Khi khủng bố IS chuyển địa bàn

Các vụ tấn công xảy ra khi người Cơ đốc giáo cử hành nghi lễ tôn giáo vào ngày chủ nhật trước lễ Phục Sinh cần phải bị lên án mạnh mẽ, bởi hành động khủng bố gây thương vong cho hàng trăm dân thường vô tội là tội ác dã man không thể dung thứ.

Đáng chú ý, các vụ tấn công xảy ra ngay trước thềm chuyến thăm của Giáo hoàng Phran-xít (Francis) tới Ai Cập vào cuối tháng này. Có thể thấy không phải ngẫu nhiên tội ác lại xảy ra vào một thời điểm nhạy cảm như vậy. Trong bối cảnh chia rẽ và xung đột liên miên vì mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo ở Ai Cập, chuyến thăm của Đức Giáo hoàng sẽ là bức thông điệp hòa bình và đoàn kết quan trọng, mang nhiều ý nghĩa.

Trải qua những năm đầy biến động sau khi cơn bão của phong trào “Mùa Xuân A-rập” tràn qua, Ai Cập vẫn chưa thể phục hồi bởi các cuộc tranh giành quyền lực giữa các phe phái, sắc tộc và tôn giáo. Trong đó nổi lên là cuộc xung đột giữa phe thế tục và Hồi giáo, giữa người Thiên Chúa giáo với người Hồi giáo và cả giữa những người Hồi giáo. Nghiêm trọng tới mức đã có lúc người ta phải nhắc tới nội chiến ở quốc gia này.

Người Thiên Chúa giáo thiểu số (chiếm khoảng 10% dân số) ở Ai Cập đã trở thành mục tiêu của một số vụ tấn công chết chóc kể từ năm 2011 khi phong trào “Mùa Xuân A-rập” lật đổ Tổng thống Hô-xni Mu-ba-rắc (Hosni Mubarak) nổ ra và sau đó là sự nổi lên của phe Hồi giáo với đại diện là phong trào Anh em Hồi giáo. Nhưng làn sóng tấn công người Thiên Chúa giáo thực sự xuất hiện mạnh mẽ 2 năm sau đó khi người kế nhiệm ông H.Mu-ba-rắc là Tổng thống Mô-ha-mét Mo-xi (Mohamed Morsi) bị lật đổ trong cuộc đảo chính quân sự vào năm 2013. Cuộc chiến quyền lực giữa phe thế tục mà đại diện là quân đội với phe Hồi giáo đã diễn ra quyết liệt sau đó. Lời kêu gọi “tử vì đạo” của phong trào Anh em Hồi giáo khi đó đã nhấn chìm Ai Cập trong các cuộc biểu tình do tổ chức này phát động. Đất nước Ai Cập một lần nữa bị đẩy vào giai đoạn đen tối, trong khi dư chấn của phong trào “Mùa Xuân A-rập” còn chưa lắng dịu. Phe Hồi giáo cáo buộc chính cộng đồng Thiên Chúa giáo ở Ai Cập đã ủng hộ việc hạ bệ Tổng thống M.Mo-xi chỉ sau một năm. Vì vậy, người Thiên Chúa giáo cùng các định chế liên quan càng trở thành mục tiêu tấn công trả thù đẫm máu của phe Hồi giáo ủng hộ ông M.Mo-xi. Thời gian đó có hàng chục nhà thờ bị những người Hồi giáo cực đoan đốt phá và người Thiên Chúa giáo bị tấn công.

Không chấp nhận bị gạt ra khỏi sân khấu chính trị Ai Cập, từ khi chính quyền của Tổng thống En Xít-xi (El-Sissi) lên cầm quyền cho đến nay, phong trào Anh em Hồi giáo dù đã bị cấm hoạt động hẳn ở Ai Cập vẫn nhân danh tôn giáo tiếp tục tìm cách kích động để lật đổ chính quyền đương nhiệm. Họ cáo buộc chính quyền ở Cai-rô đang xích lại ngày càng gần phương Tây, nguy cơ làm tổn hại đến những giá trị của đạo Hồi.  

Tình hình diễn biến phức tạp hơn bởi sự xuất hiện của các phần tử khủng bố IS đầy tham vọng tại nước này. IS đã gia tăng các cuộc tấn công nhằm vào người Thiên Chúa giáo ở Ai Cập trong thời gian gần đây và gọi họ là “những kẻ ngoại đạo” trao quyền cho phương Tây chống lại người Hồi giáo. Cũng tương tự tổ chức phong trào Anh em Hồi giáo, IS đang lợi dụng tôn giáo để phục vụ cho các toan tính của mình. Thậm chí IS từng có lần kêu gọi tổ chức phong trào Anh em Hồi giáo cùng tham gia lực lượng chống chính phủ đương nhiệm mà IS gọi là “nhà cầm quyền bội giáo” ở Ai Cập.

Nhân tố IS không chỉ đang làm phức tạp thêm cuộc chiến chống khủng bố vốn đã cam go tại Ai Cập mà càng khoét sâu thêm “vết thương” chia rẽ cũng như phá hoại nỗ lực ổn định và đoàn kết ở quốc gia này sau những cơn chính biến liên tiếp xảy ra.  

Không khó để hiểu vì sao Ai Cập lại trở thành trung tâm cho những tham vọng của các thế lực Hồi giáo cực đoan, trong đó có IS. Chủ nghĩa Hồi giáo trong nền chính trị và xã hội Ai Cập luôn có một vị trí quan trọng cho dù cuộc đấu tranh giữa thế tục và Hồi giáo vẫn chưa có hồi kết. Ai Cập có đường biên giới với I-xra-en qua sa mạc Xi-nai, nơi trú ẩn các nhóm khủng bố đe dọa an ninh khu vực, nên có vai trò quan trọng trong vị thế đối tác chống khủng bố của Mỹ và phương Tây. Còn nhớ cách đây ít ngày, trong chuyến thăm cấp Nhà nước đầu tiên tới Mỹ của Tổng thống Ai Cập En Xít-xi, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (Donald Trump) đã khẳng định, Ai Cập là một đồng minh chủ chốt trong cuộc chiến chống IS.

Với việc gây ra các vụ tấn công mới nhất nhằm vào hai nhà thờ của người Cơ Đốc giáo, IS đã phát đi một bức thông điệp đáp trả cứng rắn đối với cả chính quyền ở Cai-rô và Oa-sinh-tơn. Thông điệp này đã cho thấy tham vọng của IS muốn biến Ai Cập thành một địa bàn hoạt động mới sau khi địa bàn ở I-rắc và Xy-ri đang dần bị thu hẹp.

Nguy cơ Ai Cập rơi vào nội chiến như Xy-ri không hoàn toàn loại trừ bởi bài học Xy-ri đã cho thấy sự xuất hiện của IS đã làm phức tạp hơn cuộc khủng hoảng và xung đột tại quốc gia này như thế nào. Nếu nguy cơ này thành hiện thực, đó sẽ là thảm họa lớn không chỉ đối với Ai Cập mà cả với khu vực Trung Đông-Bắc Phi và là mối đe dọa an ninh của cả khu vực cũng như thế giới.

Thế giới kịch liệt lên án tội ác của khủng bố IS tại Ai Cập, nhưng cũng cần phải coi đây là một bài học cho thấy hơn lúc nào hết các nước cần phải nỗ lực, chung tay trong cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu.

MỸ HẠNH