Nữ phóng viên giữa lằn ranh sinh tử

Ám sát giữa ban ngày

Không khí trong ngôi nhà của gia đình Galizia thời gian này dày đặc nỗi đau thương và sự mất mát. Chỉ vài ngày trước, vụ ám sát giữa ban ngày tưởng chừng chỉ xuất hiện trong phim hành động đã thực sự xảy ra với nữ phóng viên 53 tuổi. Chiều 16-10, chiếc ô tô Peugeot 108 của bà Daphne Caruana Galizia bị cài thiết bị nổ cực mạnh, đã nổ tung không lâu sau khi bà rời nhà riêng ở Bidnija, ngoại ô thủ đô Valletta. Vụ nổ khiến chiếc xe vỡ tan, bắn mảnh vỡ sang cánh đồng gần đó, còn thi thể nữ phóng viên người Malta thì không thể nhận dạng.

Matthew Caruana Galizia, con trai nữ phóng viên là người nghe thấy tiếng nổ và lập tức lao ra khỏi nhà. Chia sẻ trên tài khoản Facebook, Matthew đau lòng kể lại rằng, anh sẽ không bao giờ quên khoảnh khắc chạy quanh đám cháy như hỏa ngục trên cánh đồng, cố gắng tìm cách để mở cửa xe trong khi còi xe liên tục kêu. “Tôi đã hét lên với hai viên cảnh sát khi họ xuất hiện với duy nhất một chiếc bình cứu hỏa. Nhưng họ nhìn tôi và nói: "Xin lỗi, chúng tôi không thể làm gì". Tôi cúi xuống và tận mắt nhìn thấy những mảnh thi thể mẹ ở khắp nơi. Tôi đau lòng nhận ra, họ nói đúng, thực sự đã hết hy vọng”, Matthew nghẹn ngào chia sẻ.

Vụ sát hại nữ phóng viên điều tra gây chấn động dư luận trong nước, giới báo chí khu vực và thế giới. Hiệp hội Các phóng viên, nhà biên tập và blogger (South Asia Media Defenders Network-SAMDEN) lên tiếng: “Sự ra đi của bà Galizia là một hồi chuông báo động về tình trạng bạo lực, hăm dọa liên quan tới truyền thông báo chí đang tăng mạnh. Xu hướng này cho thấy, không gian tự do thể hiện quan điểm đang co hẹp vì những nỗi lo sợ xu thế trả thù đang tăng cao ngay cả ở những nước vốn được cho là có nền dân chủ tiến bộ”. Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert lên án: “Đây là vụ tấn công hèn nhát cướp đi sinh mạng của một phóng viên dũng cảm, tài năng, người đã cống hiến cả sự nghiệp để làm sáng tỏ những hành vi tham nhũng”.

Daphne Caruana Galizia - nữ nhà báo sinh nghề tử nghiệp

Bà Galizia bắt đầu sự nghiệp báo chí từ thập niên 1980 với vai trò là một nhà phê bình cho Sunday Times of Malta. Sau đó, bà làm biên tập viên cho Malta Independent. Trang blog cá nhân của bà ra mắt năm 2008 có lúc đạt tới 400.000 người xem/ngày-cao hơn lượng phát hành của toàn bộ báo chí Malta. Với vai trò phóng viên điều tra, blogger nổi tiếng, bà đã phanh phui rất nhiều bê bối từ các ngân hàng chuyên phục vụ rửa tiền đến những mối liên quan giữa ngành công nghiệp cờ bạc trực tuyến của Malta và mafia, chuyện tham nhũng, hối lộ...

Những năm gần đây, bà Galizia dành phần lớn thời gian tìm hiểu và phanh phui Hồ sơ Panama. Hồ sơ Panama gồm 11,5 triệu tài liệu nằm trong 2,6 terabyte dữ liệu liên quan đến chứng từ thuế của Công ty luật Mossack Fonseca trong suốt 40 năm từ năm 1977 đến tháng 12-2015. Tài liệu tiết lộ về hoạt động rửa tiền và trốn thuế liên quan đến khoảng 140 chính trị gia, hàng chục tỷ phú và cá nhân nổi tiếng... Đây được coi là vụ tiết lộ tài liệu mật lớn nhất trong lịch sử.

Bà Galizia là người đứng đầu phóng sự điều tra vụ bê bối Hồ sơ Panama ở Malta. Chính điều này khiến bà Galizia được Politico bình chọn là một trong 28 người sẽ tạo ra “cơn địa chấn” ở châu Âu năm 2017. Thông qua những tài liệu thu thập được trong hồ sơ mật, bà Galizia đã tiết lộ những thông tin điều tra nhằm vào các chính trị gia và nhiều thành viên của ngành tư pháp ở Malta, thậm chí gần đây nhất là Thủ tướng Malta Joseph Muscat và hai người trợ lý thân cận nhất của ông.  

Cách đây khoảng nửa tháng, bà Galizia đã trình báo cảnh sát về việc xuất hiện những lời đe dọa nhằm vào bà. Tuy nhiên, vụ việc đáng tiếc vẫn xảy ra đối với nữ phóng viên đã cống hiến cả đời mình cho sự nghiệp báo chí nhằm vạch trần những vụ tham nhũng ở Malta, quốc gia nhỏ nhất châu Âu.

Hiện chưa có thông tin về thủ phạm gây ra cái chết của nữ phóng viên. Nhà sáng lập WikiLeaks Julian Assange tuyên bố ,ông sẽ thưởng 20.000 euro cho bất kỳ ai cung cấp thông tin để tìm ra kẻ đứng sau vụ ám sát bà Galizia. Trong khi đó, Thủ tướng Muscat khẳng định sẽ truy tìm đến cùng và đưa kẻ sát hại ra trước vành móng ngựa. Phát biểu trước báo giới, ông Muscat gọi vụ ám sát bà Galizia là cuộc tấn công nhằm vào tự do báo chí và cho biết, Chính phủ, cảnh sát Malta đã phối hợp với Cơ quan Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cùng các cơ quan an ninh khác của châu Âu lần ra kẻ sát hại. Thủ tướng Muscat cũng cực lực phủ nhận tin đồn cho rằng ông là chủ mưu đứng sau vụ tấn công này.

NGỌC THƯ