Tiến trình bình thường hóa quan hệ Cu-ba và Mỹ tiếp tục ghi nhận dấu hiệu tích cực khi Chính phủ Cu-ba xác nhận đã đạt được thỏa thuận song phương với phía Mỹ về việc mở lại đường bay trực tiếp giữa hai nước và tần suất của các chuyến bay phụ thuộc vào nhu cầu đi lại của hai bên. Đây được xem là thỏa thuận thương mại lớn nhất giữa Cu-ba và Mỹ kể từ khi tiến trình bình thường hóa quan hệ được khởi động hơn một năm trước.

Thông cáo của Bộ Ngoại giao Cu-ba cho biết, thỏa thuận chính thức dự kiến sẽ được hai bên ký kết vào ngày 16-2 tới tại thủ đô La Ha-ba-na. Tham dự lễ ký sẽ có Bộ trưởng Vận tải Cu-ba A-đên Rô-đri-ghết (Adel Rodríguez) và Chủ tịch Viện công nghệ hàng không dân dụng Cu-ba An-phrê-đô Co-đê-rô Pu-ích (Alfredo Cordero Puig). Phía Mỹ là Bộ trưởng Vận tải An-thô-ni Phoóc (Anthony Foxx) và Thứ trưởng phụ trách các vấn đề kinh tế-kinh doanh của Bộ Ngoại giao Mỹ. Trước đó, kế hoạch khôi phục các chuyến bay thương mại đến quốc đảo Ca-ri-bê đã được Oa-sinh-tơn thông báo đúng dịp kỷ niệm một năm Mỹ và Cu-ba quyết định bình thường hóa quan hệ sau hơn nửa thế kỷ đối địch.

Một chiếc máy bay Mỹ chuẩn bị cất cánh từ sân bay Cu-ba. Ảnh: AP 
Kể từ khi chính quyền Oa-sinh-tơn nới lỏng lệnh cấm sang Cu-ba, số công dân Mỹ thăm nước này đã tăng 71%, lên hơn 138.000 người. Hiện các hãng hàng không Mỹ thực hiện khoảng 20 chuyến bay mỗi tuần tới Cu-ba theo dạng đặt hàng. Tuy nhiên, đây không phải là các chuyến bay thương mại, tức là vé không được bán trực tiếp cho khách hàng. Chỉ những người thuộc diện 12 hạng công dân Mỹ được phép thăm Cu-ba (theo quy định của Mỹ) mới được đăng ký sử dụng dịch vụ này. Nghĩa là họ phải đáp ứng ít nhất 1 trong số 12 tiêu chuẩn ngặt nghèo về nhân thân và mục đích như thăm người thân hoặc tham gia các chuyến công tác liên quan đến giáo dục. Với việc ký thỏa thuận khôi phục đường bay trực tiếp trên, Cu-ba hy vọng lượng du khách Mỹ tới Cu-ba sẽ tăng mạnh trong thời gian tới. Cho tới nay đã có 5 hãng hàng không Mỹ quan tâm tới thị trường Cu-ba, gồm American Airlines, United, Jet-Blue, Southwest và Delta.

Theo các nhà phân tích nhận định, có vẻ như ở những tháng cuối nhiệm kỳ, Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma (Barack Obama) muốn đẩy nhanh quá trình bình thường hóa giữa hai nước. Cách đây hơn một năm, Tổng thống B. Ô-ba-ma và Chủ tịch R. Ca-xtơ-rô đưa ra tuyên bố lịch sử đẩy lùi những bất đồng sau hơn một nửa thế kỷ thù địch giữa hai nước láng giềng. Kể từ đó, lãnh đạo của hai nước đã đưa ra nhiều bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy mối quan hệ song phương: Mở cửa trở lại đại sứ quán, Mỹ đưa Cu-ba ra khỏi cái gọi là "Danh sách các nước bảo trợ khủng bố"…

Tuy nhiên, tiến trình tan băng và bình thường hóa quan hệ Mỹ-Cu-ba sau hơn 50 năm đối địch rõ ràng rất phức tạp và đổi thay không thể diễn ra trong "một sớm, một chiều”. Quan hệ giữa hai nước tiếp tục đối mặt với không ít thách thức. Rào cản lớn nhất hiện nay vẫn là lệnh cấm vận mà Oa-sinh-tơn áp đặt đối với La Ha-ba-na từ năm 1962. Chính quyền Tổng thống Ô-ba-ma đã vận dụng quyền hành pháp để nới lỏng nhiều hạn chế với Cu-ba, song Quốc hội Mỹ mới có thẩm quyền dỡ bỏ lệnh cấm vận. Tới nay, các nghị sĩ Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện quốc hội vẫn cương quyết phản đối bước đi này. Ngoài ra, vấn đề liên quan tới căn cứ quân sự ở Vịnh Oan-ta-na-mô cũng là một chướng ngại vật lớn. La Ha-ba-na tuyên bố việc Mỹ trao trả căn cứ là một trong những điều kiện tiên quyết để bình thường hóa quan hệ. Tuy nhiên, Tổng thống Ô-ba-ma dường như đang bị “bó tay” trong nỗ lực đóng cửa nhà tù gây tranh cãi này vì sự phản đối của các nghị sĩ Cộng hòa.

Mặc dù vậy, trong hơn một năm qua, không thể phủ nhận những bước tiến mới trong quan hệ song phương Mỹ - Cu-ba. Và với những tiến triển đạt được trong thời gian vừa rồi, người dân Cu-ba, người dân Mỹ cũng như bất cứ ai ưa chuộng hòa bình đều có quyền hy vọng viễn cảnh quan hệ Mỹ - Cu-ba thật sự bước sang trang mới sẽ sớm thành hiện thực.

HÀ LAN