Tác động đáng ngại từ biến đổi khí hậu

Trong những năm gần đây, các hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đối khí hậu (BĐKH) gây ra đang xuất hiện ngày càng nhiều và khắc nghiệt hơn, trong đó đáng chú ý là số cơn bão mạnh nhiều hơn, hiện tượng nắng nóng tăng lên và tình hình hạn hán nghiêm trọng hơn. Di cư đã trở thành nhu cầu đối với những người dân sống ở vùng chịu sự ảnh hưởng của BĐKH và tình trạng này được dự báo có thể diễn ra ở diện rộng trong tương lai. Nạn di cư ồ ạt sẽ gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo tại nhiều quốc gia do không kịp ứng phó với tình trạng này.

Theo Reuters, trước tình trạng BĐKH đang gây ra nhiều kiểu thời tiết cực đoan, Ngân hàng Thế giới (WB) mới đưa ra cảnh báo rằng, làn sóng người di cư trốn tránh mùa màng thất bát, nạn hạn hán và sự dâng cao của nước biển sẽ gia tăng đáng kể trong 30 năm tới nếu chính phủ các nước trên thế giới không mạnh tay ngăn chặn hiện tượng Trái Đất ấm lên. Cụ thể, WB cho rằng, đến năm 2050, có hơn 140 triệu người ở khu vực châu Phi, Mỹ Latinh và Nam Á sẽ di chuyển đến vùng khác trong nước để tránh những tác động tồi tệ của BĐKH. Trong số này có khoảng 85 triệu người thuộc tiểu vùng sa mạc Sahara tại châu Phi, 40 triệu người dân các nước Nam Á và 17 triệu người Mỹ Latinh.

Theo báo cáo của WB, nhiều người đang di chuyển đến vùng khác ở nước mình hơn là đi qua biên giới vì những lý do kinh tế, xã hội, chính trị và môi trường. Trong khi đó, theo Trung tâm Giám sát Di dân nội bộ (Internal Displacement Monitoring Centre), năm 2016, bão, lũ lụt và các thảm họa thiên nhiên khác đã buộc 23 triệu người phải di chuyển chỗ ở trong phạm vi nước mình.

leftcenterrightdel
Nhiều người dân phải đi tìm kiếm nơi cư trú mới do hiện tượng Trái Đất ấm lên. Ảnh: Reuters

Giám đốc điều hành của WB Kristalina Georgieva nhận định, BĐKH chắc chắn đã trở thành "gốc rễ” của tình trạng di dân, buộc từng người dân, các gia đình, thậm chí cả cộng đồng tìm kiếm nơi cư trú. Theo bà, BĐKH gây ra mối đe dọa về sự sinh tồn, xã hội và kinh tế đối với các nước. Bên cạnh đó, tại hội nghị mới đây của Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM), Bộ trưởng Sinh thái Pháp Nicolas Hulot nhận định, các vấn đề về khí hậu đã khiến số người di cư tăng hai lần, tương đương mức tăng của những người di cư do xung đột, và đây được nhìn nhận là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng di dân hiện nay. 

Hạn chế BĐKH và di cư-nhiệm vụ cấp bách toàn cầu

BĐKH toàn cầu sẽ còn tiếp tục diễn ra trong tương lai với tốc độ chóng mặt, nếu các nước trên thế giới không có các giải pháp phù hợp, hiệu quả để giảm lượng phát thải khí nhà kính. Không những thế, với tình trạng Trái Đất tiếp tục nóng lên, băng ở các vùng cực và trên núi cao sẽ tan nhanh hơn, mực nước biển toàn cầu dâng lên cao hơn làm cho nhiều vùng đất thấp ven biển và hải đảo bị ngập chìm, nhiều hệ sinh thái biển và ven biển bị ảnh hưởng.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, số dân di cư có thể giảm 80% nếu như chính phủ các nước nỗ lực giảm khí phát thải, thúc đẩy quy hoạch phát triển và tăng cường đầu tư vào nghiên cứu tình trạng di dân do khí hậu. WB cho rằng, thiếu vắng sự hỗ trợ và quy hoạch phù hợp sẽ khiến người dân di cư từ các khu vực xa xôi đến đô thị phải đối mặt với những mối nguy hiểm, và ngược lại tình trạng này sẽ không biến thành cuộc khủng hoảng nếu như các nước có kế hoạch từ bây giờ.

Giám đốc điều hành của WB Kristalina Georgieva nhấn mạnh: “Có thể giảm hàng chục triệu người di cư do BĐKH nếu toàn thế giới cùng hành động để giảm khí thải nhà kính và cùng đưa ra kế hoạch phát triển có tầm nhìn xa. Giờ đây, chúng ta vẫn còn cơ hội để lên kế hoạch và hành động nhằm đẩy lùi những mối đe dọa hiện hữu do BĐKH”.

Về phần mình, Giám đốc cấp cao về BĐKH của WB John Roome khẳng định: “Di cư do BĐKH sẽ là hiện thực, song nó sẽ không trở thành một cuộc khủng hoảng nếu chúng ta hành động mạnh mẽ ngay từ bây giờ”. Theo đó, ông John Roome chỉ ra ba hành động then chốt mà chính phủ các nước nên triển khai: Thứ nhất, đẩy nhanh tốc độ giảm phát thải khí nhà kính; thứ hai, đưa vấn đề di cư do BĐKH vào kế hoạch phát triển quốc gia; thứ ba, đầu tư hơn nữa vào dữ liệu và phân tích để sử dụng trong quy hoạch phát triển.

Tình trạng di cư và mất chỗ ở liên quan đến BĐKH chỉ có thể giải quyết thành công khi được nhìn nhận như một tiến trình mang tính toàn cầu chứ không phải là sự khủng hoảng địa phương. Trách nhiệm hỗ trợ và bảo vệ những người bị mất chỗ ở không thể chỉ đặt lên vai những quốc gia bị ảnh hưởng.

LÂM ANH