Dấu mốc lịch sử
UAE là điểm đến đầu tiên trong chuyến công du một loạt nước Trung Đông và châu Phi của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trong khuôn khổ chuyến thăm UAE, hai bên đã quyết định nâng cấp quan hệ song phương lên tầm đối tác chiến lược toàn diện. Đây được xem là dấu mốc lịch sử, góp phần xây dựng một chương mới trong quan hệ hợp tác giữa hai nước vốn có liên kết chặt chẽ về mặt kinh tế này.
Theo số liệu thống kê, Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của UAE, với kim ngạch thương mại phi dầu mỏ trong năm 2017 tăng 15%/năm, vượt mức 53,3 tỷ USD, tương đương hơn 90% hàng xuất khẩu của Trung Quốc vào UAE. Ngược lại, UAE cũng là một trong 15 nhà cung ứng dầu thô cho Trung Quốc, xuất khẩu khoảng 4 tỷ USD dầu mỏ cho Bắc Kinh trong năm 2017. Quốc gia vùng Vịnh đứng thứ hai trong số các đối tác thương mại lớn của Trung Quốc và là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc trong khu vực các quốc gia Arab.
Bên cạnh đó, trang ameinfo.com cho biết, tại UAE hiện có khoảng 200.000 người Trung Quốc và 4.000 công ty thương mại Trung Quốc. Năm 2017, có khoảng hơn 1 triệu du khách Trung Quốc đến UAE và khoảng 3,5 triệu người Trung Quốc quá cảnh tại quốc gia vùng Vịnh. Tháng 1-2018, UAE là quốc gia thứ 11 cùng Trung Quốc thực hiện miễn thị thực lẫn nhau cho những người mang hộ chiếu phổ thông.
    |
 |
|
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (thứ ba, từ trái sang) cùng phu nhân trong chuyến thăm UAE ngày 19-7 vừa qua. Ảnh: Tân Hoa xã. |
Theo các chuyên gia phân tích, với vai trò là trung tâm tái xuất hàng hóa lớn của thế giới, UAE hiện là quốc gia năng động nhất trong hoạt động thương mại, vận tải, dịch vụ cho toàn bộ khu vực Trung Đông, là cửa ngõ quan trọng để trung chuyển hàng hóa vào thị trường châu Phi. Với tầm quan trọng này, Trung Quốc luôn đánh giá cao mối quan hệ song phương với UAE. Trả lời phỏng vấn Tân Hoa xã, Đại sứ Trung Quốc tại UAE Ni Jian cho biết quan hệ chiến lược giữa Bắc Kinh và UAE là điều không thể thiếu trong chính sách ngoại giao của cường quốc châu Á này.
Khu vực chiến lược
Thực tế, không riêng UAE mà cả khu vực Trung Đông-châu Phi từ lâu đã là khu vực ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc, trước hết là vì lợi ích kinh tế. Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, đặc biệt là nước nhập khẩu dầu thô lớn nhất thế giới (khoảng 9 triệu thùng/ngày), Trung Quốc nhiều năm nay đã tăng cường sự hiện diện về kinh tế và quân sự tại Trung Đông-châu Phi.
Từ năm 2016, Trung Quốc đã trở thành nhà đầu tư lớn nhất trong thế giới Arab với 32% (gần 30 tỷ USD) đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Đông, tập trung vào các lĩnh vực cơ sở hạ tầng. Trong thập niên qua, trao đổi thương mại của Trung Quốc với khu vực Trung Đông đã tăng gấp 10 lần, hiện đạt trên 230 tỷ USD. Các quốc gia vùng Vịnh hiện đã trở thành nguồn nhập khẩu dầu lớn nhất của Bắc Kinh, đứng thứ hai về thị trường lao động và xây dựng kỹ thuật.
Trung Đông cũng giữ vai trò hết sức quan trọng trong sáng kiến "Vành đai và con đường" của Trung Quốc. Bởi vậy, ngoài các khoản đầu tư khổng lồ, Trung Quốc đang xúc tiến tăng cường quan hệ hợp tác với các quốc gia Trung Đông thông qua việc hình thành một khu vực tự do thương mại kết nối các nước ở vùng Vịnh.
Trong khi đó, châu Phi có vai trò đặc biệt đối với những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm giảm phụ thuộc vào nguồn dầu lửa từ Trung Đông. Được biết, hiện người khổng lồ châu Á đã vượt Mỹ, trở thành đối tác thương mại lớn nhất ở châu Phi với kim ngạch thương mại lên đến 220 tỷ USD. Chính sách "ngoại giao đường sắt" đã giúp tầm ảnh hưởng của Trung Quốc tại "lục địa đen" trở nên bao trùm, khi Bắc Kinh sở hữu nhiều nhà máy, mỏ khai thác khoáng sản kết hợp với sự gia tăng nhanh chóng lượng khách du lịch Trung Quốc đổ đến lục địa này. Bên cạnh đó, Trung Quốc còn tăng cường sự hiện diện quân sự tại đây với việc cử các đội lính gìn giữ hòa bình gia nhập lực lượng của LHQ xây căn cứ quân sự hải quân ở Djibouti.
Hợp tác là chìa khóa
Đánh giá về chính sách của Trung Quốc đối với Trung Đông-châu Phi, nhiều chuyên gia cho rằng đó là chính sách tập trung phát triển các mối quan hệ kinh tế hiệu quả, đồng thời tránh những xung đột đang xảy ra ở khu vực. Để làm được điều này, Trung Quốc hợp tác với tất cả các quốc gia trong khu vực, nhưng không “can thiệp” vào các thể chế chính trị, tôn giáo khác biệt. Điều này đã giúp Trung Quốc thuận lợi gây dựng ảnh hưởng khá tốt ở hai khu vực Trung Đông và châu Phi.
Trong khi đó, sau một thời gian xao nhãng, khoảng cách giữa Mỹ với Trung Quốc trong cuộc đua trên “lục địa đen” đã khá xa. Lấy lại ảnh hưởng ở châu lục này không phải là điều dễ dàng với Mỹ. Những quyết định gây tranh cãi của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump như rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, ủng hộ Israel trong vấn đề Jerusalem, hay cuộc chiến chống khủng bố vẫn chưa có hồi kết tại Syria... cũng khiến Mỹ dần đánh mất vai trò tại khu vực Trung Đông.
Tại thời điểm quan hệ thương mại Mỹ-Trung ngày càng lún sâu vào vòng xoáy đối đầu như hiện nay, chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên kể từ khi ông Tập Cận Bình tái đắc cử cương vị Chủ tịch Trung Quốc được kỳ vọng sẽ giúp Bắc Kinh củng cố và tăng cường quan hệ với các quốc gia Trung Đông-châu Phi, tạo đòn bẩy chiến lược giúp Trung Quốc gia tăng sức mạnh và tầm ảnh hưởng tại hai khu vực lớn này, qua đó tăng cường đối trọng với Mỹ trên sân chơi chính trị và thương mại toàn cầu.
NGỌC THƯ