Chuyện về phi đội trực thăng Berkuty của Không quân Nga

Phi đội Berkuty của Nga là phi đội trực thăng biểu diễn có một không hai trên thế giới của Lực lượng Không quân Nga với 6 chiếc trực thăng tấn công Mi-28N. Điểm đặc biệt của phi đội này là ngoài các động tác kỹ thuật biểu diễn, đội còn thực hiện các hoạt động mang tính chiến đấu như yểm trợ lực lượng đổ bộ đường không, khoanh vùng tìm kiếm cứu nạn, tác chiến theo cụm… Phi đội có khả năng thực hiện các màn trình diễn với các độ khó khác nhau, kể cả ở tầm bay thấp theo phương thẳng đứng và phương ngang.

Sự hiện diện của phi đội Berkuty đã trở thành truyền thống tại các kỳ Triển lãm Hàng không-Vũ trụ Quốc tế (МАКC), cũng như các sự kiện khác của ngành hàng không.

Phi đội trực thăng biểu diễn Berkuty được thành lập ngày 12-4-1989 tại Trung tâm Ứng dụng chiến đấu và Bồi dưỡng phi công số 344 ở thành phố Torzhok, Nga. Khi đó, phi đội này được trang bị 4 máy bay trực thăng Mi-24. Năm 1979, tại Torzhok, Trung tâm Ứng dụng chiến đấu và bồi dưỡng phi công số 344 chính thức được thành lập. Trung tâm có nhiệm vụ huấn luyện phi công cao cấp. Phải mất một thời gian dài mới xuất hiện ý tưởng thành lập một phi đội trực thăng Berkuty. Vào những năm 1980, Trung tâm được giao nhiệm vụ tìm ra phương pháp thực hiện các trận chiến trên không về lâu, về dài trên các loại trực thăng kiểu mới. Đúng 10 năm sau, Berkuty được thành lập tại đây. Người đứng ra thành lập phi đội này là Thiếu tướng Boris Vorobyev-Anh hùng Liên bang Nga. Ban đầu, phi đội chỉ có 3 phi công. Sau đó, thành phần đội bay tiếp tục được bổ sung với toàn các phi công cấp cao.

Ngày 11-4-1992, phi đội Berkuty đã thực hiện màn trình diễn chính thức đầu tiên trên 4 máy bay trực thăng Mi-24 tại sân bay Kubinka. Đó là ngày tổng duyệt trước buổi giới thiệu thiết bị kỹ thuật hàng không cho sinh viên tốt nghiệp của các học viện và chuyên gia quân sự nước ngoài. Hoạt động này được tiến hành nhân Lễ kỷ niệm Ngày Hàng không và Vũ trụ Thế giới. 4 chiếc M-24 đã thực hiện màn nhào lộn trong điều kiện thời tiết tương đối phức tạp (tầm nhìn xa từ 2-4 km, có tuyết rơi). Sau sự kiện này, phi đội Berkut đã quyết định lấy ngày 11-4-1992 làm Ngày kỷ niệm thành lập đội.

Vào những năm 1990, phi đội Berkuty không phải là phi đội trực thăng duy nhất ở Nga. Thời điểm đó, còn có một phi đội thực hiện các màn nhào lộn trên máy bay trực thăng tấn công một chỗ ngồi Ka-50 Black Shark (Cá mập đen). Tại triển lãm hàng không Mosaeroshow-92 (ngày nay là MAKS) nhóm này đã thực hiện màn nhào lộn trên 6 chiếc Ka-50. Tuy nhiên, sau 2-3 năm thành lập, nhóm Cá mập đen đã không còn hoạt động.

Có những chuyện thú vị xoay quanh việc đặt tên cho phi đội. Đội trưởng Boris Vorobyev thoạt đầu không thích đặt tên theo chủ đề về chim nên ông đã quyết định đặt tên nhóm là “Người chỉ huy” (tiếng Nga: Лидер) nhưng sau đó có một ai đó trong đội đã nói rằng anh ta không thể phát âm được âm “л” và thường nhầm với âm “п”. Cuối cùng ông Boris Vorobyev đã đồng ý chọn cái tên “Berkuty” để đặt cho phi đội. Khi đi qua Afghanistan, họ đã nhìn thấy trên đỉnh núi có những con đại bàng dũng mãnh và tuyệt đẹp.

Giữa những năm 2000 là khoảng thời gian phi đội Berkuty hầu như không có hoạt động trình diễn nào cả. Mỗi khi nhớ lại thời kỳ khó khăn đó các phi công của đội bay đều cảm thấy đau buồn.

Bắt đầu từ tháng 6-2012, Berkuty chuyển sang sử dụng trực thăng tấn công Mi-28N có biệt danh là “Thợ săn đêm”. Điểm đặc biệt của Mi-28N ở chỗ nó được thiết kế cho mục tiêu kép vừa để đào tạo phi công lại vừa có khả năng tấn công. Mi-28N sở hữu động cơ mạnh VK-2500 cho tốc độ tối đa 300km/h. Nhờ được trang bị động cơ mạnh, cộng thêm với các phi công điêu luyện, phi đội bay Mi-28N luôn đem lại những màn thao diễn ấn tượng.

Trong suốt 25 năm qua kể từ ngày thành lập, đội bay đã có nhiều phi công ra đi nhưng sự kiện được nhắc đến nhiều nhất là vụ tai nạn tại Ryazan, Nga. Ngày 2-8-2015, trong khi tham gia một buổi trình diễn tại cuộc thi hàng không Aviadarts, một máy bay Mi-28N thuộc phi đội Berkuty đã bất ngờ nghiêng về một bên và bắt đầu rơi tự do. “Chiếc trực thăng rơi vài vòng trong không trung trước khi đâm thẳng xuống mặt đất”, theo một tuyên bố của Bộ Quốc phòng Nga.

Chỉ sau vài phút xảy ra vụ tai nạn, lực lượng cứu hộ đã có mặt kịp thời tại hiện trường để dập lửa cũng như đưa người bị thương đi cấp cứu. Tại hiện trường, chiếc máy bay bị phá hủy hoàn toàn. Tuy nhiên, một trong hai phi công đã thiệt mạng. Người phi công bị thiệt mạng đó là Igorya Vladimirovicha Butenko. Sau đó ở thành phố Torzhok đã xây đài tưởng niệm phi công I.V.Butenko.

Để được chọn vào phi đội Berkuty không phải chuyện dễ dàng. Phi đội Berkuty tuyển chọn những phi công dày dặn kinh nghiệm và có tâm lý ổn định nhất ở trung tâm. Bản thân 6 phi công phục vụ trong phi đội trực thăng trình diễn Berkuty đều là những phi công kỳ cựu, họ có thể phối hợp với nhau một cách ăn ý, nhuần nhuyễn trong những bài biểu diễn khó trên không trung.

Các phi công tại Trung tâm Ứng dụng chiến đấu và Bồi dưỡng phi công số 344 triển khai công tác nghiên cứu khoa học trên nhiều phương diện. Một phần trong đó là thử nhiệm máy bay trực thăng và cải tiến nó. Ngoài ra, các phi công Berkuty còn có nhiệm vụ đào tạo, bổi dưỡng các phi công trong nước và nước ngoài trên các loại trực thăng kiểu mới; tham gia các buổi trình diễn; thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt ở nhiều vùng của Nga và ở khu vực biên giới. Họ huấn luyện đội ngũ phi công không chỉ tại chính Trung tâm mà còn ở vùng Viễn Đông, Bắc Cực và miền Nam của nước Nga.

THÙY LINH (Theo TASS)