An Giang phát triển nông nghiệp bền vững ứng phó với biến đổi khí hậu

Khai thác lợi thế nền nông nghiệp nhiệt đới; chú trọng đầu tư vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp”. Đây là chủ trương lãnh đạo sát, đúng của Đảng, có ý nghĩa hết sức quan trọng để từng địa phương, nhất là các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long có lợi thế về sản xuất nông nghiệp đánh giá đúng thuận lợi, khó khăn, xác định trúng nội dung, giải pháp, phát huy tiềm năng, lợi thế tạo sức bứt phá, ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH).

Mô hình cánh đồng mẫu lớn ở tỉnh An Giang.

Thực hiện Nghị quyết của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh An Giang nhiệm kỳ 2015-2020 xác định: "Nông nghiệp là ngành kinh tế mũi nhọn, xây dựng An Giang trở thành trung tâm nông nghiệp của Đồng bằng sông Cửu Long; phấn đấu tăng giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân đạt 192 triệu đồng/ha vào năm 2020, sử dụng hiệu quả nguồn vốn, tài nguyên, sức lao động, công nghệ…”. Theo đó, Tỉnh ủy An Giang tập trung lãnh đạo huy động nhiều nguồn lực phát triển nông nghiệp theo chiều sâu, không ngừng gia tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của các sản phẩm nông nghiệp, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần người nông dân... Nói về vấn đề này, đồng chí Võ Thị Ánh Xuân, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy An Giang, cho biết: “Thời gian gần đây, sản xuất nông nghiệp của tỉnh tăng trưởng chưa tương xứng với tiềm năng. Nông nghiệp vẫn chủ yếu phát triển theo chiều rộng, tăng diện tích, sản lượng, nhưng chất lượng, sức cạnh tranh của sản phẩm còn yếu, chi phí sản xuất cao. Sản xuất nông nghiệp vẫn trong tình trạng sản xuất nhỏ, diện tích đất manh mún và luôn gặp nhiều khó khăn do tác động của BĐKH, thị trường tiêu thụ nông sản bấp bênh. Đây chính là vấn đề cốt lõi để Tỉnh ủy, cấp ủy các cấp tập trung sức lãnh đạo biến nghị quyết của Đảng thành hiện thực”.

Nông sản chất lượng cao tại các chợ ở TP Long Xuyên, tỉnh An Giang.

Trao đổi với nhiều cán bộ địa phương, chúng tôi được biết, nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do việc thu hút các thành phần kinh tế vào nông nghiệp chưa nhiều. Chính sách tài chính tín dụng chưa đủ mạnh để hỗ trợ phát triển cánh đồng mẫu lớn. Việc phân bổ các nguồn lực đầu tư nông nghiệp còn dàn trải. Các mô hình hợp tác kinh tế tiên tiến phát triển chậm, chỉ dừng lại ở loại hình hợp tác xã đơn dịch vụ. Thêm vào đó, hành lang pháp lý để tích tụ ruộng đất sản xuất lớn, thu hút đầu tư chưa đủ mạnh nên chưa kích thích doanh nghiệp, nông dân. Cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất chưa đồng bộ. Việc vào cuộc của một số cấp ủy, chính quyền, ban, ngành tại một số địa phương chưa quyết liệt, đôi khi còn trông chờ vào cơ chế chính sách của Nhà nước và của tỉnh. Thêm vào đó, công tác dự báo, xúc tiến thương mại chưa sát và thiếu doanh nghiệp đầu tàu, nhất là trên lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, nhằm ứng phó với BĐKH...

An Giang có 84,4% diện tích đất sản xuất nông nghiệp. Một trong những giải pháp được Tỉnh ủy An Giang ưu tiên tập trung sức lãnh đạo là xây dựng, củng cố các công trình thủy lợi, bảo đảm nước sản xuất, sinh hoạt, gắn với triển khai các biện pháp nhằm giảm thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh gây ra. Thực hiện mục tiêu này, ngay năm 2017, An Giang đã khảo sát xác định 28 điểm kênh, rạch, sông có nguy cơ sạt lở, có chiều dài 2,7km, đồng thời rà soát các vùng xâm nhập mặn, khô hạn… Trên cơ sở đó, An Giang đã chủ động nạo vét 146/159 công trình thủy lợi với chiều dài trên 233km, gia cố 83km đê bao; tu sửa, nâng cấp 195 cống, công trình thủy lợi… Địa phương quản lý, khai thác công trình thủy lợi, xây dựng đề án khai thác hồ chứa nước tại huyện Tri Tôn, Tịnh Biên. Từ năm 2015 đến nay, Tỉnh ủy An Giang đã lãnh đạo triển khai 62 dự án, đề tài cấp tỉnh, 67 mô hình, giải pháp khoa học cấp cơ sở. Các công trình thủy lợi đều hướng đến mục tiêu tạo thuận lợi chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, tích tụ ruộng đất và ứng phó với BĐKH.

