Hội thảo do Ban Chỉ đạo Quốc gia về khắc phục hậu quả bom mìn và chất độc hóa học sau chiến tranh (Ban Chỉ đạo 701) cùng Viện Hòa bình Hoa Kỳ (USIP) phối hợp tổ chức.
Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam, Trưởng Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 701 và bà Nancy Lindborg, Chủ tịch Viện Hòa bình Hoa Kỳ, chủ trì hội thảo.
Tham dự hội thảo, phía Việt Nam có ông Hà Kim Ngọc, Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ, đại diện các bộ, ngành liên quan của Việt Nam; phía Hoa Kỳ có hàng trăm đại biểu tham dự; khách mời danh dự là Thượng nghị sĩ Patrick Leahy, Phó chủ tịch Ủy ban Chuẩn chi Thượng viện Hoa Kỳ, cùng các Nghị sĩ Quốc hội, các quan chức cấp cao Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao, Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, các tổ chức phi chính phủ, các bạn Hoa Kỳ có thiện cảm với Việt Nam tại Washington D.C.
Ngoài ra, trong số các đại biểu còn có các nhân vật nổi bật trong chính giới Mỹ như cựu Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel.
Các hãng truyền thông lớn của nước ngoài quan tâm gửi phóng viên tới đưa tin về hội thảo, trong đó có Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, Đài Truyền hình CBS, Hãng thông tấn AFP, Báo The Guardian (Anh), RFA, Hãng tin PBS, Đài Phát thanh NPR...
Tự hào về những gì đã làm được
Phát biểu khai mạc, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh chào mừng các đại biểu đã tới tham dự hội thảo. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cho rằng nhìn lại chặng đường hơn 30 năm hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh Việt Nam, cả hai phía Việt Nam và Mỹ có thể tự hào về những gì đã đạt được. Nhiều gia đình Mỹ đã đón nhận hài cốt con em mất tích trở về nhà sau nhiều năm không có tin tức. 40 ha “đất vàng” ở khu vực sân bay Đà Nẵng đã được tẩy sạch ô nhiễm dioxin để trao trả thành phố Đà Nẵng sử dụng cho các dự án kinh tế xã hội với hàng vạn người dân được giải phóng khỏi nỗi sợ hãi phơi nhiễm chất da cam. Trong chuyến tới Việt Nam dự Hội nghị cấp cao APEC năm 2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã được đón tiếp tại chính mảnh đất sạch sau khi thực hiện thành công dự án xử lý chất dioxin ở sân bay Đà Nẵng.
Theo Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, khắc phục hậu quả chiến tranh là con đường tốt nhất để khép lại quá khứ trong quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Cần phải biến những khó khăn trắc trở trong quá khứ giữa hai nước thành những điều tốt đẹp trong tương lai thông qua khắc phục hậu quả chiến tranh Việt Nam. Chính những cựu chiến binh của cả hai phía là những người tham gia vào quá trình này. Và không chỉ một lần, những người dân Việt Nam bình thường đã lặn xuống biển hay can đảm lên những vùng núi cheo leo nguy hiểm để tìm kiếm hài cốt quân nhân Mỹ mất tích mà không có bất cứ điều kiện nào. Người dân Việt Nam biết rằng Chính phủ Việt Nam đã có những nỗ lực hết sức to lớn nhằm làm giảm nhẹ những hậu quả chiến tranh và họ cũng biết về sự tham gia, giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, trong đó có Hoa Kỳ, vào quá trình đầy khó khăn này.
Nhân dịp hội thảo, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đề nghị Hoa Kỳ và các quốc gia, chính phủ, các tổ chức quốc tế tiếp tục chung tay hỗ trợ công tác khắc phục hậu quả bom mìn, chất độc hóa học sau chiến tranh ở Việt Nam đối với con người và môi trường.
Chuẩn bị khai trương dự án xử lý chất dioxin tại sân bay Biên Hòa
Tiếp đó, trong bài phát biểu tại hội thảo, đề cập đến vấn đề bom mìn và vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh ở Việt Nam, Thượng nghị sĩ Patrick Leahy, Phó chủ tịch Ủy ban Chuẩn chi Thượng viện Hoa Kỳ thông báo trong nhiều năm trời, phía Hoa Kỳ đã giúp định vị và phá hủy hàng triệu quả mìn và vật liệu nổ đe dọa giết hại những người dân Việt Nam vô tội. Số lượng người thương vong đã ít đi so với thời gian trước đây nhưng vẫn còn rất nhiều việc phải làm để giải quyết hiểm họa này.
