1. Mặc dù cuộc đảo chính nhằm lật đổ Tổng thống Erdogan tại Thổ Nhĩ Kỳ ngày 15-7 đã bị dập tắt, nhưng chiến dịch thanh trừng hậu đảo chính đang đẩy quốc gia từng được xem là nền dân chủ Hồi giáo điển hình này đối mặt với nguy cơ chia rẽ nội bộ và bất ổn kéo dài.

Các hoạt động thanh trừng sau đảo chính của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đang khiến phương Tây hết sức hoang mang. Ảnh Reuters

Sau khi trấn áp thành công cuộc đảo chính, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ ra lệnh đình chỉ giảng dạy đối với 21.000 giáo viên và buộc 1.577 hiệu trưởng của các trường đại học phải từ chức. Giới chức Thổ Nhĩ Kỳ cũng cấm các học giả, nhà nghiên cứu cùng các học sinh đi ra nước ngoài và yêu cầu những người đang ở nước ngoài trở về nước ngay lập tức. Ngoài ra, hơn 58.000 nhân viên dân sự đã bị bắt giữ hoặc bị buộc thôi việc. Hơn 9.000 người đang thuộc diện bị điều tra xét xử.

Cuộc đảo chính bất thành cũng khiến 7.500 binh sĩ cùng 85 tướng lĩnh và đô đốc của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bị bắt giữ.

Hiện các lực lượng an ninh Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang tiến hành thêm nhiều cuộc bố ráp mới nhằm truy tìm những người tình nghi tham gia cuộc đảo chính. Việc làm này của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Tổ chức Ân xã Quốc tế. Liên minh châu Âu cũng bày tỏ ra quan ngại về điều này.

Để khẳng định quyết tâm trừng phạt những kẻ tham gia cuộc đảo chính, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố áp đặt tình trạng khẩn cấp trong vòng 3 tháng; xem xét tạm ngừng tham gia Công ước châu Âu về Nhân quyền, đồng thời đề nghị khôi phục án tử hình. Trong khi đó, hưởng ứng lời kêu gọi của Tổng thống Erdoga, hàng nghìn người đã xuống đường biểu tình nhằm lên án cuộc đảo chính đồng thời ngăn chặn nguy cơ tái diễn một cuộc đảo chính khác.

Từ năm 1960 đến nay, không kể cuộc đảo chính bất thành ngày 15-7 vừa qua, tại nước này đã xảy ra 6 cuộc đảo chính quân sự, trong đó có 4 cuộc đảo chính thành công và 2 cuộc đảo chính thất bại.

2. “Sói đơn độc”, ám chỉ những kẻ khủng bố hoạt động riêng rẽ, tự phát đang trở thành một bài toán nan giải với lực lượng an ninh nhiều nước châu Âu

Hiện trường náo loạn sau vụ tấn công bằng rìu trên con tàu ở Đức. Ảnh: EPA

Cách đây ít ngày, nước Đức đã bàng hoàng trước vụ tấn công kinh hoàng bằng rìu trên một chuyến tàu tại bang Bavaria, khiến 3 người bị thương nặng. Đối tượng gây án sau khi rời tàu đã bị cảnh sát tiêu diệt. Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã xác nhận hung thủ là chiến binh của tổ chức này. 
Mới đây nhất, tối ngày 22-7 lại xảy ra một vụ xả súng tại trung tâm mua sắm Olympia ở thành phố Munich. Báo Nam Đức (SZ) xác nhận có nhiều người thiệt mạng, trong khi cảnh sát chưa cho biết thông tin cụ thể về con số thương vong. Hiện toàn bộ khu vực đang được phong tỏa. Cảnh sát ban đầu xác định chỉ có một đối tượng thực hiện vụ xả súng, song chưa rõ là nam hay nữ.  

Trước đó, nước Pháp cũng hứng chịu một vụ khủng bố kiểu “những con sói đơn độc”. Tên khủng bố tại Nice đã một mình lái xe đâm vào đám đông và xả súng khiến 84 người thiệt mạng.

Cho đến nay, các cơ quan chức năng Pháp và Đức chưa xác định được mối liên hệ giữa những “con sói cô độc” với IS cho dù tổ chức này đã đứng ra nhận trách nhiệm. Tuy nhiên, tư tưởng cực đoan và những lỗ hổng an ninh được cho là nguyên nhân trỗi dậy của “những con sói đơn độc”. Một trong những thứ vũ khí nguy hiểm nhất của chúng chính là tính chất đơn lẻ, không đồng phạm, không mạng lưới hay tổ chức. Vì vậy, manh mối về âm mưu tấn công của những kẻ khủng bố này rất khó bị phát hiện.

Trong bối cảnh hiện nay, các nhà lãnh đạo thế giới tiếp tục kêu gọi đoàn kết, tăng cường các biện pháp an ninh, đồng thời kêu gọi người dân phải học cách sống chung với những mối đe dọa đó.

3. Đúng như cảnh báo một tuần trước củaTriều Tiên rằng nước này sẽ có hành động đáp trả việc Mỹ triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tại Hàn Quốc

Ngày 19-7, Yonhap dẫn thông báo của quân đội Hàn Quốc cho biết, Triều Tiên đã phóng 3 quả tên lửa đạn đạo Scud ra hướng biển Nhật Bản. Quân đội Hàn Quốc cho biết, 3 quả tên lửa này đã bay được 500-600 km, và có tầm bắn bao trùm toàn bộ lãnh thổ Hàn Quốc. 