Trong tổ chức lại sản xuất, Tỉnh ủy An Giang đã lãnh đạo nhằm chuyển đổi tư duy của cán bộ, nông dân từ phát triển theo diện tích, năng suất, sản lượng sang tư duy tăng giá trị, hiệu quả trên một đơn vị diện tích. Các địa phương chủ động cơ cấu sản phẩm nông nghiệp lợi thế so sánh trên thị trường, xác định bốn loại sản phẩm chủ lực, gồm: Lúa, cá, rau màu, cây dược liệu. Theo đó, An Giang tập trung phát triển các loại hình kinh tế trang trại, gia trại, mở rộng hạn điền, tích tụ ruộng lớn, ưu tiên chuyển đổi mục đích sử dụng ruộng đất làm kinh tế trang trại theo mô hình, công ty cổ phần, vận động người dân góp vốn bằng đất, cùng sản xuất kinh doanh, chia cổ tức. Các địa phương cũng chủ động chuyển đổi vùng trồng lúa kém hiệu quả sang trồng hoa màu, cây ăn trái, chăn nuôi. Hiện, tỉnh chuyển dịch 9.316ha trồng xoài, rau dưa gần 22.000ha… Năm 2017, An Giang có 45 doanh nghiệp ký kết chuỗi sản xuất, tiêu thụ sản phẩm với nông dân, qua mô hình 19 hợp tác xã, 32 tổ hợp tác, tích tụ 20.586ha đất sản xuất theo mô hình “Cánh đồng mẫu lớn”. Tỉnh xây dựng được 24 mô hình sản xuất hiệu quả, như “Nuôi tôm trên đất lúa tại huyện Thoại Sơn”, lợi nhuận 100 triệu đồng/ha, tăng gấp 5 lần lợi nhuận trồng lúa; mô hình “Rau VietGap, rau hữu cơ”, có gần 20ha tại TP Long Xuyên; “Trồng nấm rơm comport”; “Nuôi cá tra thương phẩm”, có 336ha, sản lượng hơn 98.000 tấn; “Mô hình trồng chuối, xoài công nghệ cao”… nâng giá trị sản xuất đạt hơn 165 triệu đồng/ha đất nông nghiệp.

Tại huyện Chợ Mới, một trong những địa phương chuyển đổi mô hình sản xuất hiệu quả, từ năm 2016 đến nay, huyện chuyển dịch từ đất lúa kém hiệu quả sang trồng hoa màu, cây ăn trái được hơn 3.000ha, nâng tổng số diện tích cây ăn trái lên hơn 5.200ha, lợi nhuận đạt từ 57 triệu đồng đến 234 triệu đồng/ha. Là tỉnh có nhiều đồng bào Khmer, Chăm, An Giang chủ động tăng cường cán bộ xuống cơ sở, phát hành tài liệu bằng tiếng Khmer, Chăm, hướng dẫn bà con trồng thốt nốt, thu nhập tăng thêm hơn 300.000 đồng/tháng. An Giang cũng xây dựng “Trung tâm Giống công nghệ cao” bảo đảm cung cấp giống cho yêu cầu sản xuất trong tỉnh và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long với mức đầu tư 10 triệu euro.

Để đạt kết quả trên, Tỉnh ủy An Giang có nghị quyết, chương trình hành động “Phát triển nông nghiệp giai đoạn 2015-2020, định hướng đến 2025”. UBND tỉnh có kế hoạch, xác định rõ cơ chế, vốn, chính sách, mô hình sản xuất, lực lượng cụ thể. Cấp ủy các cấp luôn chú trọng phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên. Địa phương chọn đơn vị làm điểm, từ đó đẩy mạnh tuyên truyền, nhân rộng điển hình tiên tiến. Các ban, ngành chủ động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, có chuyên môn phục vụ yêu cầu kinh tế hợp tác, hợp tác sản xuất và có nội dung bồi dưỡng cho nông dân cụ thể, sát từng đề án, dự án, chương trình, liên kết chuỗi sản xuất, ứng dụng công nghệ, làm thay đổi nhận thức, hành động. Năm 2017, An Giang đã tổ chức 223 cuộc hội thảo, trình diễn trên 1.500 điểm khoa học kỹ thuật cho hơn 100.000 lượt nông dân. Tỉnh ủy còn chỉ đạo rà soát, bổ sung thêm chức năng, nhiệm vụ một số ban, ngành, nhưng không tăng biên chế, đáp ứng yêu cầu sản xuất nông nghiệp. An Giang cũng chủ động liên kết vùng, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, dự báo, xác định sản lượng tiềm năng sát thực tiễn theo kinh tế thị trường, có sự can thiệp của ngành chức năng, khắc phục tình trạng lúc thiếu, lúc thừa, được mùa mất giá.

NGUYỄN DUY HIỂN