây là “dám từ bỏ quyền lực để hướng đến lợi ích chung” và đã tập trung sự lãnh đạo vào các nhiệm vụ có trọng tâm, trọng điểm, có tính đột phá cao, có nhiều bức xúc để tập trung ưu tiên các nguồn lực và quyết liệt chỉ đạo, lãnh đạo thực hiện (như rà soát, hoàn thiện thể chế; cải cách, tinh giản hệ thống tổ chức bộ máy, công tác cán bộ; cải cách TTHC; tái cơ cấu ngành…). Thiết nghĩ, đó chính là tư duy đổi mới.

Trong lần Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ làm việc với Bộ Công Thương gần đây, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng nêu nhận xét: “Đổi mới không có người phản đối là đổi mới tồi, chúng ta phải quyết tâm để trở thành bộ kiến tạo cho nền kinh tế đất nước”. Đã là đổi mới thì phải đấu tranh với cái cũ, cái lạc hậu và có sự va chạm lợi ích, không thể được lòng tất cả mọi người. Với những việc làm vừa qua ở Bộ Công Thương, có thể thấy rõ tư duy dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Nhưng có lẽ hiệu quả công việc sẽ tốt hơn, nếu việc xử lý công tác nhân sự triệt để hơn.

Để con tàu kinh tế đa ngành tăng tốc

Nội hàm kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà Đảng và nhân dân ta xây dựng có ngoại diên bao trùm, liên quan rất nhiều đến lĩnh vực hoạt động tại Bộ Công Thương. Trong những năm tới, nhiệm vụ đặt lên vai bộ này vẫn hết sức nặng nề. Phát biểu khi dự hội nghị trực tuyến của Chính phủ triển khai nhiệm vụ năm 2018, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng: Những hạn chế, yếu kém tích tụ, tồn đọng từ lâu của nền kinh tế và trong nhiều lĩnh vực xã hội còn nặng nề, gây hậu quả xấu, bức xúc xã hội nhưng không dễ một sớm một chiều có thể khắc phục và đòi hỏi phải có giải pháp đồng bộ, lộ trình phù hợp, sự chỉ đạo kiên quyết, kiên trì, chắc chắn, khoa học mới có thể giải quyết được. Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh phải nhận thức và quán triệt sâu sắc mô hình tăng trưởng mà nước ta xây dựng là mô hình tăng trưởng ngày càng dựa nhiều hơn vào việc tăng năng suất lao động, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế; huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực theo tín hiệu và cơ chế thị trường...

Ngày 9-7, tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2018, Bộ Công Thương đề ra những hướng đi thiết thực để tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, khơi dậy các nguồn lực phục vụ cho phát triển các lĩnh vực công nghiệp, thương mại, trong đó đẩy nhanh công tác xây dựng hoàn thiện thể chế; tái cơ cấu ngành công thương, đặc biệt là cơ cấu lại một cách thực chất ngành công nghiệp nhằm tạo chuyển biến rõ nét và thực chất trong cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng... Đồng thời, khơi thông thị trường xuất khẩu, làm tốt hơn nữa quản lý Nhà nước về phát triển thương mại trong nước… Bộ cũng xác định sẽ còn rất nhiều việc phải làm và để giúp cho con tàu kinh tế lớn này thật sự chuyển động mạnh mẽ, mỗi toa tàu nội bộ là chưa đủ mà còn cần có sức mạnh, nguồn lực từ cả hệ thống chính trị, các bộ ngành khác và toàn xã hội.

Dư luận xã hội kỳ vọng nhiệm kỳ Đại hội XII sẽ là một nhiệm kỳ lịch sử, đẩy lùi suy thoái, tham nhũng, tiêu cực để đất nước bước vào giai đoạn đổi mới mạnh mẽ hơn, phát triển bền vững hơn. Thời gian qua, nguồn lực đất nước bị suy yếu bởi hàng loạt vụ án kinh tế nghiêm trọng, trong đó có nhiều vụ án liên quan tới ngành công thương. Từ các vụ việc, đã bộc lộ yếu kém, lỗ hổng trong lãnh đạo, quản lý, điều hành và những căn bệnh “lợi ích nhóm”, “tư duy nhiệm kỳ”, “tự diễn biến", "tự chuyển hóa”… Vì thế, rất cần những đơn vị kinh tế hàng đầu của đất nước như Bộ Công Thương phải đi đầu tự chỉnh đốn, tự đổi mới, tự thanh lọc, tự lành mạnh hóa và có hướng đi phù hợp hơn để phát triển.

Những kết quả của Bộ Công Thương đạt được mới chỉ là bước đầu nhưng đã góp phần thiết thực đưa chủ trương, nghị quyết của Đảng đi vào cuộc sống. Trong đó, những chủ trương, việc làm mới có lợi cho dân, cho nước, góp phần đẩy lùi quan liêu, độc quyền, hành dân, xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa minh bạch, hiệu quả là rất đáng hoan nghênh và cần được lãnh đạo, chỉ đạo triển khai kiên quyết hơn, triệt để hơn, đồng bộ hơn.

CÔNG MINH - NGUYÊN MINH