Thế giới tuần qua: Khủng hoảng vẫn tiếp tục gia tăng

1. Khủng hoảng di cư tiếp diễn

Ngày 23-2, nhà chức trách Libya đã phát hiện 13 người bị chết ngạt trong công-ten-nơ tại một bãi biển của thành phố Khoms, Libya. Trong công-ten-nơ có 69 người được cho là người di cư bất hợp pháp thuộc nhiều quốc tịch khác nhau. Những người này đã bị nhốt trong công-ten-nơ nói trên suốt 4 ngày và vào thời điểm được phát hiện thì đã có 13 người thiệt mạng, trong đó có 2 trẻ em. Nhiều người sống sót cũng đang cần được chăm sóc đặc biệt. Cũng trong ngày 23-2, Hải quân Libya cho biết đã cứu 85 người di cư đi trên 2 chiếc xuồng tại bờ biển phía Tây nước này.

Trước đó, ngày 20-2, xác 74 người được cho là người nhập cư dạt vào bờ biển thành phố Zawiya của Lybia. Theo Tổ chức Trăng lưỡi liềm Đỏ Libya, rất có thể còn nhiều thi thể khác còn đang trôi dạt ngoài khơi nước này do tổ chức này cũng phát hiện một chiếc xuồng cao su bị vỡ tan gần đó. Thường một chiếc xuồng cao su như vậy chở ít nhất 120 người. Có thông tin cho rằng những người này đã bị bọn buôn người giết hại trên đường từ Libya tới Italia. Đây có thể coi là thảm kịch tồi tệ nhất gần đây trên bờ biển Libya.

Hai ngày sau khi Libya phát hiện ra thảm kịch trên, Lực lượng Bảo vệ bờ biển Italia và Tổ chức cứu trợ SOS Địa Trung Hải đã phối hợp giải cứu khoảng 730 người di cư ngoài khơi Libya. Theo Cơ quan Biên giới và Bảo vệ bờ biển châu Âu, đã có 4.579 người di cư thiệt mạng khi cố gắng tìm đường vào châu Âu trong năm 2016. Theo tờ Guardian của Anh, số lượng người chết thực sự có thể còn cao hơn vì không phải tất cả các vụ chết đuối đều được ghi chép lại.

Cuộc khủng hoảng di cư vẫn đang tiếp diễn và chưa có dấu hiệu sáng sủa hơn trong khi Châu Âu đang thắt chặt biên giới và hạn chế dòng người tị nạn vào lục địa này và giao tranh vẫn diễn ra ác liệt giữa các phe phái ở Syria.

2. Hoạt động khủng bố leo thang

Ngày 24-2, một chiếc xe bom đã phát nổ tại thị trấn al-Bab, Bắc Syria, khiến ít nhất 60 người thiệt mạng và làm 100 người khác bị thương. Theo các nguồn tin, vụ đánh bom xảy ra gần một vị trí quân đội Syria tự do (FSA), đa số nạn nhân là dân thường và các thành viên FSA.

Sau đó không lâu, vụ nổ thứ hai tiếp tục xảy ra gần thị trấn al-Bab, khiến 8 người thiệt mạng, trong đó có 2 binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ. Hai vụ nổ kinh hoàng này xảy ra chỉ một ngày sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố dưới sự hậu thuẫn của nước này, FSA đã hoàn toàn nắm quyền kiểm soát thị trấn al-Bab, thành trì quan trọng cuối cùng của Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS ở Tây Bắc Syria. Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS đã nhận trách nhiệm về hai vụ đánh bom đẫm máu này.

Ngày 23-2, một vụ nổ bom cũng đã xảy ra tại một khu chợ cao cấp của thành phố Lahore, Pakistan, khiến ít nhất 8 người chết và 20 người khác bị thương. Người phát ngôn Cảnh sát tỉnh Punjab Nayab Haider khẳng định đây là một vụ tấn công bằng bom. Vụ nổ bom xảy ra chỉ một ngày sau khi Pakistan lần đầu tiên tiến hành chiến dịch quân sự trên toàn quốc “nhằm tiêu diệt nguy cơ khủng bố”.