Tên lửa Triều Tiên trong một cuộc diễu binh. Ảnh: Yonhap 

Bình Nhưỡng ngay lập tức vấp phải sự phản đối và chỉ trích của nhiều nước. Nhật Bản và Mỹ ra tuyên bố nhấn mạnh vụ phóng tên lửa của Triều Tiên là “sự vi phạm rõ ràng các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc” cấm Triều Tiên phát triển các công nghệ hạt nhân và tên lửa.

Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon cho rằng động thái này của Triều Tiên "gây quan ngại sâu sắc" và ảnh hưởng tới những nỗ lực nhằm làm giảm căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên. 

Đáp lại bằng một tuyên bố cứng răn hơn, CHDCND Triều Tiên khẳng định, vụ thử tên lửa đạn đạo ngày 19-7 nhằm mô phỏng tấn công phủ đầu vào các cảng biển và căn cứ không quân của Mỹ ở Hàn Quốc.

4. Tình trạng bất ổn đang có chiều hướng gia tăng tại một số quốc gia Trung Á sau khi xảy ra một loạt vụ tấn công vào cơ quan an ninh tại Armenia và Kazakhstan

Ngày 18-7, thành phố Almaty của Kazakhstan đã bị rung chuyển bởi một loạt các vụ tấn công liên tiếp vào các cơ quan an ninh, làm ít nhất 5 người thiệt mạng và 7 người khác trong tình trạng nguy kịch.

Cảnh sát Armenia chặn các đường phố khi đoàn thương thuyết đến nói chuyện với nhóm vũ trang. Nguồn: BBC 

Tại  Armenia, tình hình an ninh cũng rất căng thẳng sau vụ gần 30 tay súng thuộc một nhóm đối lập cực đoan đã tấn công đồn cảnh sát ở Yerevan, bắt giữ nhiều con tin và đưa yêu sách đòi thả một nhân vật đối lập bị nhà chức trách Armenia bắt giữ hồi cuối tháng 6, đồng thời kêu gọi Tổng thống Armenia Serzh Sarkisian từ chức. Một cảnh sát đã bị thiệt mạng.

Sau đó, hàng nghìn người đã tụ tập ngay trước khu vực đồn cảnh sát đang bị chiếm giữ, bày tỏ ủng hộ phe đối lập. Những người biểu tình quá kích liên tiếp ném đá buộc các lực lượng an ninh phải dùng lựu đạn khói và hơi cay để giải tán đám đông. Đụng độ đã xảy ra,  51 người bị thương, trong đó có 29 cảnh sát, và gần 140 người bị bắt giữ.

Hiện nhà chức trách Armenia đang cố gắng thương lượng để nhóm này thả các con tin, song chưa đạt kết quả.

5. Philippines bác đề nghị đối thoại có điều kiện của Trung Quốc về vấn đề Biển Đông

Hãng tin Reuters đưa tin, ngày 19-7, Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay cho biết ông đã bác đề xuất của người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị về việc bắt đầu đàm phán song phương đối với tranh chấp ở Biển Đông, vì Bắc Kinh đặt điều kiện không bàn đến phán quyết của Tòa Trọng tài Phụ lục VII Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 ở La Hay (Hà Lan). 

Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay. Ảnh: AP 

Ông Yasay cho biết, tại cuộc gặp bên lề Hội nghị Cấp cao Hợp tác Á - Âu (ASEM) lần thứ 11 diễn ra tại Ulan Bator, Mông Cổ vào tuần trước, ông Vương Nghị đã đề nghị phía Philippines "cởi mở để thương lượng song phương", nhưng chỉ về các vấn đề "nằm ngoài phán quyết của Tòa Trọng tài, hoặc bất chấp phán quyết". Ngoại trưởng Yasay đã từ chối vì cho rằng việc này không phù hợp với hiến pháp và các lợi ích quốc gia của Philippines. 

Ngày 12-7 vừa qua, Tòa Trọng tài Phụ lục VII Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982) đã ra phán quyết cuối cùng về vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan tới tranh chấp ở Biển Đông. Phán quyết của Tòa Trọng tài khẳng định yêu sách của Trung Quốc về "các quyền lịch sử" đối với các vùng biển nằm trong "đường 9 đoạn" là trái với UNCLOS 1982; Trung Quốc không có "tư cách lịch sử" đối với các vùng biển ở Biển Đông và không có cơ sở pháp lý để đưa ra những tuyên bố về "các quyền lịch sử" đối với những nguồn tài nguyên trong "đường 9 đoạn".

Theo Tòa Trọng tài, không một đảo nào thuộc quần đảo Trường Sa tạo cho Trung Quốc quyền có vùng đặc quyền kinh tế. Tòa Trọng tài cũng khẳng định thực thể Itu Aba (Ba Bình) thuộc quần đảo Trường Sa là "bãi đá", nên không có vùng đặc quyền kinh tế. Tòa Trọng tài cho rằng Bắc Kinh đã làm tổn hại lâu dài và không thể bù đắp được hệ sinh thái san hô ở quần đảo Trường Sa.

Sau khi Tòa Trọng tài công bố phán quyết, Trung Quốc đã ra tuyên bố khẳng định nước này không chấp nhận cũng như không công nhận phán quyết.

 VĂN DUYÊN (tổng hợp)