Dự kiến Hội nghị Thượng đỉnh EU diễn ra ngày 25-11 bàn về Brexit không thể diễn ra thuận lợi bởi những bất đồng liên quan tới vấn đề Gibraltar, vùng lãnh thổ hải ngoại thuộc Liên hiệp Vương quốc Anh nhưng Tây Ban Nha cũng tuyên bố chủ quyền. Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez cảnh báo nhiều khả năng sẽ không có hội nghị thượng đỉnh này nếu vấn đề liên quan đến quy chế vùng lãnh thổ Gibraltar không được giải quyết.
Ngày 23-11, người phát ngôn Chính phủ Tây Ban Nha Isabel Celaa khẳng định, bất kỳ quyết định nào về quy chế tương lai của Gibraltar trong thỏa thuận Brexit cũng cần phải có sự thông qua của Tây Ban Nha. Tương lai của Gibraltar cần phải được giải quyết thông qua các cuộc đối thoại trực tiếp giữa Tây Ban Nha và Anh. Giới chức Tây Ban Nha tại Brussels (Bỉ) cho biết, Thủ tướng Sanchez có thể sẽ không tham dự hội nghị nếu London không có cam kết bằng văn bản rằng sẽ không có bất kỳ thỏa thuận nào trong tương lai giữa Anh và EU áp dụng cho Gibraltar được ký nếu chưa được thương lượng trước với Tây Ban Nha trên cơ sở song phương. Mặc dù không xác nhận lời đe dọa này, nhưng Thủ tướng Sanchez cho biết: “Các đảm bảo hiện nay là chưa đủ và Tây Ban Nha vẫn có quyền phủ quyết đối với thỏa thuận Brexit”. “Nếu không có thỏa thuận, nhiều khả năng sẽ không có hội nghị thượng đỉnh nào cả”, Thủ tướng Tây Ban Nha tuyên bố.
Một điều khoản ban đầu của thỏa thuận mà Anh và EU soạn thảo đã trao cho Tây Ban Nha một số đảm bảo, song các đảm bảo này đã không có trong dự thảo cuối cùng. Nếu Anh cam kết bằng văn bản như Tây Ban Nha mong muốn, đồng nghĩa với việc trao cho Madrid quyền phủ quyết mọi quan hệ tương lai giữa EU với vùng lãnh thổ Anh ở cực Nam bán đảo Iberia này.
Trong khi đó, Thủ tướng Anh Theresa May vẫn giữ quan điểm cứng rắn về vấn đề chủ quyền đối với Gibraltar: “Tối qua, tôi đã nói chuyện với Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez và tôi tin rằng, vào ngày 25-11, khi Hội nghị Thượng đỉnh EU diễn ra, chúng tôi sẽ đạt được thỏa thuận cho toàn bộ Vương quốc Anh, trong đó bao gồm cả Gibraltar”.
Về phần mình, Thủ hiến Gibraltar Fabian Picardo tuyên bố sẵn lòng đối thoại với Tây Ban Nha về quan hệ thương mại trong tương lai nhưng nhấn mạnh không muốn vùng lãnh thổ này trở thành con bài ngã giá về Brexit.
Gibraltar là vùng lãnh thổ hải ngoại thuộc Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, rộng khoảng 6,8km2 và có khoảng 30.000 dân sinh sống, nằm gần cực nam bán đảo Iberia, bên trên eo biển Gibraltar, giáp Tây Ban Nha ở phía Bắc. Madrid nhiều lần yêu cầu London trả lại vùng đất mà nước này đã từ bỏ vào năm 1713 theo Hiệp ước Utrecht.
Trước đó, các nước EU cũng thất bại trong nỗ lực đạt được sự nhất trí về vấn đề Gibraltar sau 3 giờ đàm phán do sự phản đối của Tây Ban Nha.
Không chỉ vấn đề Gibraltar, Hội nghị Thượng đỉnh EU dự kiến sẽ diễn ra căng thẳng còn do bất đồng liên quan tới việc Pháp đề nghị được phép tiếp cận các ngư trường của Anh trong thỏa thuận Brexit. Pháp cũng khẳng định, nước Anh hậu Brexit vẫn phải tuân thủ các quy định về thuế, môi trường, lao động, công nghiệp của khối.
Trong khi đó, ngay trong chính nội bộ nước Anh cũng đang chia rẽ về thỏa thuận Brexit. Ngày 23-11, Thủ tướng Theresa May đã phải lên tiếng kêu gọi Quốc hội nước này ủng hộ dự thảo thỏa thuận đạt được với EU về quan hệ tương lai hậu Brexit, do bà vấp phải sự phản đối của nhiều nghị sĩ với tóm lược tuyên bố về tương lai quan hệ song phương sau khi nước này rời EU. Thủ tướng Theresa May cho rằng, EU sẽ không đàm phán lại Thỏa thuận Brexit, nếu Quốc hội Anh bác bỏ dự thảo hiện nay.
Thủ tướng Anh Theresa May hiện đang vấp phải sự phản đối của nhiều nghị sĩ về dự thảo thỏa thuận Brexit đạt được với EU. Lãnh đạo Công đảng đối lập Jeremy Corbyn cho rằng, văn kiện này nói lên sự thất bại của Đảng Bảo thủ cầm quyền và Thủ tướng Theresa May trong suốt 2 năm đàm phán.
Ông còn ví thỏa thuận như dải băng bịt mắt đẩy Anh vào "bóng tối": “Bản dự thảo dài 26 trang này là minh chứng cho sự thất bại của các cuộc đàm phán. Nó đại diện cho tất cả những điều tồi tệ nhất của thế giới: Không nói về các quy tắc sẽ tiếp tục được áp dụng và không chắc chắn cho tương lai”.
Trong bối cảnh Đảng Bảo thủ cầm quyền không chiếm thế đa số tại Hạ viện Anh thì sự ủng hộ từ các nghị sĩ đối lập là rất cần thiết. Trong khi đó, một số nghị sĩ có ảnh hưởng trong Đảng Bảo thủ cầm quyền ủng hộ Brexit như cựu Ngoại trưởng Boris Johnson cũng đã chỉ trích dự thảo này. Ông cho rằng, văn bản này không giúp giải quyết những thực tiễn khó khăn trong quá trình Brexit, đặc biệt là thỏa thuận “rào chắn” hải quan được nêu trong dự thảo thỏa thuận chia tay đạt được hồi tuần trước.
Dự thảo thỏa thuận nói trên cần phải được thông qua sớm để kịp thời gian cho Nghị viện châu Âu và Quốc hội Anh phê chuẩn. Nếu Thủ tướng Theresa May không thể có được sự ủng hộ của đa số nghị sĩ trong Quốc hội Anh với dự thảo này thì tương lai nước Anh rời khỏi EU sẽ trở nên khó đoán định.
XUÂN PHONG