Các tổ chức khủng bố thường tăng cường các hoạt động như đánh bom liều chết ở thời điểm các tổ chức này bị dồn vào thế khó. Giới quan sát cho rằng, việc lực lượng IS đang dần bị tiêu diệt và thu hẹp lãnh thổ trên các chiến trường cũng sẽ khiến tổ chức này gia tăng các hoạt động khủng bố trong thời gian tới.

3. Mỹ kiên quyết thực hiện chính sách nhập cư

Sau khi sắc lệnh hành pháp về người nhập cư bị Thẩm phán liên bang chặn, Chính quyền Donald Trump vẫn tiếp tục kiên quyết chính sách nhập cư cứng rắn. Mới đây Tổng thống Donald Trump đã ban hành một số sắc lệnh mới nhằm siết chặt việc thực thi luật nhập cư và trục xuất người nhập cư bất hợp pháp.

Ngày 21-2, ông Trump đã ký các sắc lệnh mới nhằm ngăn chặn, phát hiện và trục xuất những đối tượng nhập cư bất hợp pháp. Theo đó, nếu một người không chứng minh được mình đã sống ở Mỹ 2 năm liên tục thì sẽ bị coi là bất hợp pháp và sẽ buộc phải bị trục xuất. Trước đó, quy định này chỉ áp dụng cho những người bị phát hiện trong vòng 100km tính từ biên giới và mới đến nước Mỹ trong vòng 2 tuần. Những sắc lệnh mới này cũng tránh việc sẽ bị các thẩm phán liên bang chặn bằng cách không cấm nhập cảnh đối với công dân từ 7 nước Hồi giáo đã nêu trong sắc lệnh bị chặn mới đây, nhưng đưa ra những điều khoản rà soát chặt chẽ đối với công dân các nước này.

Những sắc lệnh mới cũng tăng cường nguồn lực cho các cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới. Bộ trưởng Bộ An ninh nội địa John Kelly cũng được tăng quyền, được phép chỉ đạo việc xây dựng bức tường dọc biên giới Mỹ với Mexico. Theo ông John Kelly, làn sóng người nhập cư tăng vọt tại biên giới phía Nam đã gây khó khăn cho các cơ quan quản lý liên bang và gây ra tình trạng bất ổn an ninh quốc gia. Bộ An ninh Nội địa dự kiến sẽ tuyển thêm 10.000 nhân viên để tăng cường kiếm soát nhập cư do khối lượng công việc ngày càng tăng.

Những sắc lệnh tăng cường thực thi luật nhập cảnh này có thể sẽ gây ra một làn sóng vượt biên từ Mỹ sang quốc gia Bắc Mỹ Canada do người di cư lo ngại sẽ bị bắt giữ và trục xuất về nước mình. Theo giới quan sát, số người bị bắt và trục xuất trong thời gian tới sẽ gia tăng mạnh.

4. Diễn biến mới vụ bê bối của Tổng thống Hàn Quốc

Nhiều diễn biến mới liên tiếp diễn ra trong tuần qua liên quan vụ bê bối của của Tổng thống Park Geun-hye. Ngày 20-2, Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đã lên tiếng kêu gọi bà tham dự phiên điều trần lần cuối của tòa về việc Quốc hội nước này có luận tội bà hay không. Ngày 22-2, nhiều luật sư lên tiếng phản đối việc luận tội Tổng thống. Ngày 23-2, Nghị sĩ Woo Sang-ho, lãnh đạo nhóm nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ đối lập chính tại Quốc hội Hàn Quốc, tuyên bố Quyền Tổng thống kiêm Thủ tướng Hwang Kyo-ahn có thể sẽ bị Quốc hội luận tội nếu không gia hạn cho nhóm công tố viên đặc biệt điều tra vụ bê bối liên quan đến bà Park Geun-hye.

