Quan hệ quân sự Mỹ - Ca-ta vẫn chặt chẽ bất chấp khủng hoảng ngoại giao vùng Vịnh

Cuộc tập trận hải quân chung giữa Mỹ và Ca-ta có sự tham gia của tổng cộng 9 tàu chiến. Mỹ điều 4 tàu thuộc lực lượng hải quân tham gia tập trận cùng các tàu chiến, tàu tuần duyên và tàu tiếp tế của Ca-ta. Sĩ quan chỉ huy tham mưu Ca-ta Mô-ham-mét Đét-man An Cu-oa-ri (Mohammed Desmal Al-Kuwari) cho biết, cuộc tập trận này được tiến hành theo yêu cầu từ phía Hải quân Mỹ. Theo ông An Cu-oa-ri, Hải quân Mỹ và Ca-ta thường tiến hành tập trận chung khoảng 4 lần/năm và Hải quân Ca-ta thực hiện nhiệm vụ "như bình thường", bất chấp căng thẳng ngoại giao hiện nay tại vùng Vịnh.

Cùng với việc tiến hành tập trận chung, Mỹ cũng nhất trí thương vụ bán hàng chục máy bay chiến đấu F-15 với tổng trị giá 12 tỷ USD cho Ca-ta. Theo hãng tin Bloomberg, thỏa thuận bao gồm 36 máy bay chiến đấu. Thỏa thuận trị giá hàng tỷ USD này sẽ giúp Ca-ta có năng lực quân sự hiện đại, đồng thời tăng cường hợp tác an ninh và khả năng tương tác giữa Mỹ và Ca-ta, CNN dẫn lời của phát ngôn viên Lầu Năm Góc Rô-giơ Ca-bi-nét (Roger Cabiness).

Trong cuộc gặp tại Oa-sinh-tơn để ký thỏa thuận trên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Giêm Mát-tít (James Mattis) và người đồng cấp Ca-ta, Kha-lít An Át-ti-a (Khalid al-Attiyah) còn thảo luận về chiến dịch tiêu diệt nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) mà Mỹ dẫn đầu cũng như tầm quan trọng của việc giảm căng thẳng ở vùng Vịnh. Tại đây, Bộ trưởng Quốc phòng Ca-ta Kha-lít An Át-ti-a cho rằng, hai nước đã "củng cố vững chắc hợp tác quân sự bằng việc kề vai sát cánh chiến đấu trong nhiều năm nhằm tiêu diệt chủ nghĩa khủng bố". Ông cũng nêu rõ thỏa thuận mua bán máy bay là "một bước tiến nữa trong việc thúc đẩy quan hệ quốc phòng mang tính chiến lược và hợp tác với Mỹ".

Giữa lúc Ca-ta đang phải đối mặt với tình trạng bị các nước láng giềng phong tỏa chính trị, cắt đứt mọi liên lạc giao thông, thương mại, thỏa thuận mua bán máy bay chiến đấu được đánh giá là một tín hiệu quan trọng của việc Oa-sinh-tơn ủng hộ Đô-ha. "Thỏa thuận bán F-15 và cuộc tập trận chung là thông điệp mạnh mẽ mà Mỹ muốn nhắn gửi tới Ca-ta rằng, mối quan hệ giữa Oa-sinh-tơn và Đô-ha vẫn còn rất vững chắc", Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời một quan chức ngoại giao phương Tây giấu tên.

Đương nhiên, theo giới phân tích Mỹ, có nhiều lý do để Mỹ thể hiện sự gắn kết đối với Ca-ta. Không chỉ đóng vai trò then chốt trong cuộc chiến chống IS tại khu vực, Đô-ha còn là một đồng minh quan trọng của Oa-sinh-tơn. Căn cứ quân sự Al Udeid tại Ca-ta là căn cứ lớn nhất của Mỹ tại Trung Đông. Có hơn 11.000 lính Mỹ đang đồn trú tại căn cứ này. Căn cứ cũng là trụ sở chính của Trung tâm Chỉ huy Mỹ ở Trung Đông, Trung Á, Vịnh Ba Tư và Tây Ấn Độ Dương. Ngoài ra, căn cứ cũng giúp Mỹ giám sát các cuộc không kích ở Xy-ri, I-rắc và Áp-ga-ni-xtan.

