Khalid Taalo Khudhur al-Ali cùng vợ con bỏ trốn khi IS tấn công thị trấn Sinjar của Iraq vào năm 2014. Tuy nhiên, 19 người thân của ông đã bị IS bắt giữ. Trong 4 năm qua, ông đã phải mất 90.000USD để cứu thoát 10 người trong số đó. Giờ đây, sau khi IS bị đánh bại, ông lại lo liệu rằng có cứu thêm được ai nữa hay không?

Ngày 26-9-2017, chiếc xe tải nhỏ màu đỏ tiến vào ngôi làng nhỏ, bụi bặm Sharya tại khu tự trị người Kurd ở miền Bắc Iraq. Bên trong xe là cô bé Shaima, 16 tuổi. Bạn bè, người thân vây quanh chiếc xe và cô bé sà vào vòng tay họ.

Shaima được đoàn tụ với gia đình sau hơn 3 năm bị IS bắt giữ. Trong suốt khoảng thời gian đó, cô bé bị các tay súng IS bán qua tay từ sào huyệt ở Iraq cho đến Syria. Người chú Khalid Taalo Khudhur al-Ali đã chuộc lại cô bé với cái giá 16.000USD. Khalid vẫn còn nhớ cái ngày các tay súng IS tràn vào Sinjar. Cả đêm 2-8-2014, không người dân nào trong thị trấn có thể chợp mắt.

Khalid Taalo Khudhur al-Ali cùng các cháu trai, cháu gái của ông. Ảnh: BBC.

“Nhiều cuộc giao tranh nổ ra ở phía nam gần thị trấn. Chúng tôi rất sợ hãi. Sáng hôm sau, trước bữa ăn sáng, chúng tôi nghe thấy những tiếng la thét và nhiều giọng nói ở bên ngoài. Tôi mở cửa và hỏi vài người đang chạy trên đường xem có chuyện gì. Họ nói với tôi rằng IS đang ở đây. Mọi người sợ hãi và những ai có ô tô đều bỏ trốn lên núi. Nhưng tôi lại không có ô tô”, Khalid nhớ lại.

Khalid rút 4 lít xăng từ chiếc máy phát điện, đưa cho người hàng xóm để ông, người vợ mang thai cùng 6 đứa con được người này cho đi nhờ đến nơi an toàn. Tuy nhiên, khi đến được ngọn núi Sinjar, Khalid mới nhận ra rằng do vội chạy trốn nên để quên laptop, một số giấy tờ tùy thân và tiền mặt. Vì vậy, họ xuống xe và tính cách quay lại để lấy chúng. Vợ Khalid đồng ý để cậu con trai, chứ không phải ông quay lại. Trên đường đi, cậu bé gặp gia đình Dakheel, anh trai của Khalid. Một người con trai của Dakheel quyết định cùng cậu bé thực hiện “hành trình nguy hiểm”. Hóa ra, chính “hành trình nguy hiểm” đó đã cứu họ vì chẳng mấy chốc IS bắt được gia đình Dakheel. IS không thấy hai cậu bé nên họ đã trốn thoát được. “Những ai ở chân núi đều bị IS bắt hết. Chỉ những ai chạy được lên trên núi mới thoát nạn”, Khalid kể.

Ông gọi điện thoại liên tục cho anh trai Dakheel. “Cuối cùng, một người nghe máy và nói “IS đây”, rồi cúp máy”, Khalid nhớ lại.

Khalid đau đáu về số phận gia đình của anh trai. Giống như những cư dân khác của Sinjar, tất cả họ đều là người thiểu số Yazidi vốn bị IS coi là tà đạo. Nằm trong tay IS, kết cục của họ dường như chỉ có bị bắt làm nô lệ hoặc bị giết hại.

Tháng 5-2015, những tay buôn lậu cho Khalid biết là IS đã đưa phụ nữ và trẻ em mà chúng bắt giữ đến Syria. Thế nhưng sau đó, các tay súng IS bắt đầu rao bán họ trên các ứng dụng nhắn tin, có kèm theo ảnh và mức giá. Nhận ra rằng đây là cách để cứu gia đình, Khalid bắt đầu tạo dựng mối quan hệ với những kẻ buôn lậu. Những năm sau đó là chuỗi dài triền miền nhiều đêm Khalid thức trắng, giao dịch với hàng loạt những nhân vật bất hảo và gánh nặng tiền bạc. Trước khi IS bị đánh bại vào năm ngoái, Khalid đã góp được 90.000USD và chuộc lại được 10 người thân. Người cuối cùng trong số này là Shaima. Cô bé được những tay buôn lậu đưa ra khỏi thành phố Deir Ezzor của Syria chỉ vài ngày trước khi IS thất thủ tại đây.

Khalid phải mất hơn 3 tháng mới giải thoát được cho Shaima. Thông qua hai người trung gian, ông gửi tin nhắn, gồm có cả ảnh người thân trong gia đình qua ứng dụng WhatsApp cho Shaima, để trấn an rằng cô bé sẽ sớm được đưa đến nơi an toàn. Góp được 16.000USD cần thiết cho vụ giao dịch, ông chờ đợi. Thế rồi mọi chuyện cứ im bặt. Ba ngày liền ông không thấy động tĩnh gì. “Chúng tôi được biết rằng những người trung gian đã bị IS bắt và tra tấn”, Khalid kể.

Sau đó, một nhóm tay buôn lậu khác tham gia cuộc giải cứu. “Tay trung gian người Iraq bảo tôi rút tiền. Một tuần sau, người này gọi cho tôi nói rằng 7 ngày nữa sẽ tiến hành. Cả tuần đó tôi không tài nào ngủ được”, Khalid nhớ lại.

Làm sao có đủ số tiền cần thiết để chuộc người thân là một trong những vấn đề nan giải nhất với Khalid. Ông đã phải trả 38.500USD để chuộc lại chị dâu, chị gái và các cháu. Thế rồi, ông phải trả 29.000USD để chuộc con dâu. Số tiền này từ đâu mà có?

“Tôi không có tiền, vì vậy tôi đã mượn bạn bè. Người thì 50USD, người thì 100USD. Có người bạn là nghị sĩ quốc hội đã cho tôi vay 3.000USD. Các anh trai của chị dâu tại Đức cũng gửi tiền về cho tôi. Cuối cùng, tôi có đủ số tiền cần thiết”, Khalid chia sẻ.

Số tiền trong các vụ giao dịch nói trên rốt cuộc cũng sẽ về tay IS. Vì vậy, Khalid có nguy cơ phải đối mặt với cáo buộc tài trợ cho khủng bố. Mặc dù vậy, ông vẫn xem nhiệm vụ chuộc lại người thân là không có gì phải bàn cãi.

Trớ trêu thay, thất bại của IS lại khiến nhiệm vụ chuộc những người thân còn lại của Khalid gặp khó khăn vì đang không rõ tung tích, gồm anh rể, anh trai Dakheel, 4 người con trai của Dakheel, con dâu và hai cháu nội của Dakheel. Khalid cũng đã nghĩ đến khả năng họ bị IS giết hại hoặc đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của liên quân quốc tế do Mỹ đứng đầu. Theo ông, không thể biết chắc được điều gì. “Khả năng nào cũng có thể xảy ra nhưng không có gì chắc chắn 100%. Cho dù nếu họ đã chết thì chúng tôi cũng muốn xác nhận điều đó bằng cách xét nghiệm ADN”, Khalid khẳng định.

HOÀNG VŨ (lược dịch)