Sở dĩ cuộc tổng tuyển cử ở Italy quan trọng đến vậy bởi nó diễn ra trong bối cảnh trỗi dậy của những nhóm cánh hữu, các đảng phái dân túy với chủ trương tách Italy ra khỏi Liên minh châu Âu (EU). Đối đầu với Đảng Dân chủ (PD) trung tả của cựu Thủ tướng Matteo Renzi và Đảng Forza Italia (FI) của cựu Thủ tướng Silvio Berlusconi là Đảng Phong trào 5 sao (M5S) của ông Luigi Di Malo. M5S là một đảng dân túy có phương châm phản đối mạnh mẽ các chính sách của EU và tin rằng Italy tốt nhất là nên rời khỏi EU. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy, M5S có tỷ lệ ủng hộ 27,8%, trở thành đảng đơn lẻ có số phiếu ủng hộ cao nhất. Trong khi đó, liên minh cánh hữu, trong đó có Đảng FI của ông Silvio Berlusconi, giành được 34,7%, còn liên minh cánh tả, trong đó có Đảng PD của ông Matteo Renzi giành được 27,4% số phiếu.

leftcenterrightdel
Các ứng cử viên nặng ký trong cuộc tổng tuyển cử của Italy năm 2018. Ảnh: Getty Images.

Thống kê cho thấy, hiện nay, số đông cử tri vẫn chưa quyết định bỏ phiếu cho đảng nào bởi họ còn quan ngại nhiều vấn đề, từ công ăn việc làm đến các chính sách xã hội. Vấn đề mà nhiều người quan tâm nhất hiện nay là tình trạng nhập cư. Thống kê từ Liên hợp quốc tháng 1-2018 cho thấy, trong năm 2017, Italy tiếp nhận khoảng 119.000 người nhập cư, giảm gần 1/3 so với năm 2016. Nếu như 10 năm về trước, việc tiếp nhận người nhập cư được cho là hành động nhân đạo và nhận được sự ủng hộ của dân chúng thì giờ đây người dân Italy đã bắt đầu thay đổi góc nhìn. Nền kinh tế Italy, lớn thứ ba khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone), đã không được cải thiện trong những năm gần đây. Italy hiện là một trong những nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng chậm chạp nhất ở châu Âu, trong khi tỷ lệ thất nghiệp ở mức hơn 11%, riêng với giới trẻ vào khoảng 35%. Tỷ lệ nợ công trên GDP của Italy là 132%, cao thứ hai châu Âu, chỉ sau Hy Lạp. Người dân Italy ngày càng cảm thấy mệt mỏi và yêu cầu chính phủ cần dồn lực tập trung vào phát triển kinh tế hơn là hỗ trợ cho người nhập cư. Sự “bài trừ” người nhập cư đang lên đến đỉnh điểm khi người dân sẵn sàng ủng hộ một cuộc trưng cầu dân ý để tách Italy khỏi EU. Đây là điều mà EU vô cùng lo ngại và luôn trong thế “phòng vệ” trước một kịch bản tương tự như Anh rời khỏi EU (hay còn gọi là Brexit).

Theo luật bầu cử mới, khoảng 36% số nghị sĩ ở cả hai viện sẽ được bầu theo cơ chế ứng cử viên nào giành được nhiều phiếu bầu sẽ thắng cử. Số còn lại được bầu theo cơ chế đại diện theo tỷ lệ thông qua danh sách ứng cử viên của các đảng. Trong bối cảnh luật bầu cử mới rất phức tạp, nên dự báo không có phe nào có thể giành đủ đa số ghế cần thiết tại quốc hội để có thể tự đứng ra lập chính phủ, và "kịch bản" nhiều khả năng xảy ra nhất là một “quốc hội treo”. Hiến pháp Italy quy định, nếu xảy ra kịch bản “quốc hội treo”, Tổng thống Italy Sergio Mattarella sẽ là người chỉ định đảng hoặc liên minh chính đảng giành được nhiều ghế nhất đứng ra thương lượng với các đảng khác để thành lập chính phủ “đại liên minh”.

Trong trường hợp các chính đảng không thương lượng được với nhau, Italy sẽ phải tổ chức một cuộc bầu cử mới. Khi đó, quốc gia “hình chiếc ủng” có thể rơi vào tình trạng khủng hoảng chính trị hậu bầu cử, tác động tiêu cực tới nền kinh tế đang trong quá trình phục hồi chậm chạp cũng như làm đình trệ tiến trình cải cách cơ cấu mà Italy đang rất cần thúc đẩy. Những biến động này tại Italy được xem là mối đe dọa lớn nhất với tương lai của Eurozone.

Tuy nhiên, lịch sử từng chứng minh rằng, quốc gia “hình chiếc ủng” vốn nổi tiếng là luôn trong trạng thái bất ổn khi có tới 65 chính phủ được thành lập ở Italy kể từ sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Trong suốt hơn 70 năm qua, Italy thay đổi chính phủ liên tục, nhưng nước này vẫn luôn tìm được cách để vượt qua khó khăn. Việc Đảng M5S từ bỏ cam kết tổ chức trưng cầu ý dân về đồng euro trước thềm tổng tuyển cử cũng khiến Italy nói riêng, châu Âu nói chung, trút bỏ nỗi lo âu về một cuộc trưng cầu dân ý về đồng euro ở Italy trong vài năm tới.

Tuy nhiên, khả năng ổn định dài hạn ở Italy vẫn chưa chắc chắn, khi mà phong trào dân túy vẫn đang âm ỉ và sẵn sàng bùng phát bất cứ lúc nào. Italy có ổn định hay không, EU có bị chia rẽ hay không, tất cả đều trông chờ vào lá phiếu cử tri trong cuộc tổng tuyển cử hôm nay.

LINH OANH