Bộ xử lý đa nhân trong siêu máy tính nhanh nhất thế giới Sunway TaihuLight do Trung Quốc thiết kế. Ảnh: Tân Hoa xã
Công nghệ quan trọng bậc nhất trong 10 năm tới
Ni-clát Gien-xtrôm (Niklas Zennström), nhà sáng lập Skype, người từng dự đoán đúng sự bùng nổ của công nghệ điện toán đám mây và di động cho rằng, trí thông minh nhân tạo sẽ trở thành công nghệ quan trọng bậc nhất trong 10 năm tới. “Chúng tôi dự đoán AI sẽ trở thành công nghệ quan trọng nhất trong 10 năm tới, làm thay đổi sâu sắc cách chúng ta làm việc và nâng cao hiệu quả cho nhiều lĩnh vực”, ông phát biểu trên kênh CNBC.
Theo số liệu của hãng phân tích Pitchbook, các quỹ đầu tư mạo hiểm tại châu Âu đến quý IV-2016 đã tài trợ 53,24 triệu USD cho các công ty khởi nghiệp ngành trí thông minh nhân tạo, vượt con số 31,86 triệu USD của cùng kỳ năm ngoái. Các tập đoàn lớn trong ngành công nghệ cũng đã tham gia cuộc chạy đua trí thông minh nhân tạo. Google, Facebook, Microsoft và Baidu đều đang chạy đua bành trướng hoạt động trong lĩnh vực này. Năm 2015, họ đã bỏ ra khoảng 8,5 tỷ USD vào các thương vụ, theo hãng cung cấp dữ liệu Quid. Con số này gấp tới hơn 4 lần so với năm 2010.
Những bước tiến của Trung Quốc
Những công ty thương mại tư nhân và cả những phòng nghiên cứu của Chính phủ Trung Quốc đã đầu tư đáng kể vào lĩnh vực trí thông minh nhân tạo. Những bước tiến của Trung Quốc đang dần được khẳng định. Năm 2016, các nhà nghiên cứu của Microsoft khẳng định rằng, công ty đã tạo ra những phần mềm có đầy đủ khả năng hiểu các cuộc hội thoại như con người. Tuy nhiên, Công ty Baidu của Trung Quốc đã đạt được điều tương tự với tiếng Trung từ 2 năm trước.
Gần đây, việc xây dựng siêu máy tính Sunway TaihuLight thể hiện một sự phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực xử lý thông tin tốc độ cao của người Trung Quốc. Điều này có thể được sử dụng trong nghiên cứu máy tính, trong đó có ứng dụng quân sự. Tháng 8-2016, tờ Trung Hoa nhật báo của Trung Quốc thông báo nước này đã bắt đầu quá trình xây dựng một hệ thống tên lửa hành trình vận hành dựa trên công nghệ AI tiên tiến. Được biết, với cái tên "Tên lửa Chống hạm tầm xa" (LRASM), hệ thống này được mô tả là vũ khí bán tự động. Điều này có nghĩa là, dù cho mục tiêu được lựa chọn bởi con người, tên lửa này sẽ sử dụng trí thông minh nhân tạo để né tránh các hệ thống phòng thủ và đưa ra quyết định mục tiêu cuối cùng.
Chuyên gia về những công nghệ mới và an ninh quốc gia A-đam Xê-gan (Adam Segal) thuộc Hội đồng Quan hệ quốc tế Mỹ nhận định: “Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang tăng cường nỗ lực để bảo đảm vị thế cạnh tranh của mình trong làn sóng công nghệ tiếp theo”. Trong khi đó, ông Kai-Fu Lee, một nhà nghiên cứu khoa học gốc Đài Loan đóng vai trò then chốt trong việc thành lập các phòng nghiên cứu khoa học của Microsoft và Google ở Trung Quốc, tin rằng các nhà khoa học Trung Quốc là một lực lượng đáng gờm trong lĩnh vực trí thông minh nhân tạo và vị thế của Trung Quốc đã tăng lên đáng kể trong vòng 5 năm gần đây. Ông tin rằng, Mỹ vẫn là nước dẫn đầu thế giới về lĩnh vực này, tuy nhiên khoảng cách giữa Mỹ và Trung Quốc đã thu hẹp rất nhiều.
