Nguyên nhân chủ yếu vì ở phiên bản B, kế hoạch Brexit chưa đưa ra được sáng kiến nào để giải quyết điểm mấu chốt là vấn đề biên giới với Cộng hòa (CH) Ireland, vẫn được xem như rào cản cuối cùng để nước Anh có thể chính thức “chia tay” EU. Nên bất chấp một số thay đổi được đưa vào kế hoạch Brexit B, như mức phí đăng ký 65 bảng cho công dân EU đang sinh sống và làm việc ở Anh muốn tiếp tục ở lại sau Brexit sẽ bị bãi bỏ, phiên bản mới vẫn bị các thành viên Quốc hội lắc đầu.

Có ý kiến còn cho rằng, đây vẫn là kế hoạch Brexit A, nhưng có thêm lời hứa “vấn đề đường biên giới với CH Ireland sẽ được giải quyết trong tương lai”. Quả là trước vấn đề gai góc này, bà May chỉ hứa là sẽ quay trở lại Brussels để đàm phán vấn đề này. Bà May cũng nói sẽ tìm cách xóa bỏ hoặc sửa đổi điều khoản được coi là “rào chắn” đó, nhằm tìm kiếm sự ủng hộ đối với kế hoạch và xoa dịu ngay chính các thành viên trong đảng Bảo thủ của mình.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo EU từ lâu đã khẳng định không có chuyện đàm phán lại với Anh về thỏa thuận Brexit vốn được hai bên nhất trí từ năm ngoái. Vì thế, chẳng có gì bảo đảm bà May sẽ thực hiện được lời hứa, chưa nói tới việc sẽ đưa lại một kết quả làm hài lòng các bên.

Lãnh đạo Công đảng đối lập Jeremy Corbyn còn ví von việc kế hoạch Brexit từ A đến B của bà May không có gì khác biệt “cảm giác giống như trong phim “Groundhog Day” của Mỹ được sản xuất năm 1993. Trong đó, diễn viên chính sắm vai một nhân vật bị mắc kẹt trong một ngày như mọi ngày, không có gì mới mẻ.

Điều khoản làm Brexit bị “mắc kẹt” nói trên không được những người ủng hộ kế hoạch này ở Anh chấp thuận, vì nó giúp bảo đảm một biên giới mở giữa vùng Bắc Ireland thuộc Anh và CH Ireland, nhằm ràng buộc nước này với những quy định về thuế quan của EU cho đến khi hai bên đạt nhất trí về các mối quan hệ thương mại trong tương lai.

Trong bối cảnh xứ sở Sương mù còn đang chia rẽ về kế hoạch Brexit, thời hạn chót 29-3 để Anh rời khỏi EU đang đến gần, nguy cơ nước Anh sẽ ra đi mà không có thỏa thuận-“Brexit cứng” càng tăng. Viễn cảnh đó được cảnh báo sẽ là một “thảm họa” đối với nước Anh, nên London càng phải nhanh chóng tìm ra giải pháp trước thời hạn đó. Bộ trưởng Tài chính Anh Philip Hammond cảnh báo nguy cơ xảy ra tình trạng đổ vỡ rất đáng kể trong ngắn hạn và tác động mạnh tới nền kinh tế Anh về trung và dài hạn. “Brexit cứng” sẽ đe dọa nghiêm trọng tới hoạt động trao đổi thương mại của Anh và các đối tác, bởi cho đến nay, mọi quan hệ thương mại của quốc gia này đều tuân theo quy định chung của châu Âu. Tác động sớm nhất, đó là hiện Anh không thể ký thỏa thuận thương mại nào với các đối tác vì nhiều nước còn do dự muốn đánh giá khả năng xảy ra “Brexit cứng” tới đâu.

Trong khi đó, người dân Anh và cả các doanh nghiệp ở châu Âu cũng lo ngại việc lưu thông hàng hóa sẽ bị cản trở bởi việc tái áp đặt các quy định về biên giới nếu nước Anh không đạt được một thỏa thuận cuối cùng với châu Âu. Giám đốc điều hành Airbus Tom Enders vừa cảnh báo, trong tương lai, hãng này có thể xem xét chuyển các nhà máy chế tạo cánh máy bay khỏi Anh trong trường hợp tiến trình Brexit không thuận lợi.

Trước nguy cơ cao xảy ra “Brexit cứng”, một “khe cửa hẹp” đã xuất hiện được hy vọng giúp nước Anh tránh được thảm họa như cảnh báo. EU mới đây thông báo sẵn sàng lùi thời điểm Anh chính thức rời EU vào ngày 29-3 như dự kiến. Cụ thể EU muốn lùi tới sau các cuộc bầu cử nghị viện châu Âu vào tháng 5 tới.

Nhưng e rằng, kế hoạch Brexit của nữ Thủ tướng May cũng khó mà luồn qua “khe cửa hẹp” đó. Sự tín nhiệm đối với bà đã giảm sút ở ngay chính nội bộ đảng Bảo thủ cầm quyền, trong khi nhiều thành viên Quốc hội không muốn bà tiếp tục nắm quyền. Vì thế sự “nhùng nhằng” trong kế hoạch Brexit chỉ là một trong những cái cớ để các thế lực này “hạ bệ” bà. Nhất là trong bối cảnh xu hướng chống Brexit đang nổi lên ở Anh, cơ hội thành công của nữ Thủ tướng May càng ít đi. Bộ trưởng Tư pháp Anh David Gauke từng cho biết, nhiều khả năng quá trình Brexit sẽ bị tạm hoãn nếu có sự thay đổi người đứng đầu chính phủ.

Diễn biến xấu trên chính trường Anh suốt thời gian qua khiến Nữ hoàng Elizabeth II đã phải lên tiếng kêu gọi các tầng lớp chính trị ở Anh vì đại cục, tìm ra điểm tương đồng để giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay. Nữ hoàng được ví như biểu tượng sống về sức mạnh đoàn kết bất diệt, góp phần mang lại sự thống nhất, ổn định cho Vương quốc Anh, thậm chí ở tầm thế giới.

Bài học về sự đoàn kết không bao giờ là lỗi thời với bất kỳ một quốc gia nào. “Khe cửa hẹp” thậm chí sẽ khép kín lại một khi nước Anh không có được sự thỏa hiệp để đoàn kết đất nước, vốn được xem như sức mạnh to lớn của nước Anh trong suốt những thế kỷ qua.

HẠNH NGUYÊN