Trước thời điểm diễn ra cuộc họp thượng đỉnh không lâu, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo đã đề cập tới khả năng các công ty Mỹ đầu tư vào Triều Tiên nếu nước này từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân.
Và khi cuộc họp diễn ra, một trong những đề cập hấp dẫn mà Tổng thống Mỹ Donald Trump nói với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un là lời hứa về các khoản đầu tư nước ngoài vào quốc gia này, tất nhiên là kèm điều kiện tiên quyết Bình Nhưỡng không được tiếp tục theo đuổi chương trình vũ khí hạt nhân.
Không phải ngẫu nhiên mà tại hội nghị thượng đỉnh ở Singapore, Tổng thống Mỹ Donald Trump lại chủ ý cho nhà lãnh đạo Kim Jong-un xem một đoạn video có các hình ảnh về những tòa tháp tráng lệ, đoàn tàu tốc độ cao và ánh đèn rực rỡ. Những hình ảnh đầy ẩn ý này ám chỉ đó chính là tương lai xán lạn của Triều Tiên nếu chấp thuận điều kiện mà Mỹ đặt ra.
Tuy nhiên, tương lai thu hút đầu tư nước ngoài của Triều Tiên vẫn là câu chuyện dài vì điều này còn phụ thuộc vào tiến trình đàm phán tiếp theo sau những diễn biến tích cực tại cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều. Tuy nhiên, xét về tiềm năng, Triều Tiên được đánh giá là có triển vọng để phát triển kinh tế và thu hút đầu tư với lợi thế về tài nguyên dồi dào và có vị thế địa chính trị quan trọng. Triều Tiên nằm ở giữa chuỗi cung ứng lớn của châu Á bao gồm Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Ông Peter Ward, nhà nghiên cứu về Triều Tiên thuộc Đại học Quốc gia Seoul cho rằng, có nhiều cơ hội đầu tư sinh lợi và hấp dẫn ở quốc gia này. Các chuyên gia về Triều Tiên cũng đánh giá dân số Triều Tiên được giáo dục tương đối tốt trong khi giá nhân công rẻ hơn so với các nước láng giềng. Điều đó khiến quốc gia này có tiềm năng trở thành một trung tâm cho ngành sản xuất điện tử và dệt may.
Vậy nhưng chưa có gì bảo đảm việc đầu tư nước ngoài vào Triều Tiên sẽ thuận lợi, ngay cả đối với các doanh nghiệp Mỹ, trong bối cảnh quốc gia này vẫn đang phải chịu nhiều lệnh cấm vận quốc tế liên quan tới chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng. Hiện nay, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cấm việc thực hiện các dự án hợp tác chung với Triều Tiên, còn Liên minh châu Âu (EU) chặn tất cả các giao dịch tài chính vượt quá 5.000 euro với nước này. Các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Bình Nhưỡng cũng ngăn cản các ngân hàng quốc tế thực hiện giao dịch với Triều Tiên. Chưa kể các yếu tố chủ quan khiến đầu tư nước ngoài vào Triều Tiên có thể gặp rủi ro như sự thiếu tính ổn định của các luật lệ, rào cản về thanh toán hay nguy cơ bị tịch thu tài sản…
Bài học của các doanh nghiệp nước ngoài từng hoạt động tại nước này cho thấy việc đầu tư vào quốc gia bị cấm vận như Triều Tiên không phải là dễ dàng. Vào cuối thập niên 2000, Tập đoàn Orascom của Ai Cập được mời để thành lập một liên doanh với Triều Tiên nhằm xây dựng mạng di động 3G đầu tiên ở nước này. Nhưng liên doanh đã phải lao đao trong một vài năm do việc chuyển lợi nhuận ra khỏi Triều Tiên bị ngăn cản và Bình Nhưỡng đã thành lập một đối thủ cạnh tranh khác thuộc nhà nước.
Các công ty Hàn Quốc cũng trong tình trạng tương tự. Năm 1998, Tập đoàn Hyundai đã đầu tư xây dựng khu nghỉ dưỡng tại núi Kumgang của Triều Tiên để đón du khách. Khu nghỉ dưỡng này đã thu hút 2 triệu khách du lịch Hàn Quốc trong suốt 10 năm cho đến khi xảy ra sự cố một du khách bị binh sĩ Triều Tiên bắn chết do đi vào khu vực cấm và khu nghỉ này buộc phải đóng cửa. Bình Nhưỡng đã tịch thu dự án đầu tư này của Hyundai.
Mặc dù trải qua bài học đáng tiếc trong quá khứ, Tập đoàn Hyundai vẫn thiết lập một lực lượng đặc biệt để chuẩn bị cho ngày quay trở lại Triều Tiên. Ngoài ra, Công ty Samsung Securities, nhánh đầu tư của một tập đoàn lớn khác của Hàn Quốc cũng cho biết đang thành lập một nhóm nghiên cứu để phân tích tương lai đầu tư tiềm năng vào Triều Tiên.
Nhiều doanh nghiệp Hàn Quốc cũng đã mở các cơ sở tại Khu công nghiệp Kaesong chung giữa Hàn Quốc và Triều Tiên, song Seoul cũng đóng cửa dự án này vào năm 2016 do các chương trình phát triển vũ khí của Bình Nhưỡng.
MAI NGUYÊN