Với việc cho ra đời tiền ảo Libra, mạng xã hội lớn nhất thế giới chính thức “lấn sân” sang lĩnh vực thương mại điện tử và thanh toán toàn cầu. Với tham vọng tạo ra hệ thống thanh toán toàn cầu, có chi phí thấp hoạt động trên các thiết bị thông minh, Facebook hy vọng tiền điện tử Libra sẽ giúp thúc đẩy giao dịch giữa các khách hàng và doanh nghiệp trên thế giới, đồng thời tạo cơ hội cho những khách hàng không dùng dịch vụ ngân hàng lần đầu tiên tiếp cận dịch vụ tài chính. Libra sẽ được dùng trong ví điện tử của riêng Facebook với tên gọi Calibra và các dịch vụ khác. Calibra sẽ được kết nối qua nền tảng tin nhắn của Facebook bao gồm Messenger và WhatsApp, hiện có hơn 1 tỷ người dùng. Dự kiến Libra sẽ được thử nghiệm cuối năm nay và đưa vào sử dụng trong nửa đầu năm 2020.

leftcenterrightdel
Minh họa chuyển tiền Libra thông qua ứng dụng trên điện thoại di động. Ảnh: BGR.com.

Libra được đánh giá là đối thủ tiềm năng của Bitcoin, đồng tiền kỹ thuật số phổ biến nhất thế giới hiện tại và có thể tạo nên cơn địa chấn trong ngành tài chính toàn cầu. Với ưu thế là đồng tiền hỗ trợ thanh toán, người dùng có thể chuyển tiền và giao dịch trực tuyến bằng Libra. Trong khi đó, Bitcoin vẫn được coi là công cụ đầu tư và cất trữ giá trị nhiều hơn. Với ưu thế so với Bitcoin, Libra đang được tin tưởng là sẽ nhanh chóng trở thành được đồng tiền điện tử được chấp nhận rộng rãi, điều mà Bitcoin mãi vẫn chưa thể đạt được trong suốt nhiều năm qua. Nhất là khi nó được những tên tuổi lớn hậu thuẫn, như Mastercard, Uber, Booking Holdings hay Visa. Phí giao dịch của Libra khá thấp so với Bitcoin nên cũng là một động lực khuyến khích người sử dụng. 

Nói như vậy không có nghĩa Libra sẽ trở thành một sự lựa chọn thay thế tốt, trong bối cảnh ngày càng có nhiều mối lo ngại liên quan tới sự xuất hiện của đồng tiền điện tử này. Facebook gọi Libra là đồng tiền mã hóa, khiến nhiều người lo ngại rằng đồng tiền này sẽ biến động khó lường tương tự Bitcoin. Tiền điện tử Bitcoin đã thất bại trong việc trở thành một đồng tiền ổn định do biến động khó đoán định và dao động giá mạnh trong khoảng thời gian ngắn. Giới chuyên gia cảnh báo sự thống trị của đồng Bitcoin trên thị trường tiền ảo sẽ sớm đến hồi kết và kịch bản tương tự có nguy cơ xảy ra với Libra. 

Đối với hệ thống tài chính toàn cầu, Libra đang không nhận được những cái nhìn thiện chí từ giới chuyên gia. Việc một công ty công nghệ phát hành một đồng tiền có thể đặt các chính phủ trên thế giới vào thế chưa sẵn sàng ứng phó với những biến động không ngờ, vì từ trước đến nay hầu hết các loại tiền tệ đều chịu sự quản lý của các chính phủ. Tác giả Mathew Lynn trên chuyên mục kinh doanh của tờ Telegraph cảnh báo, nếu thành công, tiền điện tử Libra có thể đặt dấu chấm hết cho ngành ngân hàng truyền thống, tạo ra một đơn vị tiền tệ chung đầu tiên trên toàn thế giới, và làm suy yếu quyền lực của các chính phủ và các ngân hàng trung ương đối với nền kinh tế. Với công nghệ cũ kỹ, thương hiệu yếu, dịch vụ khách hàng chưa tốt, chi phí nhân viên và văn phòng cao, những ngân hàng này sẽ khó có thể sống sót trong thời đại của tiền tệ điện tử. 

Tác giả Mathew Lynn cảnh báo, nếu Libra thành công, đồng tiền này có thể khiến chính phủ các nước hoặc phải giành lấy quyền kiểm soát, hoặc chấm dứt hoạt động kinh doanh của Facebook. Còn trong trường hợp Facebook vẫn an toàn, nền kinh tế tiền tệ sẽ bị thay đổi vĩnh viễn. 

Dù chưa chính thức phát hành Libra, Facebook vẫn đang được coi là “ông lớn” số một trên lĩnh vực tiền kỹ thuật số. Sức hấp dẫn của tiền điện tử lớn tới mức nếu không phải là Facebook thì các đại gia khác trong lĩnh vực thương mại điện tử hay công nghệ như Amazon, Apple cũng sẽ nhảy vào.

Đồng Libra được giới công nghệ đón nhận hào hứng nhưng vấp phải sự phản đối dữ dội từ các nhà làm chính sách Mỹ và châu Âu. Các nhà lập pháp Mỹ đang tức giận trước những tham vọng liên quan đến đồng Libra của Facebook. Hạ viện Mỹ vừa yêu cầu Facebook tạm dừng phát triển dự án tiền ảo Libra cũng như ví điện tử Calibra cho đến khi quốc hội và nhà chức trách điều tra các nguy cơ mà nó đem lại cho hệ thống tài chính toàn cầu. Bà Maxine Waters, Chủ tịch Ủy ban dịch vụ tài chính hạ viện, đã gửi thư cho CEO Mark Zuckerberg, CEO Sheryl Sandberg, CEO Calibra David Marcus, chính thức yêu cầu tạm dừng dự án tiền ảo Libra. Thư của bà Waters nhấn mạnh do Facebook đang được 1/4 dân số thế giới sử dụng, công ty và đối tác bắt buộc phải dừng ngay kế hoạch cho đến khi nhà chức trách và quốc hội có cơ hội điều tra rủi ro và có hành động thích hợp.

Các quan chức châu Âu cũng tỏ ra hoài nghi về kế hoạch phát triển tiền ảo Libra. Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho rằng không nên coi Libra là sự thay thế cho các loại tiền tệ truyền thống. Ông nhấn mạnh: "Libra không thể và không được phép trở thành một loại tiền tệ hợp pháp". Người đứng đầu cơ quan tài chính Pháp kêu gọi lãnh đạo trong nhóm G7 sớm thiết lập một diễn đàn để đánh giá tác động rủi ro của đồng tiền kỹ thuật số Libra với nền tài chính toàn cầu.

MAI NGUYÊN