Bất chấp các nỗ lực của chính quyền do Tổng thống N.Ma-đu-rô lãnh đạo nhằm vực dậy nền kinh tế, phe đối lập ở Vê-nê-du-ê-la đã cho thấy quyết tâm loại bỏ đương kim Tổng thống càng sớm càng tốt. Cách đây ít ngày, Quốc hội Vê-nê-du-ê-la do phe đối lập kiểm soát một lần nữa kêu gọi trục xuất Tổng thống N.Ma-đu-rô, bác bỏ mọi nỗ lực duy trì quyền đặc biệt của ông để giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế. Đến năm 2019 ông N.Ma-đu-rô mới kết thúc nhiệm kỳ, nhưng phe đối lập liên tục cảnh báo sẽ tìm mọi biện pháp hợp hiến để rút ngắn nhiệm kỳ của Tổng thống. Chủ tịch Quốc hội thuộc phe đối lập, ông Hen-ri Ra-mốt An-lúp (Henry Ramos Allup) cho biết, mục tiêu của phe đối lập là lên kế hoạch tìm ra một phương thức hợp pháp để loại bỏ ông N.Ma-đu-rô, chậm nhất là vào tháng 6 tới.

Tổng thống N.Ma-đu-rô (thứ ba, từ phải sang) tại một cuộc họp với Hội đồng quốc gia bàn về vấn đề kinh tế ở Ca-ra-cát. Ảnh: Roi-tơ 

Chính trường Vê-nê-du-ê-la rơi vào tình trạng bế tắc kể từ khi phe đối lập giành được đa số ghế kiểm soát Quốc hội vào đầu tháng trước. Hàng loạt thủ đoạn chính trị đã được tung ra nhằm làm suy yếu quyền lực của đương kim Tổng thống. Ông Hen-rích-kê Ca-pri-lét (Henrique Capriles), lãnh đạo đảng “Công lý trên hết”, đảng chính trong liên minh đối lập, đã lên tiếng kêu gọi  tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý hoặc cải cách hiến pháp để loại bỏ tổng thống đương nhiệm. Có thể một cuộc trưng cầu dân ý sẽ được tiến hành nhằm “lật đổ” tổng thống khi ông N.Ma-đu-rô bắt đầu bước vào nửa cuối nhiệm kỳ của mình từ tháng 4 tới.

Cái khó của đương kim tổng thống đó là bất cứ đề xuất nào của ông đưa ra cũng đều bị Quốc hội nhanh chóng bác bỏ. Quốc hội đã bãi bỏ sắc lệnh tình trạng kinh tế khẩn cấp của Tổng thống N.Ma-đu-rô vốn được ban hành với mục đích đối phó với cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng đang diễn ra. Các nghị sĩ thuộc phe cầm quyền tố cáo đây là những toan tính chính trị của phe đối lập hòng gây áp lực để Tổng thống N.Ma-đu-rô phải từ chức.

Căng thẳng trên chính trường Vê-nê-du-ê-la xuất hiện trong bối cảnh nền kinh tế đất nước lâm vào suy thoái do giá dầu sụt giảm trên thế giới. Dầu khí chiếm tới 96% tổng kim ngạch xuất khẩu của Vê-nê-du-ê-la và chỉ đạt 42,5 tỷ USD vào năm ngoái so với 74 tỷ USD năm 2014. Hiện dự trữ ngoại tệ của Vê-nê-du-ê-la chỉ còn gần 15 tỷ USD, mức thấp nhất kể từ năm 2003. Trong khi đó, một báo cáo mới đây của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho biết, lạm phát của Vê-nê-du-ê-la có thể tăng hơn gấp đôi trong năm 2016, ở mức 720%. Hiện quốc gia xuất khẩu dầu mỏ này có tỷ lệ lạm phát cao nhất thế giới và IMF ước tính lạm phát của Vê-nê-du-ê-la ở mức 275% trong năm 2015. Còn theo số liệu của Ngân hàng Trung ương Vê-nê-du-ê-la lần đầu tiên công bố trong hơn một năm qua, lạm phát của nước này ở mức 141,5% trong tháng 9-2015.

Chính Tổng thống N.Ma-đu-rô cũng thừa nhận Vê-nê-du-ê-la không có một bộ máy kinh tế và sản xuất vững chắc, có thể đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước. Ngoài ra, ở Vê-nê-du-ê-la vẫn chưa có sự liên kết và thỏa thuận giữa các công ty vừa và nhỏ đa phần do tư nhân nắm giữ, cùng những bất cập trong chính sách tỷ giá hối đoái.

Trước cục diện phức tạp của đất nước, Tổng thống N.Ma-đu-rô đã lên tiếng kêu gọi toàn dân đoàn kết vì hòa bình và dân chủ bất chấp những bất đồng giữa Chính phủ và Quốc hội. Theo ông, điều này không chỉ phụ thuộc vào chính phủ mà còn phụ thuộc vào các cuộc đối thoại minh bạch và thẳng thắn giữa các đảng phái chính trị và thành phần trong xã hội.

Tuy nhiên, với những diễn biến căng thẳng trên chính trường hiện nay cùng với tình trạng kinh tế tồi tệ kéo theo khủng hoảng xã hội, hơn lúc nào hết, Vê-nê-du-ê-la đang đối mặt với nguy cơ bị đẩy vào cuộc khủng hoảng toàn diện. Cuộc đấu quyền lực giữa Tổng thống N.Ma-đu-rô và phe đối lập mới chỉ bắt đầu kể từ sau cuộc bầu cử Quốc hội hồi tháng trước và chưa biết sẽ kéo dài tới khi nào. Bài học ở các quốc gia Trung Đông đang chìm trong khủng hoảng như Xy-ri, Y-ê-men hay Li-bi vẫn còn đó. Đây sẽ là một tương lai mà không một người dân Vê-nê-du-ê-la nào mong muốn.

MAI NGUYÊN