Hình ảnh hai đoàn vận động viên Hàn Quốc và Triều Tiên lập chung một đội thể thao, cùng nhau diễu hành dưới lá cờ vẽ hình ảnh Bán đảo Triều Tiên thống nhất và sử dụng bài dân ca Arirang thay quốc ca hai nước... tươi cười vẫy chào, chia sẻ với nhau những phút giây lịch sử trong lễ khai mạc và bế mạc chính là tấm huy chương lấp lánh nhất, tấm huy chương của hy vọng hòa bình. Sự xuất hiện của các vận động viên Triều Tiên tại Hàn Quốc và cách người dân Hàn Quốc cũng như các vận động viên của gần một trăm quốc gia cổ vũ nồng nhiệt đã cho thấy thiện chí hòa bình và ý nghĩa lớn nhất, dấu ấn sâu đậm nhất mà Olympic PyeongChang 2018, thể thao chân chính mang lại.

leftcenterrightdel
Thế vận hội mùa đông Pyeongchang diễn ra từ ngày 9 đến 25-2-2018 tại Gangwon, Hàn Quốc.

Những nút thắt khó nhất đang dần được các bên cùng mở ra bằng thiện chí hòa bình. Không phải ngẫu nhiên mà những người thân và quan trọng của hai nhà lãnh đạo Triều Tiên và Mỹ đều xuất hiện ở Olympic PyeongChang 2018. Việc em gái của nhà lãnh đạo Triều Tiên và con gái của Tổng thống Mỹ xuất hiện ở hai thời điểm khai mạc và bế mạc Olympic PyeongChang 2018 cùng thông điệp tích cực từ Mỹ và Triều Tiên chính là “thời cơ vàng” để các bên từng bước tiến tới hiểu biết nhau, là cơ sở quan trọng để chuyển trạng thái từ chính sách “bên miệng hố chiến tranh” tới bàn đàm phán hòa bình.

Hàng loạt cuộc tiếp xúc giữa Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in với các quan chức cấp cao Triều Tiên tham dự các sự kiện của Olympic đã tạo bầu không khí hòa giải hiếm hoi giữa hai miền, làm dấy lên hy vọng "điểm nóng" Bán đảo Triều Tiên có thể hạ nhiệt. Ông Moon Jae-in đã tận dụng tối đa kỳ Olympic mà Hàn Quốc làm chủ nhà để làm "tan băng" mối quan hệ giữa hai miền Triều Tiên, đồng thời tạo tiền đề không thể thuận lợi hơn cho một cuộc đối thoại Mỹ-Triều nhằm mở lối thoát cho vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên vốn bế tắc nhiều năm nay. Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã nhấn mạnh rằng, sự xích lại gần nhau giữa hai miền Triều Tiên có thể mở cánh cửa cho cuộc đàm phán Mỹ-Triều cũng như các cuộc đàm phán đa phương nhằm chấm dứt chương trình phát triển hạt nhân của Triều Tiên.

Lợi ích mà Thế vận hội mùa đông-Olympic PyeongChang 2018 đem lại là rõ ràng nhưng sẽ là sai lầm khi xem mối quan hệ xích lại gần nhau của hai miền trong dịp thế vận hội này là nhân tố làm thay đổi cơ bản tình hình Bán đảo Triều Tiên. Mỹ và Triều Tiên vẫn chưa thể xích lại gần nhau khi lòng tin của hai bên vẫn còn khoảng cách lớn. Nguy cơ Mỹ hành động quân sự chưa thực sự mất đi bởi Washington vẫn thiên về giải pháp quân sự, trong khi nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un lại cho rằng sở hữu vũ khí hạt nhân vẫn là cách tốt nhất để bảo vệ Triều Tiên.

Thực tế cho thấy, để giải quyết vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên, rất cần cách ứng xử mang tính đột phá. Thực tế từ năm 1993 đến nay, dường như vấn đề hạt nhân của CHDCND Triều Tiên rất khó giải quyết do quan hệ luôn căng thẳng giữa Mỹ và CHDCND Triều Tiên. Thông qua những biện pháp răn đe quân sự, điển hình là các cuộc tập trận chung giữa Mỹ và Hàn Quốc, đồng thời kết hợp với việc thúc đẩy những nghị quyết trừng phạt của HĐBA LHQ, Washington luôn muốn Bình Nhưỡng phải chấm dứt chương trình tên lửa và hạt nhân như một điều kiện tiên quyết để đối thoại. Ở phía bên kia, CHDCND Triều Tiên luôn khẳng định chương trình hạt nhân của nước này là vấn đề "không thể thương lượng".

Tính đến nay, Mỹ đã áp đặt hơn 450 biện pháp trừng phạt CHDCND Triều Tiên, với khoảng một nửa trong số đó được áp dụng trong năm 2017. Những gì xảy ra trong những năm qua cho thấy, sau mỗi cuộc đấu khẩu, các cuộc tập trận, các vụ thử hạt nhân hay phóng tên lửa cùng các biện pháp trừng phạt lại xuất hiện, đẩy Bán đảo Triều Tiên tiến sát hơn tới bờ vực chiến tranh. Chính vì vậy, căng thẳng hiện nay chỉ có thể hạ nhiệt khi Mỹ và CHDCND Triều Tiên chấp nhận nhượng bộ. Nếu không có cách ứng xử mang tính đột phá, sẵn sàng chấp nhận một tư duy mới, việc giải quyết vấn đề hạt nhân của CHDCND Triều Tiên sẽ vẫn nan giải. Điều quan trọng là Mỹ và Triều Tiên phải ngồi xuống nói chuyện trực tiếp với nhau. Cốt lõi của vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên phụ thuộc chính vào cách giải quyết giữa Triều Tiên và Mỹ.

"Ngọn lửa hòa bình” mới được nhóm lên có thể sẽ tắt dần theo ngọn lửa trên đài đuốc Olympic ở sân vận động thành phố PyeongChang nếu các bên không đủ thiện chí. Căng thẳng và đối đầu Mỹ-Triều có thể lại không được hóa giải nếu vòng quay lặp lại bằng các cuộc tập trận và thử tên lửa... vốn được hoãn lại chỉ để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức Olympic chứ không phải thật tâm vì hòa bình. Tuy nhiên, Thế vận hội mùa đông PyeongChang 2018 đã mở ra một cơ hội thực sự, dù mong manh, là làm giảm bớt căng thẳng trong khu vực. Đó là thành công “kép” của sự kiện thể thao này.

NGUYỄN HÒA