Sự thống nhất của quốc gia sẽ được bảo vệ

Tây Ban Nha cứng rắn với Catalonia

Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy ngày 11-10 đã ra thời hạn cho Thủ hiến Catalonia Carles Puigdemont trong 5 ngày phải làm rõ lập trường của ông về việc tuyên bố độc lập. Phát biểu tại Quốc hội Tây Ban Nha, Thủ tướng Rajoy nói rằng, đến 10 giờ sáng 16-10, ông Carles Puigdemont phải xác nhận ông ta có tuyên bố độc lập hay không, trước khi đình chỉ quyền tự trị của vùng Catalonia. Thủ tướng Rajoy cũng lưu ý rằng nếu ông Puigdemont xác nhận vùng Catalonia đã ly khai khỏi Tây Ban Nha, chính quyền trung ương sẽ cho ông thêm 3 ngày, đến 10 giờ sáng 19-10, để xem xét lại trước khi bắt đầu các thủ tục đình chỉ quyền tự trị của Catalonia theo Điều 155, Hiến pháp Tây Ban Nha. Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy cam kết rằng nước này không thể bị chia rẽ và sự thống nhất của quốc gia sẽ được bảo vệ. Trả lời phỏng vấn nhật báo Die Welt của Đức, Thủ tướng Rajoy nhấn mạnh, Chính phủ sẽ làm những gì luật pháp cho phép để bảo đảm sự thống nhất của quốc gia.

Trước đó, Thủ hiến Puigdemont tối 10-10 đã cùng các chính trị gia khác của vùng Catalonia ký một văn kiện tuyên bố vùng này độc lập tách khỏi Tây Ban Nha. Tuy nhiên, chính quyền Tây Ban Nha và nhiều quốc gia khẳng định, bản tuyên bố trên là không có giá trị pháp lý. Chính phủ Tây Ban Nha đồng thời bác bỏ lời kêu gọi đàm phán thông qua trung gian quốc tế của Thủ hiến Puigdemont. “Không ai, kể cả Thủ hiến Puigdemont, có thể đề xuất một cuộc đối thoại mà không tuân theo luật pháp”, Phó thủ tướng Tây Ban Nha Soraya Saenz de Santamaria nhấn mạnh. Bà chỉ trích ông Puigdemont là “một người không biết mình đang ở đâu”. Trong khi đó, Thủ tướng Tây Ban Nha cũng đã bác bỏ khả năng về vai trò trung gian tham gia giải quyết cuộc khủng hoảng đang diễn ra tại Catalonia; cảnh báo một Catalonia ly khai sẽ không được châu Âu công nhận.

Các nhà lãnh đạo chính trị ở Catalan, Chính phủ Tây Ban Nha và cả Liên minh châu Âu (EU) đã kêu gọi các nhà hoạt động ly khai “quay đầu” nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng lớn nhất ở nước này kể từ thập niên 1970. Liên quan tới quyết sách của Catalonia, ông Carne Ross, người sáng lập hãng tư vấn ngoại giao Independent Diplomat, nhận định cộng đồng quốc tế sẽ không công nhận Catalonia độc lập nếu vùng này ly khai khỏi Tây Ban Nha dựa trên một cuộc trưng cầu ý dân gây tranh cãi.

EU nói không với ly khai

Cùng thời điểm ngày 11-10, tại Brussels, Ủy ban châu Âu (EC) kêu gọi "tôn trọng đầy đủ trật tự Hiến pháp Tây Ban Nha". Phát biểu với báo giới, Phó chủ tịch EC Valdis Dombrovskis nhấn mạnh, ủy ban này đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở Tây Ban Nha, đồng thời nhắc lại kêu gọi trước đó về việc tôn trọng đầy đủ trật tự Hiến pháp Tây Ban Nha. Ông khẳng định EC ủng hộ các nỗ lực thúc đẩy đoàn kết ở Tây Ban Nha. Liên quan tới vấn đề này, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đã kêu gọi ông Puigdemont không tuyên bố độc lập.

Không chỉ các tổ chức chính trị lớn, nhiều nước đã ra thông cáo khẳng định thái độ dứt khoát không ủng hộ việc ly khai của Catalonia. Nước láng giềng Pháp cũng kiên quyết phản đối việc Catalonia ly khai khỏi Tây Ban Nha. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bác bỏ đề nghị của ông Puigdemont muốn EU đứng ra hòa giải giữa Barcelona và Madrid, nói rằng ông tin tưởng Chính phủ Tây Ban Nha có thể giải quyết tình hình. Trong tuyên bố trên kênh truyền hình CNews ngày 9-10, Bộ trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu của Pháp, bà Loiseau khẳng định trong trường hợp chính quyền Catalonia tuyên bố độc lập, đây sẽ là hành động đơn phương và không được công nhận. Bà nhấn mạnh, tương lai của Catalonia không thể được định đoạt thông qua một cuộc bỏ phiếu trái phép do một phong trào độc lập tổ chức.

Các nước thuộc EU cũng đang theo dõi sát sao các diễn biến ở Tây Ban Nha bởi họ lo ngại rằng mọi bước tiến ly khai của Catalonia khỏi Tây Ban Nha đều sẽ gia tăng áp lực với khối vốn đang phải đương đầu với quyết định ra đi đầy bất ngờ của nước Anh. Giáo sư Roberto Durán, làm việc tại Đại học Công giáo Chile, bình luận: “Nếu những người theo dân tộc chủ nghĩa tại vùng Catalonia đạt được mục đích của họ, thì nhiều vùng khác trên khắp châu Âu sẽ tỏ ý muốn làm theo. Người Catalonia có thể nêu mô%3ḅt tấm gương xấu. Chính bởi vâ%3ḅy, Brussels ủng hô%3ḅ Tây Ban Nha”.

Các hiệp ước của EU không quy định cụ thể những gì sẽ xảy ra nếu một nhà nước tách ra từ một quốc gia thành viên EU, nhưng kể từ năm 2004, khối này thường áp dụng “Học thuyết Prodi”, được đặt theo tên của cựu Chủ tịch EC Romano Prodi. Học thuyết này cho rằng khi một khu vực tách ra khỏi một nước thành viên, nhà nước mới sẽ tự động bị mất quyền thành viên EU. Theo nhà nguyên cứu Fran Burwell của Hội đồng Đại Tây Dương, Catalonia sẽ mất tư cách thành viên EU nếu họ tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha. “Các rào cản sẽ được dựng lên ngay lập tức; sẽ không có tự do đi lại cho người mang hộ chiếu Catalonia; không có tự do trao đổi hàng hóa và dịch vụ với Catalonia”, Burwell đưa ra lời cảnh báo mà bà tin là chưa nhiều người Catalonia cân nhắc đầy đủ./.

NGUYỄN HÒA