Reuters dẫn lời Ngoại trưởng Rex Tillerson cho biết, các điều khoản "Hoàng hôn", trong đó một số điều khoản kiềm chế chương trình hạt nhân của Iran theo thỏa thuận giữa nước này với Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Nga, Pháp, Anh, Trung Quốc cùng với Đức) sẽ hết hạn vào năm 2025. Đây chính là mối quan tâm đặc biệt của Mỹ. Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh: "Nếu chúng ta tiếp tục bám giữ lấy thỏa thuận hạt nhân với Iran thì cần phải có một số sự thay đổi".
Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson (bên trái) lắng nghe bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump tại Khóa họp 72 Đại hội đồng Liên hợp quốc. Ảnh: Reuters
Phía Mỹ đã nhiều lần đe dọa từ bỏ thỏa thuận hạt nhân lịch sử, được biết đến là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) mà Tehran đạt được với Nhóm P5+1 hồi tháng 7-2015. Mới đây nhất, trong bài phát biểu đầu tiên tại khóa họp Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố: “Thỏa thuận hạt nhân với Iran là một trong những thỏa thuận tồi tệ và phiến diện nhất mà Mỹ từng tham gia. Thành thật mà nói, thỏa thuận đó là một sự xấu hổ đối với nước Mỹ”. Không chỉ lên án mạnh mẽ thỏa thuận hạt nhân giữa nhóm 5 nước thường trực Hội đồng Bảo an LHQ và Đức với Iran, ông Donald Trump còn cảnh báo chính quyền Mỹ đã sẵn sàng từ bỏ thỏa thuận này. "Chúng tôi không thể tuân theo thỏa thuận nếu nó bao che cho việc xây dựng chương trình hạt nhân”, Tổng thống Donald Trump nói.
Ngay sau phát biểu trên của Tổng thống Mỹ, Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã cảnh báo, Mỹ sẽ đánh mất sự tin tưởng của cộng đồng quốc tế nếu từ bỏ thỏa thuận hạt nhân với Iran. Tổng thống Rouhani cũng cho biết Iran sẽ có biện pháp đáp trả Mỹ trong vòng vài ngày nếu Mỹ quyết định rút lại thỏa thuận.
Lãnh đạo một số nước tham dự khóa họp ĐHĐ LHQ cũng đã lên tiếng về vấn đề này. Đáng chú ý, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho rằng thỏa thuận hạt nhân của Iran cần được thay đổi hoặc nên hủy bỏ. Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo rằng việc chấm dứt thỏa thuận hạt nhân Iran sẽ là một "sai lầm nghiêm trọng". "Từ bỏ thỏa thuận này sẽ là một sai lầm nghiêm trọng, không tôn trọng thỏa thuận là vô trách nhiệm, bởi vì đây là một hiệp định tốt, cần thiết cho hòa bình vào thời điểm mà không thể loại trừ được nguy cơ của một cuộc xung đột lớn", ông Macron nói.
Tổng thống Pháp cho biết, ông hiểu mối quan tâm của Mỹ, tuy nhiên ông cho rằng để giải quyết vấn đề này, các bên cần mở một cuộc đàm phán nhằm kéo dài các điều khoản kiềm chế chương trình hạt nhân của Iran thay vì dừng lại ở năm 2025.
Trong khi đó, ông Ali Akbar Velayati, cố vấn cấp cao về các vấn đề quốc tế của Lãnh đạo tinh thần tối cao Iran Ali Khamenei, tuyên bố rằng nước Cộng hòa Hồi giáo Iran sẽ không chấp nhận đàm phán lại các điều khoản của thỏa thuận hạt nhân lịch sử. Ông Velayati nhấn mạnh, Iran đã chấp nhận đàm phán một lần duy nhất về chương trình hạt nhân của mình và đã tham gia tiến trình đàm phán kéo dài với Nhóm P5+1 trước khi đạt được thỏa thuận hạt nhân. Báo Tehran Times của Iran dẫn lời ông Velayati nêu rõ: "Bất kỳ sự ngờ vực của bất cứ nước nào về thỏa thuận hạt nhân là không thể chấp nhận được và đề xuất của nhà lãnh đạo Pháp sẽ không được thừa nhận". Hôm 18-9, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU), bà Federica Mogherini cũng cho biết JCPOA được thực thi tốt và thỏa thuận này thuộc về toàn bộ thế giới, chứ không chỉ có Mỹ.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ngày 19-9 cũng tuyên bố với Tổng thống Iran rằng Tokyo sẽ tiếp tục ủng hộ thỏa thuận hạt nhân với Tehran. Theo một quan chức cấp cao Nhật Bản, Thủ tướng Abe đã nói với Tổng thống Rouhani rằng việc tất cả các quốc gia liên quan tuân theo thỏa thuận là rất quan trọng. Trong cuộc gặp bên lề cuộc họp tại LHQ, ông Rouhani đã cho biết Iran mong muốn tuân theo thỏa thuận và sẽ không đơn phương từ bỏ thỏa thuận này. Đồng thời, theo quan chức Nhật Bản, Tổng thống Iran cũng "bày tỏ sự quan ngại" về phát biểu của ông Donald Trump trong cuộc gặp với ông Shinzo Abe, ngoài ra không cho biết thêm chi tiết.
Theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Tehran đồng ý kiềm chế các hoạt động phát triển hạt nhân để đổi lấy sự dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt.
HÙNG HÀ