Trong hàng chục năm qua, Nga và Nhật Bản đã tìm cách tiến tới ký kết hiệp ước hòa bình sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Tuy nhiên, hai bên vấp phải một trở ngại chính liên quan đến tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo mà Nga gọi là Nam Kuril trong khi Nhật Bản gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc. Vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh thổ này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ ngoại giao và thương mại song phương giữa hai nước trong nhiều năm. Gần đây, Nga và Nhật Bản đều thể hiện thiện chí giải quyết tranh chấp thông qua thúc đẩy các hoạt động kinh tế chung tại quần đảo trên.

Tại vòng đàm phán đầu tiên về hiệp ước hòa bình giữa hai nước ở thủ đô Moscow vừa qua, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết, nước này với Nhật Bản vẫn còn nhiều điểm bất đồng lớn và điều này cản trở con đường thúc đẩy mục tiêu ký kết một hiệp ước hòa bình nhằm chấm dứt tranh chấp lãnh thổ. RIA Novosti dẫn lời Ngoại trưởng Sergei Lavrov cho rằng rất khó để đạt được tiến triển trong đàm phán hòa bình nếu Tokyo trước tiên không công nhận chủ quyền của Moscow đối với quần đảo tranh chấp Nam Kuril/Vùng lãnh thổ phương Bắc. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Sergei Lavrov nhấn mạnh, Nga và Nhật Bản nhất trí phát triển các dự án tham vọng hơn nhằm thúc đẩy hoạt động kinh tế chung trên quần đảo tranh chấp nói trên. Theo người đứng đầu ngành ngoại giao Nga, Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Shinzo Abe nhất trí tìm kiếm một giải pháp cho hiệp ước hòa bình làm hài lòng công dân của cả hai nước. Đây là một nhiệm vụ khó khăn, song cả Moscow và Tokyo đều sẵn sàng nỗ lực để đạt được.

leftcenterrightdel
Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Shinzo Abe gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Argentina. Ảnh: Kyodo News.   

Tại cuộc họp báo về kết quả hoạt động ngoại giao của Nga năm 2018, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng tuyên bố Nga và Nhật Bản cần làm nhiều hơn nữa để trở thành đối tác thực sự của nhau, bất chấp những nỗ lực nhằm giải quyết vấn đề tranh chấp lãnh thổ gần đây. “Nga và Nhật Bản không chỉ chưa trở thành những đối tác trên trường quốc tế mà còn chưa tìm được những cách tiếp cận mang tính xây dựng để cải thiện quan hệ song phương. Trên trường quốc tế, chúng ta cần phải cảm thấy là đối tác của nhau chứ không phải hai nước đứng hai bên chiến tuyến”, Press TV dẫn lời Ngoại trưởng Sergei Lavrov. Ngoại trưởng Nga khẳng định yêu cầu chuyển cho Nhật Bản các hòn đảo thuộc quần đảo tranh chấp đi ngược lại cam kết của các nước với Hiến chương Liên hợp quốc, trong đó có điều khoản khẳng định kết quả Chiến tranh thế giới thứ hai là không thay đổi. 

Trong khi đó, The Japan Times dẫn lời Ngoại trưởng Nhật Bản Taro Kono nhấn mạnh, Tokyo mong muốn 2019 sẽ là một “năm lịch sử”, đánh dấu bước tiến trong tiến trình đàm phán về hiệp ước hòa bình với Nga, bất chấp sự chia rẽ sâu sắc liên quan đến tranh chấp lãnh thổ kéo dài hàng chục năm qua.

Hồi tháng 11 năm ngoái, Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Shinzo Abe đã nhất trí sẽ đẩy nhanh tiến trình đàm phán về hiệp ước hòa bình vốn kéo dài hơn 70 năm qua giữa Nga và Nhật Bản. Sau đó, tại cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) ở Buenos Aires (Argentina) đầu tháng 12-2018, hai bên đã tuyên bố thành lập cơ cấu đàm phán mới đặt dưới sự điều hành của Ngoại  trưởng hai nước.

HOÀNG VŨ