Để đối phó với những thách thức từ Trung Quốc, Mỹ đang tích cực xây dựng một công thức để bảo toàn lợi thế quân sự của nước này, cụ thể là qua chiến dịch “Bù đắp lần thứ ba” được công bố năm 2016 bởi cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ A-xtơn Ca-tơ (Ashton Carter). Lầu Năm Góc cũng đã khởi động lại cơ sở nghiên cứu của mình ở Thung lũng Silicon, hay còn gọi là Đơn vị Thực nghiệm các sáng kiến quốc phòng (DIUx). Theo The Diplomat, hiện nay việc thiết kế và sản xuất vũ khí tự động đang được quân đội Mỹ đẩy mạnh. Các chuyên gia dự đoán những vũ khí chủ chốt vào năm 2050 sẽ là những “chiến binh máy” và vũ khí tự động.
Rô-bốt Trung Quốc sở hữu trí thông minh nhân tạo được trưng bày tại Hội chợ Công nghệ quốc tế 2016 tổ chức tại Thượng Hải. Ảnh: China Daily
Nguy hiểm hơn cả vũ khí hạt nhân
Trong vài thập kỷ tới, những máy móc, rô-bốt sở hữu khả năng tư duy giống con người có lẽ sẽ không còn là hiếm. Tuy nhiên, việc kiểm soát sự phát triển của chúng lại vẫn là bài toán nan giải. Mới đây, tỷ phú công nghệ nổi tiếng E-lôn Mu-xcơ (Elon Musk) đã lên tiếng cảnh báo về sự nguy hiểm của AI, mà theo vị tỷ phú này thì có thể sẽ còn nguy hiểm cho nhân loại hơn cả vũ khí hạt nhân. Trên trang Twitter cá nhân của mình, Mu-xcơ đã đề cập đến cuốn sách “Siêu thông minh: Hướng đi, sự nguy hiểm và chiến lược” của nhà triết học người Thụy Điển Ních Bô-xtrom (Nick Bostrom), trong đó đặt ra câu hỏi về cách thức con người sẽ xử lý với những hệ thống siêu máy tính thông minh.
Giáo sư Xtiu-uốt Rút-xen (Stuart Russell), nhà khoa học máy tính tại Đại học California (Mỹ) và Trung tâm Nghiên cứu về rủi ro của Đại học Cambridge (Anh), một trong những nhà nghiên cứu hàng đầu về lĩnh vực trí thông minh nhân tạo, thì quan ngại rằng với việc lĩnh vực này phát triển nhanh chóng như hiện nay, nhân loại có thể giống như đang lái xe xuống một vách đá. Để chứng minh quan điểm của mình, Giáo sư Rút-xen chỉ ra rằng, sự phát triển nhanh chóng của trí thông minh nhân tạo sẽ tạo ra những người máy sử dụng trong quân đội và mối nguy hại nó gây ra cũng không kém gì vũ khí hạt nhân. Vào tháng 4-2015, Giáo sư Rút-xen cũng đã bày tỏ quan ngại tại một cuộc họp của LHQ về những nguy hiểm của việc đặt máy bay quân sự và vũ khí dưới sự kiểm soát của hệ thống AI.
Cùng nhận định như trên, trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Science về trí tuệ nhân tạo, nhà vật lý học lừng danh Xtê-phen Hoóc-kinh (Stephen Hawking) cho biết: “Ngay từ đầu, các mối quan tâm chính trong ngành công nghệ hạt nhân là nguồn cung cấp năng lượng vô tận mà nó tạo ra. Khả năng của vũ khí hạt nhân đã rõ ràng và tôi nghĩ rằng có một số điểm tương tự của nó với năng lực làm việc không giới hạn của trí thông minh nhân tạo. Cả hai dường như tạo ra mối lo ngại lớn về những rủi ro có thể xảy ra”.
Mới đây, một bộ quy tắc có tên "AI Asilomar" nhằm bảo đảm rằng trí thông minh nhân tạo luôn suy nghĩ và hành động một cách an toàn đã được các nhà khoa học thống nhất đưa ra. Bộ quy tắc này gồm 23 nội dung, chia làm 3 nhóm: Vấn đề nghiên cứu; Đạo đức và giá trị; Các vấn đề dài hạn. Theo Giáo sư Y.Ben-giô (Yoshua Bengio), thuộc Đại học Montreal (Ca-na-đa), để AI có lợi cho nhân loại thì câu hỏi về an toàn phải được chú trọng.
NGỌC THƯ