Chính phủ liên bang Mỹ đang áp dụng dự luật chi tiêu tạm thời thứ ba kể từ năm tài chính 2018, bắt đầu vào ngày 1-10-2017. Dự luật này đã hết hiệu lực vào đêm 19-1 sau khi không vượt qua được “cửa ải” Thượng viện. Điều này đồng nghĩa với việc Chính phủ Mỹ đã đóng cửa vào đêm 19-1. Tuy nhiên, điều này chỉ chính thức diễn ra vào ngày 20-1, tròn một năm Tổng thống Donald Trump lên nắm quyền.

Theo Reuters, dự luật ngân sách chỉ nhận được 50/100 phiếu bầu, ít hơn 10 phiếu để có thể được Thượng viện thông qua. Hầu hết các nghị sĩ đảng Dân chủ phản đối dự luật này. Các nghị sĩ Dân chủ cho rằng, họ có đủ phiếu để ngăn cản việc thông qua dự luật ngân sách bởi nó không bao gồm một thỏa thuận bảo vệ những người nhập cư trái phép từ khi còn nhỏ khỏi bị trục xuất, còn gọi là chương trình DACA.

leftcenterrightdel
Chính phủ Mỹ bị đóng cửa sau khi quốc hội không thông qua được dự luật ngân sách liên bang. Ảnh: SunTimes

Trước đó, ngày 18-1, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật ngân sách trên song dự báo dự luật này sẽ khó vượt qua được “ải” Thượng viện. Với những nỗ lực cuối cùng nhằm cứu vãn tình thế, Tổng thống Donald Trump đã gặp lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Mỹ, ông C. Schumer, để thảo luận những bất đồng về vấn đề nhập cư. Tuy nhiên, hai bên không đạt được một thỏa thuận chung. Phát biểu với phóng viên bên ngoài đồi Capitol sau cuộc gặp đột xuất với Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng, Thượng nghị sĩ Schumer, đại diện bang New York, nêu rõ: "Chúng tôi đã đạt được một số tiến triển nhưng vẫn có một số bất đồng và hai bên vẫn chưa đi đến một thỏa thuận".

Sau khi hạn chót nửa đêm 19-1 trôi qua mà không thỏa thuận nào đạt được khiến chính phủ Mỹ bị đóng cửa, Nhà Trắng đã chỉ trích lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ ở Thượng viện C.Schumer. "Đêm nay, họ đặt chính trị lên trên an ninh quốc gia, các gia đình quân nhân, những trẻ em dễ bị tổn thương và khả năng phục vụ mọi công dân Mỹ của đất nước", phát ngôn viên Nhà Trắng Sarah Sanders tuyên bố. Bà Sanders khẳng định Nhà Trắng sẽ không nhượng bộ về vấn đề người nhập cư bất hợp pháp, cáo buộc đảng Dân chủ "biến công dân Mỹ thành con tin vì đòi hỏi quá đáng của mình".

Đây không phải là lần đầu tiên nước Mỹ rơi vào tình cảnh không có ngân sách. Lịch sử Mỹ từng ghi nhận chính phủ đã phải đóng cửa vài lần. Gần đây nhất, vào năm 2013, chính phủ nước này đã buộc phải đóng cửa trong 16 ngày do Nhà Trắng và Quốc hội không tìm được tiếng nói chung và không đạt được thỏa hiệp về ngân sách cho những cải cách chăm sóc y tế của Tổng thống Mỹ lúc đó là ông Barack Obama. Trước đó, trong hai năm 1995-1996, chính phủ Mỹ cũng từng phải ngừng hoạt động 21 ngày. Nguy cơ chính phủ phải đóng cửa luôn là nỗi ám ảnh trong các cuộc thương lượng về ngân sách tại Quốc hội Mỹ.

Việc chính phủ liên bang bị đóng cửa sẽ có ảnh hưởng nhiều mặt tới nền kinh kế Mỹ. Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang sẽ phải nghỉ việc tạm thời và hơn 1,3 triệu quân nhân sẽ vẫn phải thực hiện nhiệm vụ nhưng không được trả lương. Các nhân viên làm các nhiệm vụ thiết yếu như bảo đảm an ninh quốc gia và an ninh công cộng sẽ tiếp tục làm việc. Theo một nhà phân tích, nền kinh tế Mỹ ước tính sẽ bị thiệt hại khoảng 6,5 tỷ USD nếu chính phủ bị đóng cửa chỉ trong một tuần.

Trong khi đó, Reuters dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis cho biết, những hoạt động chịu tác động nhiều nhất của việc Chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ là huấn luyện chiến đấu, bảo trì, bảo dưỡng vũ khí, khí tài và công tác tình báo. “Các hoạt động bảo trì, bảo dưỡng vũ khí, khí tài gần như chắc chắn sẽ bị đóng cửa. Hơn 50% các nhân viên làm việc trong lĩnh vực dân sự của chúng tôi sẽ bị cho nghỉ việc. Chúng tôi cũng tiến hành rất nhiều chiến dịch tình báo trên khắp thế giới và những chiến dịch này rất tốt kém. Giờ thì các chiến dịch này cũng phải tạm dừng”, ông Mattis nói. Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, việc Chính phủ phải đóng cửa sẽ không ảnh hưởng đến các hoạt động quân sự của Mỹ tại Afghanistan hay các chiến dịch chống IS của Mỹ ở Iraq và Syria.

Việc không đạt được một sự đột phá đồng nghĩa với việc Thượng viện Mỹ có thể tiến hành bỏ phiếu mang tính thủ tục về dự luật chi tiêu đã được Hạ viện thông qua hôm 18-1 nhằm giữ cho chính phủ liên bang hoạt động đến ngày 16-2 tới./.

LINH OANH