“Mặc dù có những bất đồng với A-rập Xê-út, Ca-ta tiếp tục là đồng minh và đối tác của Oa-sinh-tơn”, Bô-rít Đôn-gốp (Boris Dolgov), chuyên gia cao cấp tại Viện Nghiên cứu Phương Đông của Nga cho biết. Theo ông Đôn-gốp, trong bối cảnh khủng hoảng ngoại giao, thỏa thuận Mỹ - Ca-ta đã “gửi đi một tín hiệu” tới các nước vùng Vịnh, trước tiên là A-rập Xê-út, rằng Oa-sinh-tơn muốn giải quyết xung đột và vẫn coi Đô-ha là một đối tác. Mặc dù Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (Donald Trump) có những tuyên bố cứng rắn với Ca-ta, nhưng Mỹ vẫn quan tâm tới việc tiếp tục hợp tác song phương chặt chẽ với nước này. Thêm vào đó, giới chức Oa-sinh-tơn cũng lo ngại cuộc khủng hoảng ngoại giao vùng Vịnh hiện nay có thể ảnh hưởng tới cuộc chiến chống IS trong khu vực, nhất là khi lực lượng khủng bố này đang bị đánh bật khỏi những địa bàn từng được xem là sào huyệt hoạt động ở I-rắc và Xy-ri.

Trong khi đó, giới quan sát nhận định, động thái mua vũ khí bất ngờ của Ca-ta là mũi tên trúng nhiều đích, vừa giúp tăng cường năng lực quân sự, vừa giúp thắt chặt hơn quan hệ với Mỹ, qua đó gián tiếp làm suy yếu nỗ lực cô lập nước này của A-rập Xê-út và đồng minh. Đặc biệt, thỏa thuận này được cho là sẽ tạo thêm 60.000 việc làm cho người Mỹ, đánh trúng khẩu hiệu mà Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (Donald Trump) từng nhiều lần nhắc đến trong suốt chiến dịch tranh cử của ông.

Theo nhận định của Đa-vít B. Rô-bớt (David B. Roberts), trợ lý giáo sư tại Đại học King (Anh), Ca-ta từ lâu đã cố gắng duy trì quan hệ thân thiết với Mỹ, bằng cách mở căn cứ quân sự hoặc mua vũ khí. “Đô-ha muốn trở thành đồng minh quan trọng nhất của Mỹ trong khu vực, cạnh tranh với A-rập Xê-út”, ông Rô-bớt nói. Có vẻ như, với một quốc gia giàu có như Ca-ta, điều này không phải là vấn đề quá lớn.

Cùng nhận định trên, chuyên gia phân tích chính trị người I-ran, Mô-xíp Nai-mi (Mosib Naimi) cho rằng, mỗi khi Ca-ta đạt thỏa thuận mua vũ khí Mỹ thì đó là vì mối quan hệ với Oa-sinh-tơn. Mỗi lần như vậy, Ca-ta sẵn sàng chi từ 12-20 tỷ USD. Theo chuyên gia này, Ca-ta không cần một lượng lớn máy bay chiến đấu lên tới hàng trăm chiếc khi mà nhân lực quân sự của nước này quá mỏng. Được biết, lực lượng không quân của Ca-ta chỉ có khoảng 1.500 lính.

Có thể nói, Ca-ta đã thành công khi củng cố quan hệ đồng minh với Mỹ bằng bản thỏa thuận 12 tỷ USD. Tuy vậy, mâu thuẫn nội tại giữa Ca-ta và các nước vùng Vịnh thì vẫn chưa thể được giải quyết, mà thậm chí còn có chiều hướng xấu đi.

HÀ LAN