Đầu tháng 3-1946, địch dùng cả thủy, lục, không quân kéo đến triệt hạ ngôi làng nhỏ chiến khu An Phú Đông, cách Sài Gòn vài ki-lô-mét. Sát cánh bên Chi đội 6, Đội cảm tử quân, “pháo ria” của bộ đội ta vừa sản xuất được bố trí ở gần bến Trà Chớp đã châm ngòi, chặn địch, làm nhiều tên bị thương vong. Sau trận An Phú Đông, “pháo ria” tiếp tục lập công lật nhào 1 chiếc xe trên đường Sài Gòn đi Biên Hòa. Ở Bình Thọ (Thủ Đức), chỉ với một phát đạn, “pháo ria” của ta đã tiêu diệt gần 20 tên địch.
“Pháo ria” là loại pháo tự tạo, nòng làm bằng ống dẫn nước đường kính 100mm, dài 1.200mm. Bệ làm bằng gỗ lim, gỗ táu, xung quanh bịt đai sắt. Đạn pháo được pha chế theo công thức thuốc đen dân gian. Mỗi lần bắn phải nhồi thuốc mất khoảng vài phút. Khi pháo nổ, chùm đạn tỏa rộng bán kính 30m, có mảnh văng xa 100m, có sức tiêu diệt lớn. Khi di chuyển, nòng pháo được đặt trên đôi bánh gỗ kiểu xe trâu...
“Pháo ria” ra đời trong những ngày đầu kháng chiến chống thực dân Pháp ở Nam Bộ đã khơi nguồn cho việc sản xuất súng đạn ngay tại chiến trường. Các kỹ sư của ta sau này đã tiếp thu, kế thừa kinh nghiệm sản xuất “pháo ria” chế tạo được nhiều loại súng phóng lựu, súng phóng bom và các loại đạn lõm chuyên đánh tàu, xe, phá hàng rào của địch...
XUÂN DÂN
(Theo "Pháo binh nhân dân Việt Nam - Những chặng đường chiến đấu", NXB QĐND 1981)