Khi “cú sốc” bầu cử 2016 đã tạm lắng, ngày 20-1-2017, người dân Mỹ và cả thế giới hướng con mắt đầy kỳ vọng xen lẫn hoài nghi về lễ nhậm chức tổng thống của ông Donald Trump. Đáp lại những cái nhìn ấy, vị Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ chìa ra “tấm vé” từng giúp ông lấy lòng được cử tri Mỹ trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, đó là chính sách “Nước Mỹ trước tiên”.

Quả thực, trong suốt một năm qua, chính sách ấy đã “châm ngòi” cho những điều chỉnh lớn cả về nội bộ và đối ngoại của nước Mỹ. Chỉ ít ngày sau khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP); tiếp đó là rút khỏi Thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu; Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO), rồi đến Hiệp ước toàn cầu về vấn đề di trú, đồng thời đe dọa xem xét lại hàng loạt hiệp định song phương và thỏa thuận quốc tế.

leftcenterrightdel
Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Mặc dù không phản đối thương mại quốc tế, song Tổng thống Donald Trump cho rằng cần phải có thương mại công bằng hơn, vì hiện nay các mối quan hệ thương mại quốc tế đang làm hao tổn rất nhiều việc làm của nước Mỹ. Quan điểm “công bằng” cũng được Tổng thống Donald Trump đưa vào việc định hình quan hệ đối ngoại với các quốc gia khác. Ngay cả với các quốc gia đồng minh, ông Donald Trump cũng yêu cầu gạt bỏ quan niệm cố hữu rằng Mỹ luôn là “anh cả đứng mũi chịu sào”, mà thay vào đó cần phải cùng đóng góp, cùng chia sẻ gánh nặng với nước Mỹ trong nhiều vấn đề.

Chính sách “Nước Mỹ trước tiên” cũng đã dẫn tới một chiến dịch “phá cũ, xây mới” lớn nhất trong hàng chục năm qua ở Mỹ. Ngay trong năm đầu tiên tiếp quản Nhà Trắng, ông Donald Trump đã mạnh tay xóa bỏ hoặc đình chỉ nhiều quy định, cơ chế của chính quyền tiền nhiệm, đồng thời đưa ra hàng loạt sắc lệnh và thay đổi mới trong việc hướng dẫn thực thi chính sách.

Những thay đổi chóng mặt ấy đã khiến dư luận nước Mỹ trải qua một chuỗi ngày dài từ thấp thỏm đến “bàng hoàng”. Không ít ý kiến cho rằng các chính sách mới mang thương hiệu Donald Trump sẽ chỉ khiến nội bộ cường quốc số 1 thế giới rơi vào tình trạng rạn nứt, bất đồng và chia rẽ.

Nhưng với những người khao khát một sự thay đổi hoàn toàn và tin vào khẩu hiệu “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại", con tàu do thuyền trưởng Donald Trump cầm lái đang đi đúng hướng.

Thực tế cho thấy, dù là doanh nhân hay người đứng đầu nước Mỹ, lúc nào ông Donald Trump cũng biết cách chứng tỏ ông là “người của những dòng tít lớn”. Bằng chứng là những ngày cuối năm 2017, báo chí thế giới lại đồng loạt nhắc đến ông bởi tuyên bố công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Tiếp đó là Chiến lược An ninh quốc gia, trong đó chỉ đích danh Nga và Trung Quốc là những “đối thủ chính trị” đang cạnh tranh ảnh hưởng và đe dọa lợi ích của Mỹ cả trên phương diện quân sự lẫn kinh tế.

Nếu như tuyên bố về Jerusalem đánh dấu sự thay đổi chính sách của Mỹ sau gần 70 năm và được dự đoán sẽ khoét sâu hơn vết thương chưa lành, thổi bùng ngọn lửa xung đột, bạo lực ở Trung Đông, thì Chiến lược An ninh quốc gia của ông Donald Trump lại khiến người ta mường tượng về tương lai căng thẳng hơn giữa Mỹ và các cường quốc. Ở đó, hợp tác và nhượng bộ sẽ bị lấn át bởi thái độ dò xét và cạnh tranh khốc liệt.

Năm 2017 cũng chứng kiến những cuộc khẩu chiến căng thẳng Mỹ-Triều Tiên sau các vụ thử bom hạt nhân và phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa của Bình Nhưỡng, với mức độ được coi là nghiêm trọng nhất kể từ khi chiến tranh Triều Tiên kết thúc năm 1953. Thương mại và phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên cũng là những vấn đề chi phối chuyến công du lịch sử tới châu Á với 5 chặng dừng chân của ông Donald Trump vào tháng 12-2017. Song thái độ “lúc cương, lúc nhu”, nay cứng rắn, mai mềm mỏng của Tổng thống Donald Trump cho thấy chính quyền trong tay ông xác định vấn đề hạt nhân Triều Tiên khó có thể được giải quyết bằng súng đạn, và gia tăng áp lực kết hợp đàm phán mới là lựa chọn ưu tiên của nước Mỹ.

Không quá khi nói rằng, những thay đổi quyết liệt của Tổng thống Donald Trump đã khiến các đồng minh, đối tác của Mỹ choáng váng và bối rối. Thế nhưng, những quyết định ấy đã phần nào phản ánh quan điểm và tính cách của người đứng đầu nước Mỹ, đó là nghĩ đến nước Mỹ trước khi để mắt đến lợi ích của thế giới.

Và phải chăng, bằng những hành động và tuyên bố đầy bất ngờ, Tổng thống Donald Trump muốn tạo ra dấu ấn riêng cho mình và dẹp bỏ những hoài nghi về khả năng lãnh đạo đất nước của ông cũng như vai trò "thống soái" của Mỹ trên toàn cầu?

Còn nếu có ai đó vẫn còn băn khoăn, nghi ngờ, ông muốn họ hãy nhìn vào những gam màu sáng trong bức tranh kinh tế Mỹ do chính sách “Nước Mỹ trước tiên” tạo ra. Hầu hết các tín hiệu đều cho thấy trong năm tới, nước Mỹ sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng GDP, dự kiến là 2,5% trong năm 2017, nghĩa là cao hơn so với mức bình quân 1,8% trong 8 năm cầm quyền của Tổng thống tiền nhiệm Barrack Obama. Bên cạnh đó, trong tháng 11 vừa qua, tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ giữ ở mức 4,1%, thấp nhất trong 17 năm qua. Số lượng việc làm, mức lương cơ bản của người dân Mỹ nhìn chung cũng được nâng lên…

Theo một nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Pew (Mỹ) công bố vào cuối tháng 6-2017, sự ủng hộ đối với Tổng thống Donald Trump cũng chẳng hề thấp, khi có tới 55% số người dân trên khắp thế giới được hỏi mô tả ông Donald Trump là “một nhà lãnh đạo mạnh mẽ”, và khoảng 58% các ý kiến đưa ra cái nhìn lạc quan đối với nước Mỹ nói chung.

Năm 2017 sắp kết thúc, đánh dấu ¼ nhiệm kỳ đầy thử thách của Tổng thống Donald Trump. Vẫn còn quá sớm để khẳng định rằng những chính sách đầy thực dụng mà ông đưa ra sẽ mang lại những thay đổi tích cực và to lớn cho nước Mỹ về lâu về dài. Song rõ ràng ảnh hưởng của những quyết định đó là có thật./.

VŨ HÙNG