Lớn lên, tôi quyết định lần theo những con đường mà bố đã đi với mong ước sớm tìm được hài cốt của bố. Và rồi, ngày 18-7-2012, gia đình tôi nhận được kết quả giám định gen từ Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam...
Ngay từ nhỏ, tôi đã có khát vọng sau này lớn lên nhất định phải đi tìm bố! Tuy nhiên, những thông tin liên quan về bố khá ít, giấy báo tử chỉ ghi: “Đơn vị KN, hy sinh ở mặt trận phía Nam...”. Bởi vậy, gặp ai tôi cũng hỏi, có thông tin gì đều ghi chép, rồi tra cứu. Tôi đến tất cả những nơi có thể đến, tìm gặp tất cả những người có thể gặp. Một hôm, chú ruột đưa cho tôi mảnh giấy, trong đó ghi lại những thông tin về bố mà khi bà nội tôi còn sống đã dò hỏi được. Thế là tôi tìm gặp bác Thanh cùng huyện. Gặp tôi, bác hỏi: “Con có phải con bố Bình không?”. Cổ họng tôi lúc ấy nghẹn lại, không nói thành lời. Tôi chỉ biết cúi đầu thay cho lời đáp. Rồi bác khẽ bảo: “Từ tháng 7-1969 đến tháng 3-1970, bác và bố cháu đóng quân ở Quảng Ngãi. Sau đó, đoàn văn công giải tán, bác và bố cháu được điều về các đơn vị chiến đấu. Từ đó, bác và bố cháu không còn thông tin về nhau”.
Di ảnh liệt sĩ Phùng Văn Bình.
Chia tay bác Thanh, lòng tôi chộn rộn nỗi niềm vì được gặp đồng đội của bố trước lúc hy sinh. Tôi tìm gặp chú Nguyễn Xuân Quy, chú bảo: “Cháu nên tìm thông tin trên giấy tờ để xác định chính xác nơi bố cháu hy sinh. Cháu đến Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị) ở phố Lý Nam Đế (Hà Nội) xin bản trích lục hồ sơ quân nhân, các chú, các anh ấy sẽ giúp đỡ”. Theo chỉ dẫn của chú Quy, tôi tìm đến Cục Chính sách. May mắn là thông tin về bố tôi khá rõ ràng: “Đơn vị D96, hy sinh tại Phú Xuân, Tuy Hòa, Phú Yên”. Nhờ các chú, các anh chỉ bảo, tôi bắt đầu chắp nối thông tin từ đồng đội, từ trích lục và lá thư cuối cùng của bố viết cho mẹ được gửi từ Quảng Ngãi về.
Tôi quyết định vào Phú Yên và hy vọng gặp thêm được đồng đội chiến đấu cùng thời với bố để hỏi. Và địa chỉ đầu tiên tôi tìm đến là Ban Chính sách, Bộ CHQS tỉnh Phú Yên. Các anh chị ở đây đón tiếp tôi thân tình như người thân. Tôi xuất trình giấy giới thiệu, anh Lộc đọc và ghi tên bố con tôi vào sổ để theo dõi. Thật kỳ lạ, khi anh Lộc vừa đọc lên thì anh Trần Văn Thái ngồi phía bàn trong liền đọc tiếp: “Liệt sĩ Phùng Văn Bình, quê quán: Tòng Bạt, Ba Vì, Hà Tây, hy sinh ngày 10-6-1970... Khi cần báo tin cho...”, anh Thái đọc đúng tên ông nội tôi. Nghe thấy vậy, tôi thốt lên rất to: “Đúng bố em rồi!”. Mọi người có mặt ở đó cũng rất ngạc nhiên bởi sự trùng hợp đến lạ kỳ. Anh Thái giải thích: “Hôm nay, anh nhập danh sách các liệt sĩ vào máy để quản lý, vừa hay đến tên bố em thì tới giờ nghỉ trưa. Bây giờ anh vừa tiếp tục công việc thì em đến. Chuyện cứ như được sắp đặt trước em nhỉ?”. Cùng lúc, anh Thành-Phó chính ủy Bộ CHQS tỉnh Phú Yên-đi qua, nghe chuyện và nói với tôi: “Quê tôi ở đó nên tôi biết rất rõ, đó là trận đánh đồn ở cánh đồng Tre. Trận đánh đó ác liệt lắm. Quân ta lần đó hy sinh nhiều”. Rồi anh nói với Ban Chính sách bố trí xe, cử anh Thái đưa tôi ra Nghĩa trang Liệt sĩ (NTLS) xã Xuân Phước, huyện Đồng Xuân và tìm gặp những cựu chiến binh chiến đấu năm xưa.
Tôi gặp chú Lưu Thái Hòa, người thôn Phú Xuân A, trước đây làm liên lạc đơn vị. Chú Hòa dẫn tôi đến nơi bố tôi cùng đồng đội đã chiến đấu và hy sinh. Rồi chú dẫn mọi người tới nơi chôn cất ban đầu của bố tôi. Theo chú Hòa thì năm 1978-1979, các liệt sĩ chôn cất ở đây đều được quy tập vào nghĩa trang bây giờ. Thật tiếc, tất cả các phần mộ đều không có tên tuổi hay ký hiệu gì, nên khi cất bốc được ngôi nào đưa về thì đặt luôn vào nghĩa trang ngôi đó. Vậy là bố tôi đã được đưa về an nghỉ tại NTLS xã Xuân Phước, nhưng là ngôi mộ nào thì chưa xác định được. Nhìn nghĩa trang rộng mênh mông, lòng tôi quặn thắt khi những hàng mộ nằm trắng xóa, đa phần mang dòng chữ: “Liệt sĩ chưa biết họ tên”. Nhìn vẻ mặt tôi thẫn thờ, anh Thành và các anh ở Ban Chính sách Bộ CHQS tỉnh Phú Yên luôn động viên tôi... Thời gian cứ lặng lẽ trôi đi, bằng nhiều cách, cuối cùng tôi cũng xác định được phần mộ của bố tôi ở NTLS xã Xuân Phước.
Giữa tháng 5-2012, NTLS xã Xuân Phước sửa chữa lại, vợ chồng tôi quyết định vào để xin mẫu hài cốt về làm giám định ADN. Chúng tôi liên hệ với Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam tiến hành làm thủ tục giám định ADN tại Viện Công nghệ sinh học. Ngày 24-7-2012, gia đình tôi nhận được kết quả “ĐÚNG” mẫu sinh phẩm và mẫu đối chứng trùng khớp nhau. Như vậy, phần hài cốt liệt sĩ ở NTLS xã Xuân Phước chính là của bố tôi.
Bây giờ, tôi viết lại đôi dòng để tỏ lòng cảm ơn các anh ở Bộ CHQS tỉnh Phú Yên; cảm ơn Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị); các chú, các anh ở Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam. Và không thể thiếu đó là những người dân Phú Xuân (Tuy Hòa, Phú Yên) và những đồng đội của bố tôi. Nhờ những tấm lòng nhân ái và cao đẹp đó mà cuộc hành trình tìm bố của tôi trọn vẹn, nghĩa tình.
Hà Nội, tháng 12-2016
Bài và ảnh: PHÙNG KIM NGA