Ngày 24-2, các công tố viên đặc biệt của Hàn Quốc đã thẩm vấn và bắt giữ Lee Young-seon, Trợ lý của bà Park Geun-hye, để phục vụ điều tra. Trong khi đó, kết quả khảo sát cho thấy có tới 74% người được hỏi mong muốn Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc sớm kết luận và đưa ra phán quyết cho phép Quốc hội luận tội Tổng thống Park Geun-hye, trước khi Quyền Chánh án Lee Jung-mi nghỉ hưu vào ngày 13-3 tới. Theo quy định của Hiến pháp, để có thể luận tội bà Park Geun-hye, cần có ít nhất 6/9 thẩm phán Tòa án Hiến pháp đồng ý. Trong khi đó, hiện tại Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc chỉ còn 8 người do 1 thẩm phán mới nghỉ hưu hồi tháng 1 vừa qua. Nếu thời điểm họp đưa ra phán quyết diễn ra sau 13-3 tới, việc luận tội Tổng thống sẽ gặp nhiều khó khăn hơn do Tòa án chỉ còn 7 thẩm phán trong khi vẫn phải có sự nhất trí của 6 vị thẩm phán.

Trong một diễn biến mới nhất, ngày 25-2, Tất cả 8 thẩm phán của Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đã nhất trí không gia hạn thời gian đưa ra phán quyết về việc luận tội bà Park Geun-hye đã được ấn định vào ngày 27-2 tới. Trước đó, ngày 22-2, tại phiên xem xét lần thứ 16 của Tòa án Hiến pháp về việc Quốc hội luận tội Tổng thống Park, tòa đã quyết định lùi phiên xem xét cuối cùng từ ngày 24-2 sang ngày 27-2, sau khi các luật sư bào chữa cho bà Park đề nghị thêm thời gian để chuẩn bị và cân nhắc việc bà Park trực tiếp tham dự.

Bà Park Geun-hye bị cáo buộc đã để cho người bạn thân là bà Choi Soon-sil can thiệp vào công việc Nhà nước mặc dù không có chức danh chính thức trong Chính phủ và tiếp tay cho bà này gây sức ép để các công ty lớn của Hàn Quốc đóng góp vào hai quỹ do bà Choi Soon-sil đứng tên và tư lợi từ các quỹ này.

Bà Park Geun-hye đã bị Quốc hội đình chỉ chức vụ trong quá trình chờ Tòa án Hiến pháp quyết định có chấp thuận luận tội của Quốc hội hay không. Nếu Tòa ủng hộ các nội dung luận tội của Quốc hội, một cuộc bầu cử Tổng thống mới sẽ được tổ chức trong vòng 60 ngày sau đó.

Các đảng đối lập tại Hàn Quốc đang gây sức ép buộc luận tội Tổng thống và tỏ ra lo ngại trước tin đồn Tổng thống Park Geun-hye có thể sẽ tự nguyện từ chức nhằm tránh việc chính thức bị luận tội. Phe đối lập cho rằng việc bà Park tự nguyện từ chức có thể cản trở tiến trình điều tra hiện đang diễn ra do Hàn Quốc phải ngay lập tức bắt đầu chuẩn bị cho cuộc bầu cử Tổng thống mới.

5. Tiến trình hòa bình Syria

Ngày 24-2, vòng đàm phán hòa bình về Syria dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc tiếp tục diễn ra tại Geneva, Thụy Sĩ. Liên hợp quốc cho rằng đây là cơ hội lịch sử để tìm kiếm hòa bình cho Syria nhưng đầy khó khăn với rất nhiều vấn đề cần giải quyết. Sẽ có hàng loạt các cuộc tiếp xúc song phương để xác định hướng giải quyết cho tình hình Syria.

Cuộc đàm phán lần này tập trung vào quá trình chuyển đổi chính trị ở Syria, xây dựng Hiến pháp và các bước tổ chức bầu cử. Vấn đề mấu chốt của cuộc đàm phán là tương lai chính trị của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Đây là vấn đề nan giải do Chính phủ Syria kiên định với lập trường số phận của ông al-Assad không thể được đưa ra thảo luận trong khi phe đối lập luôn yêu cầu Tổng thống phải từ chức. Tuy nhiên, ngay từ khi thực hiện vòng đàm phán đầu tiên cho tới vòng thứ 4 này, phe đối lập Syria vẫn yêu cầu Tổng thống Syria Bashar al-Assad phải ra đi.