Về vấn đề chất da cam, Thượng nghị sĩ Patrick Leahy cho biết trong tất cả các cuộc đối thoại cả trước cũng như sau khi bình thường hóa quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ vào năm 1995, phía Việt Nam luôn nêu lên vấn đề da cam và những ảnh hưởng của nó đối với người dân. Đồng thời, những lính Mỹ bị phơi nhiễm chất da cam ở Việt Nam phải chịu những căn bệnh ung thư và nhiều căn bệnh khác đã kêu gọi Chính phủ Mỹ phải giúp đỡ họ. Năm 1991, Bộ Các vấn đề cựu chiến binh Mỹ đã chấp nhận yêu cầu này, thế nhưng phải thêm 15 năm nữa, phía Mỹ mới bắt đầu đề cập đến vấn đề này ở Việt Nam.
Thượng nghị sĩ Patrick Leahy thông báo trong tháng 4-2019, ông sẽ dẫn đầu một đoàn gồm 10 thượng nghị sĩ của cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ tới thăm Việt Nam và trong chuyến thăm này, ông sẽ tham gia khởi động dự án xử lý dioxin tại sân bay Biên Hòa, một trong những “điểm nóng” nhiễm chất dioxin tại Việt Nam. Dự án này lớn hơn dự án tại sân bay Đà Nẵng trước đây và là một trong những dự án xử lý môi trường lớn nhất thế giới. Đồng thời, đoàn các Thượng nghị sĩ Mỹ cũng sẽ chứng kiến việc ký kết bản Ý định thư giữa Hoa Kỳ và Việt Nam cho một chương trình kéo dài 5 năm trợ giúp những người khuyết tật trong những vùng bị phun rải chất da cam.
Biểu tượng của gác lại quá khứ, hướng tới tương lai giữa hai nước
Hội thảo “Khắc phục hậu quả chiến tranh: Chặng đường hòa giải và hợp tác tương lai giữa Việt Nam và Hoa Kỳ” diễn ra trong ba phiên với các chủ đề: “Nền tảng của mối quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ sau chiến tranh”; “Hàn gắn vết thương chiến tranh”; “Chặng đường phía trước: Xây dựng mối quan hệ đối tác bền vững".
Tại hội thảo, các bài tham luận của Việt Nam khẳng định khắc phục hậu quả chiến tranh, trong đó có hợp tác tìm kiếm quân nhân Mỹ bị mất tích trong chiến tranh ở Việt Nam (MIA) là nội dung được Đảng, Chính phủ, nhân dân Việt Nam quan tâm hàng đầu trong hợp tác với Hoa Kỳ. Đây là nội dung hợp tác mang tính nhân đạo và là động lực cho những lĩnh vực hợp tác khác trong tương lai, góp phần vào việc xây dựng lòng tin giữa hai quốc gia. Phía Hoa Kỳ trân trọng sự giúp đỡ của Việt Nam về việc tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh Việt Nam. Những hình ảnh, tư liệu phát trên clip tại hội thảo đã nêu bật sự nỗ lực và những vất vả, khó khăn của hai bên trong việc hồi hương hài cốt các quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh ở Việt Nam.
Tại hội thảo, những người trong cuộc từ hai phía khẳng định khắc phục hậu quả chiến tranh luôn là nền tảng quan trọng trong tiến trình phát triển quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Hai bên đánh giá cao kết quả hợp tác, cũng như trách nhiệm và nỗ lực hợp tác của Chính phủ Hoa Kỳ với Việt Nam trong lĩnh vực này, trong đó có kết quả hợp tác tốt đẹp giữa hai bên trong Dự án xử lý môi trường ô nhiễm chất dioxin tại sân bay Đà Nẵng, cũng như Dự án xử lý môi trường ô nhiễm chất dioxin tại sân bay Biên Hòa sắp tới. Đây là những biểu tượng sinh động nhất thể hiện quan hệ giữa hai cựu thù, nay đã trở thành đối tác hợp tác toàn diện của nhau, góp phần hòa giải nỗi đau chiến tranh và gác lại quá khứ, hướng tới tương lai của hai nước.
Bên lề hội thảo, các đại biểu đã xem Triển lãm ảnh về hợp tác Việt Nam-Hoa Kỳ trong việc khắc phục hậu quả sau chiến tranh.
Tin, ảnh: VĂN YÊN (từ Washington, Hoa Kỳ)