“Làng” trên quần đảo Trường Sa

Ấn tượng đầu tiên về hình ảnh “làng” là lối đi vào các dãy nhà ở của cụm chiến đấu. Từ ngày phong trào “xanh-sạch-đẹp” được Quân chủng Hải quân phát động, cán bộ, chiến sĩ trên các đảo thuộc quần đảo Trường Sa đều hăng hái tham gia. Lúc đầu, ban chỉ huy các đơn vị phát động bộ đội thu dọn vệ sinh môi trường, sau đó tiến hành quy hoạch khuôn viên. Theo đó, mỗi đợt thay quân là một lần bộ đội có thêm điều kiện cải tạo vườn hoa, cây cảnh, sửa sang hòn non bộ…

Khẩu đội 12,7mm bảo vệ "làng” trên đảo Trường Sa Lớn.

Để có “con đường quê” trên đảo, ban chỉ huy các đơn vị thống nhất “quy hoạch” cụ thể từng cụm dân cư theo chuyên ngành quân-binh chủng. Hồi mới “khởi công”, các giống hoa, cây cảnh trồng xuống chưa kịp bén rễ đã bị bão gió quật tơi tả. Bộ đội tiếc đứt ruột! Sau đó, các đơn vị “khoán gọn” cho chi đoàn chịu trách nhiệm chính. Vì vậy, có đợt mưa to, bão lớn, lính trẻ mang cả bạt, áo mưa che chắn. Mùa hè, bộ đội chắt chiu từng ca nước ngọt tưới, chăm bón cẩn thận. Giờ đây, các cụm “dân cư” được nối với nhau bằng những con đường bê tông vững chắc len lỏi giữa hai hàng cây xanh tỏa bóng.

Hình ảnh làng quê Việt và sức sống yên bình ở Trường Sa còn được bắt gặp trong hiện tượng thiên nhiên kỳ thú. Dẫu cách xa đất liền hàng trăm hải lý nhưng trên đảo vẫn thấp thoáng cánh cò, cánh vạc chao nghiêng và tiếng chim sáo, chim sẻ líu lo... Những loài chim hoang dã này sống hòa đồng, thân thiện với đàn gia súc, gia cầm của quân dân trên đảo. Thường thì các loài cò, vạc chủ yếu sinh sống ở những vùng đất trũng hoặc sông, suối nhiều thức ăn, cớ sao chúng lại chọn đảo xa giữa muôn trùng sóng gió? Phải chăng, chúng muốn làm bạn tâm giao với quân dân huyện đảo? Điều đáng nói, các loại gia súc, gia cầm, vật nuôi, như: Chó, lợn, gà, vịt... đều thân thiện với nhau và quấn quýt với người, góp phần tạo nên không gian ấm cúng của “làng”. Vì thế mới có chuyện, con lợn nái đến kỳ sinh nở, anh em bộ phận hậu cần đảo Trường Sa Lớn thức trắng đêm để canh.

Bộ đội Trường Sa có thói quen mỗi sáng, khi nghe tiếng gà gáy “Ò…ó…o!” là tất cả cùng thức dậy và ngóng về hướng tây. Nơi ấy là đất liền, tiếng gà chính là âm thanh của làng giúp quân dân trên đảo thấy rạo rực như đang ở quê nhà. Trên quần đảo Trường Sa, ngôn ngữ “làng” luôn được thể hiện qua những câu nói “mô, tê, răng, rứa”, hoặc kiểu phát âm “sờ nặng, xờ nhẹ” hay “nờ thấp, lờ cao”... của cán bộ, chiến sĩ. Tuy mỗi người mỗi quê, mỗi phong tục, tập quán khác nhau, nhưng đều chung một điểm: Sống chan hòa, đoàn kết, yêu thương nhau. Từ nếp sống mang cốt cách hòa đồng, giản dị, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc đã hình thành nên những tục lệ riêng có ở Trường Sa, như: Tục “trao tài sản”, tục “đãi khách bằng nước ngọt”, tục “sờ mó, đánh thức vũ khí”...

Sở dĩ có tục “sờ mó, đánh thức vũ khí” là do ở đảo, quanh năm suốt tháng hơi nước biển mặn khiến các loại vũ khí, khí tài hay bị han gỉ. Để đáp ứng nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, lính đảo ngày nào cũng kiểm tra, lau chùi, bảo quản vũ khí, khí tài. 

Tục “trao tài sản” được hình thành bởi nét văn hóa rất đáng yêu. Cán bộ, chiến sĩ Trường Sa hoàn thành nhiệm vụ, trở về đất liền trước khi rời đảo bao giờ cũng trao tài sản của mình từ cây kim, sợi chỉ, chiếc bật lửa, cây đèn pin và những vật dụng thiết yếu khác... tặng đồng đội ở lại. Người ở lại có bao nhiêu vật kỷ niệm, từ con ốc, quả bàng vuông, nhành san hô... lại gói ghém rồi trao hết cho người vào bờ làm quà tặng người thân...

 “Làng” còn được thể hiện rõ nét qua những lớp học ven chân sóng. Hình ảnh những khuôn mặt trẻ thơ với ánh mắt to, tròn, đen láy chăm chú nghe thầy giáo, cô giáo giảng bài; tiếng trẻ ê a đánh vần; hình ảnh túm năm tụm ba chơi ô ăn quan, cờ gánh, chơi trốn tìm sau giờ học... khiến đảo nhỏ luôn xôn xao, nhộn nhịp...  

Bài và ảnh: TIẾN DŨNG