Trong khi đó, giao tranh giữa các phe phái đối địch tại Syria vẫn tiếp tục diễn ra ác liệt trên các chiến trường, bất chấp vòng đàm phán đang diễn ra. Trước tình hình đó, Liên hợp quốc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện một lệnh ngừng bắn toàn diện trên khắp Syria và cảnh báo rằng thất bại trong vòng đàm phán lần này sẽ khiến cho tình hình Syria càng trở nên nghiêm trọng.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres kêu gọi các bên cần tạo sự tin cậy lẫn nhau, bởi giải pháp chính trị là cách duy nhất để mang lại hòa bình toàn diện cho Syria. Giới phân tích cho rằng không có nhiều kỳ vọng về một kết quả khả quan ở vòng đàm phán lần này, nhưng đây cũng sẽ là khởi đầu cho một tiến trình đàm phán kéo hơi hơn. Chiến tranh, xung đột, bất ổn chính trị và an ninh đã khiến hơn 310.000 người thiệt mạng, hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa đi nơi khác, kéo theo một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiệm trọng tại Syria.

6. Diễn biến bầu cử Tổng thống Pháp

Nhiều diễn biến bất ngờ liên tục xảy ra trên chính trường Pháp quanh cuộc vận động tranh cử Tổng thống Pháp đang diễn ra. Đầu tiên là bê bối liên quan tới cáo buộc tuyển dụng khống và trả lương quá cao cho vợ con của cựu Thủ tướng Pháp Francois Fillon, khiến ông này đang là ứng cử viên sáng giá bỗng rơi xuống vị trí thứ hai. Tiếp theo là sự xuất hiện của hai ứng cử viên Marine Le Pen của đảng Mặt trận quốc gia và ứng cử viên tự do Emmanuel Macron với việc ứng viên Marine Le Pen dẫn đầu trong tỷ lệ cử tri ủng hộ.

Thế giới tuần qua lại chứng kiến cơn gió đổi chiều khi những diễn biến cuộc vận động tranh cử cho thấy ứng cử viên Emmanuel Macron đã chấp nhận đề nghị liên minh với Chủ tịch đảng Phong trào dân chủ (MoDem) Francois Bayrou nhằm đánh bại ứng cử viên Marine Le Pen của đảng Mặt trận quốc gia. Cuộc đua vào Điện Elysee trở nên cam go hơn gấp bội và hứa hiện nhiều diễn biến khó lường.

Kết quả các cuộc thăm dò dư luận ngày 23-2 cho thấy bà Marine Le Pen vẫn đang dẫn đầu với tỷ lệ ủng hộ là 25%-27,5%. Trong khi đó, cựu Thủ tướng Fillon dù dính bê bối vẫn có 21% ủng hộ. Tỷ lệ của ứng viên tự do Macron chỉ là 18,5%. Tuy nhiên, sau quyết định liên minh với ông Francois Bayrou, kết quả thăm dò phản ứng dư luận của Ifop cho thấy tỷ lệ ủng hộ ứng cử viên Macron đã tăng lên 22,5% và tỷ lệ ủng hộ ông Fillon là 20,5%.

Các ứng cử viên trong cuộc đua vào Điện Elysee sẽ tranh luận trực tiếp trên Kênh truyền hình TF1 vào ngày 20-3 tới. Theo kết quả thăm dò dư luận, bà Le Pen sẽ dẫn đầu trong cuộc bầu cử Tổng thống vòng 1 vào ngày 23-4 tới nhưng sẽ thất bại trước 2 ứng cử viên Fillon và Macron ở vòng 2 vào ngày 7-5. Diễn biến dồn dập trên chính trường Pháp thời gian gần đây cho thấy một cuộc bầu cử Tổng thống với kết quả khó lường; mọi khả năng đều có thể xảy ra và mọi ứng viên đều có khả năng giành vòng nguyệt quế hay trở thành kẻ chiến bại.

HỮU DƯƠNG (tổng hợp)