Cánh cửa hẹp cho Anh vào CPTPP

Cho đến nay, Anh chưa bước vào các cuộc đàm phán chính thức để tham gia CPTPP nhưng thực tế là Chính phủ Anh đã có những động thái thăm dò khả năng trở thành thành viên của hiệp định này sau khi rời Liên minh châu Âu (EU)-Brexit, vào tháng 3 năm sau. Thậm chí giữa Anh và một số thành viên của CPTPP đã có các cuộc họp không chính thức về vấn đề này.

Sau khi thành viên lớn nhất là Mỹ rút khỏi thỏa thuận vào năm ngoái, Anh đã xúc tiến đề xuất gia nhập hiệp định với các thành viên còn lại. Bộ trưởng Thương mại Anh Liam Fox từng tuyên bố “việc gia nhập TPP (tiền thân của CPTPP) là một trong những lựa chọn của Anh sau sự kiện Brexit”.

Các bộ trưởng từ 11 nền kinh tế thành viên đã ký kết Hiệp định TPP nhóm họp tại Đà Nẵng (Việt Nam) vào tháng 11-2017. Ảnh: Văn Yên

Tuy nhiên, sau những tiến bộ của tiến trình đàm phán CPTPP và nội dung của bản thỏa thuận cuối cùng đã được chốt, thì cơ hội cho Anh có vẻ sẽ ít hơn. Bởi việc tái đàm phán về thỏa thuận này sẽ không dễ dàng diễn ra trước thực tế các nền kinh tế thành viên đã phải mất đến 8 năm đầy khó khăn mới chốt được bản thỏa thuận cuối cùng. Theo ông Aaron Connelly, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu chính sách quốc tế Lowy, “các nước nhiều khả năng sẽ không tái đàm phán đối với các vấn đề nhạy cảm chỉ để tạo điều kiện cho Anh”. Cũng theo chuyên gia này, nếu có tham gia đàm phán thì Anh có nguy cơ “ở vào thế yếu” trong các cuộc đàm phán.

Vậy liệu Anh có chấp nhận “thua thiệt” vì đến sau để đàm phán trở thành thành viên của CPTPP hay không? Có vẻ đối với cả Chính phủ Anh đây cũng là bài toán không đơn giản trước thực tế việc tham gia các thỏa thuận thương mại mới sẽ khó mà bù đắp được những mất mát trong quan hệ thương mại với EU sau khả năng “Brexit cứng”, theo giới chuyên gia kinh tế.

Trưởng đoàn đàm phán CPTPP của Nhật Bản Kazuyoshi Umemoto cho rằng, hiện giờ còn quá sớm để biết được quyết định của Anh về việc có gia nhập CPTPP hay không. Vì khả năng Anh ký các hiệp định thương mại với các nước còn tùy thuộc vào tương lai quan hệ của London với thị trường đơn lẻ và liên minh thuế quan EU. Việc rời liên minh thuế quan của EU sẽ cho phép Anh tự do theo đuổi các thỏa thuận thương mại song phương của riêng nước này. Tuy nhiên, việc xúc tiến kế hoạch rời khỏi liên minh thuế quan của EU sau Brexit không hề đơn giản đối với Anh bởi những ưu đãi mà liên minh này đem lại cho các doanh nghiệp của xứ sở Sương mù.

Nhưng cũng không thể phủ nhận những lợi ích của Anh nếu trở thành thành viên của CPTPP. Các thành viên của CPTPP hiện là thị trường tiêu thụ khoảng 8% xuất khẩu của Anh. Trong đó, thị trường đơn lẻ lớn nhất cho các sản phẩm và dịch vụ của Anh trong nhóm này là Nhật Bản. Việc tiếp cận dễ dàng hơn với các thị trường như vậy (nếu Anh tham gia CPTPP) được đánh giá là sẽ rất tốt cho nhiều nhà xuất khẩu của Anh.

Hiện có nhiều thông tin cho biết các bộ trưởng Anh đang xem xét đưa nước này tham gia CPTPP để tìm kiếm các thị trường xuất khẩu thay thế sau khi Anh rời EU. Một số nền kinh tế thành viên là Australia và Nhật Bản đã lên tiếng hoan nghênh sự tham gia của Anh. Ngoại trưởng Australia Julie Bishop trong chuyến thăm London mới đây khẳng định Canberra hoan nghênh một nền kinh tế như Anh muốn gia nhập TPP sau khi nước này rời EU. Còn Trưởng đoàn đàm phán CPTPP của Nhật Bản Kazuyoshi Umemoto khuyến cáo Anh nên gia nhập CPTPP thay vì tìm kiếm một thỏa thuận thương mại song phương riêng rẽ với Nhật Bản.

Nếu việc Anh gia nhập CPTPP trở thành hiện thực trong tương lai, Anh sẽ là thành viên duy nhất của nhóm không có biên giới giáp Thái Bình Dương. Anh hiện nay là nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới, sau Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Đức. CPTPP là một hệ thống mở. Bất cứ quốc gia nào chấp nhận tuân theo những quy định của hiệp định đều được hoan nghênh trở thành thành viên của nhóm.

MAI NGUYÊN