Sau cơn mưa, trời lại sáng?

Năm đầy ác mộng của hệ thống ngân hàng

Sự sụp đổ của chính phủ Mát-tê-ô Ren-di (Matteo Renzi) hồi cuối năm ngoái đã tác động không hề nhỏ đến chính trường I-ta-li-a, đồng thời tạo nên một cơn sóng dữ cuốn lấy cả hệ thống ngân hàng vốn đang ngậm ngụa trong nợ xấu.

Nằm trong tâm điểm của vòng xoáy này phải kể tới ngân hàng lâu đời nhất thế giới và lớn thứ ba I-ta-li-a Banca Monte dei Paschi di Siena (BMPS). Trong năm 2016, giá cổ phiếu của “ông lớn” này đã lao dốc mạnh 88% khi khách hàng lũ lượt rời bỏ ngân hàng. Mới đây, BMPS đã công bố khoản lỗ ròng 3,38 tỷ ơ-rô trong năm 2016, cao hơn nhiều so với mức lỗ ước tính khoảng 2 tỷ ơ-rô trước đó của các nhà phân tích. BMPS cho biết, tính đến ngày 31-12-2016, ngân hàng vốn đang gặp rắc rối này chỉ còn 7 tỷ ơ-rô tiền mặt, giảm 17 tỷ ơ-rô so với một năm trước đó.

BMPS lâm vào tình trạng khó khăn kể từ năm 2007, thời điểm ngân hàng này ra một quyết định đầy thảm họa, đó là mua lại Ngân hàng Antonveneta với mức giá gấp đôi so với giá trị ước tính. Tiếp đó, BMPS còn bị cuốn vào một vụ bê bối khi nhóm quản lý của ngân hàng này bị buộc tội gian lận và sử dụng sai ngân quỹ. Chính phủ I-ta-li-a đang cân nhắc khả năng tiến hành quốc hữu hóa BMPS và đây sẽ được coi là vụ quốc hữu hóa lớn nhất ở I-ta-li-a kể từ những năm 30 của thế kỷ 20.

Trong khi đó, UniCredit, ngân hàng lớn nhất I-ta-li-a, đã công bố khoản lỗ lên tới 11,8 tỷ ơ-rô cho năm 2016. UniCredit đã chứng kiến giá cổ phiếu của họ bị giảm gần một nửa hồi năm ngoái, mặc dù sau đó đã hồi phục khoảng 25% giá trị trong vòng 3 tháng qua. Tân Chủ tịch UniCredit Giăng Pi-e Mu-xti-ơ (Jean-Pierre Mustier), lên nhậm chức hồi tháng 7-2016, đã buộc phải thúc đẩy một chiến lược cải tổ quan trọng, theo đó bán bớt các tài sản nhằm tăng vốn cho ngân hàng, đồng thời dự kiến cắt giảm khoảng 14 nghìn việc làm từ nay đến cuối năm 2019 với hy vọng tiết kiệm 1,1 tỷ ơ-rô chi phí trả lương cho nhân viên.

Có thể nói, khu vực ngân hàng của I-ta-li-a vừa trải qua một năm đầy ác mộng khi các ngân hàng nước này đang phải vật lộn với khoản nợ xấu khổng lồ lên tới 360 tỷ ơ-rô. Tình trạng nợ xấu này đã khiến lợi nhuận của nhiều ngân hàng ở I-ta-li-a bị sụt giảm, đồng thời làm xói mòn lòng tin của các nhà đầu tư. Cơ quan xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings đã điều chỉnh dự báo triển vọng năm 2017 cho các ngân hàng I-ta-li-a từ mức “ổn định” xuống “tiêu cực”.

Không để thành “Hy Lạp thứ hai” 

Là một trong 6 nước sáng lập Liên minh châu Âu (EU), kinh tế I-ta-li-a những năm qua phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Khủng hoảng ở Rô-ma không ồn ào như tại A-ten, nhưng lại có phần nghiêm trọng hơn, bởi nếu Hy Lạp chỉ chiếm 2% GDP của khu vực đồng ơ-rô thì I-ta-li-a là nền kinh tế nặng ký thứ ba trong khối, đứng sau Đức và Pháp.

Kể từ khi gia nhập khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu năm 2002, nền kinh tế I-ta-li-a gần như không tăng trưởng. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) chỉ đạt mức tăng khiêm tốn 0,2% trong quý IV năm 2016. Sau khi cựu Thủ tướng Mát-tê-ô Ren-di ra đi đã để lại tỷ lệ thất nghiệp là 11,6 %, kinh tế chưa tìm lại được mức tăng trưởng của năm 2007, tức thời kỳ tiền khủng hoảng. Nợ công của nền kinh tế thứ ba trong khu vực đồng ơ-rô lên đến 132% GDP, cao thứ nhì trong toàn khối, chỉ thua có Hy Lạp (180% GDP).

Kinh tế trì trệ gây sức ép lớn cho hệ thống ngân hàng, khi nhiều người dân và doanh nghiệp đứng trước nguy cơ vỡ nợ. Theo tờ Wall Street Journals, hiện có 17% khoản nợ ngân hàng ở I-ta-li-a là nợ xấu. Khoản nợ xấu này chiếm 1/3 tổng nợ xấu khu vực đồng tiền chung châu Âu. Các chuyên gia nhận định, “rắc rối” của ngành ngân hàng có thể đẩy đất nước hình chiếc ủng rơi vào tình trạng suy thoái. Trong kịch bản xấu nhất, nước này có thể trở thành một “Hy Lạp thứ hai". Nguy hiểm hơn, một cuộc khủng hoảng ngân hàng ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế I-ta-li-a, sau đó sẽ là châu Âu và có thể lan ra toàn thế giới.

Nhằm ngăn chặn nguy cơ trên, theo quyết định của chính phủ Thủ tướng Pa-lô Gien-ti-lô-ni, được đưa ra hồi tháng 12-2016, nhà nước sẽ dành khoản ngân sách 20 tỷ ơ-rô để cải tổ lại ngành ngân hàng. Khoản ngân sách này sẽ được sử dụng để bảo đảm khả năng thanh toán khẩn cấp cũng như tái cấp vốn cho các ngân hàng đang gặp khó khăn, phù hợp với các quy định cứu trợ của nhà nước. Các ngân hàng đang gặp rắc rối ở I-ta-li-a giờ đây có thể đề nghị được tái cấp vốn để giải quyết tình trạng nợ xấu của mình. Theo ông Gien-ti-lô-ni, mục tiêu của Chính phủ I-ta-li-a là bảo đảm các khoản tiền gửi của người dân, đồng thời làm cho ngành ngân hàng phát triển mạnh mẽ hơn và vững chắc hơn.

 NGỌC THƯ