Dưới đây là một số vũ khí, thiết bị quân sự Liên Xô trước đây và Nga hiện nay đã thu được từ Mỹ trong các cuộc xung đột trên thế giới. Chúng góp phần không nhỏ giúp Moscow hoàn thiện nhiều vũ khí, phương tiện chiến đấu lợi hại đối phó với Mỹ và NATO trong chiến tranh Lạnh và trong giai đoạn hiện nay.

Vũ khí trong Chiến tranh Triều Tiên và cuộc không chiến trên eo biển Đài Loan (Trung Quốc)

Trong Thế chiến 2, theo Hiệp ước Lend-Lease, Mỹ và đồng minh từng cung cấp cho Liên Xô hàng nghìn thiết bị chiến đấu, phương tiện chiến tranh và chúng được thanh toán bằng vàng và kim loại quý. Đây cũng là một cơ hội tốt cho phía Liên Xô học được nhiều công nghệ quân sự quý báu từ phương Tây.

leftcenterrightdel
Xe tăng M46 Patton của Mỹ tham chiến tại Triều Tiên.
leftcenterrightdel
Máy bay chiến đấu F-86 Sabre.

Tuy nhiên, thời điểm Liên Xô thực sự chú ý và quyết tâm thu thập các loại vũ khí, khí tài chiến tranh của Mỹ và đồng minh phục vụ quá trình nghiên cứu phương án đối phó và hoàn thiện công nghệ quân sự trong nước phải tính từ chiến tranh Triều Tiên (1950-1953). Trong cuộc chiến trên, quân chí nguyện Trung Quốc, Quân đội Triều Tiên và một phần lực lượng không quân Liên Xô đã đối đầu trực tiếp với Mỹ và liên quân.

Triều Tiên chính là nơi Liên Xô thu giữ, khám phá công nghệ áp dụng trên xe tăng M46 Patton, phương tiện chiến đấu hiện đại được trang bị cho Quân đội Mỹ từ năm 1949. Ngoài ra, phía Liên Xô cũng thu giữ và khám phá nhiều công nghệ tối tân nhất của Mỹ, trong đó có phiên bản nâng cấp của máy bay chiến đấu cánh quạt F-51D Mustang.

Một mốc đáng chú ý khác là trong thời gian này là tại cuộc xung đột ở eo biển Đài Loan (Trung Quốc). Trong một trận không chiến, máy bay chiến đấu Mig-17 của Trung Quốc đã trúng một tên lửa AIM-9 Sidewinder phóng đi từ máy bay F-86 Sabre. May mắn là tên lửa không phát nổ và đạn tên lửa AIM-9 đã được chuyển cho phía Liên Xô. Chính từ mẫu tên lửa AIM-9 thu được, Liên Xô đã phát triển thành công dòng tên lửa không đối không tầm ngắn đầu tiên sử dụng đầu dò ảnh nhiệt K-13 Atoll vài năm sau đó. Đây là loại vũ khí giúp cân bằng ưu thế tác chiến trên không của Liên Xô với Mỹ và đồng minh thời điểm đó.

Máy bay chiến đấu Northrop F-5E của Mỹ trong chiến tranh xâm lược Việt Nam

Nếu chiến tranh Triều Tiên giúp Liên Xô có những hiểu biết ban đầu về nhiều dòng vũ khí, trang bị quân sự phương Tây, thì Việt Nam là nơi giúp Moscow nắm vững và thu được nhiều công nghệ quân sự đáng giá.

Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng vào năm 1975, Quân đội nhân dân Việt Nam thu giữ hàng nghìn phương tiện chiến tranh do Mỹ và đồng minh chế tạo. Tất nhiên, rất nhiều mẫu vũ khí, trang bị này đã được Liên Xô nghiên cứu.

leftcenterrightdel
Máy bay tiêm kích đa năng hạng nhẹ F-5E Tiger.

Một trong những vũ khí, trang bị quân sự đáng chú ý ở Việt Nam thời điểm đó là máy bay chiến đấu Northrop F-5E. Loại máy bay chiến đấu này được không quân hàng chục quốc gia trên thế giới trang bị ở thời điểm đó. Với các mẫu F-5E phía Việt Nam chuyển giao, Liên Xô đã có cơ hội cho chúng thử nghiệm với máy bay chiến đấu Mig-21BIS và Mig-23. Những kinh nghiệm và công nghệ thu thập được sau đó được áp dụng trên phiên bản nâng cấp Mig-23MLD và Mig-29 sau này.

Không chỉ có F-5E, Liên Xô còn có cơ hội tiếp cận máy bay huấn luyện-cường kích hạng nhẹ A-37 Dragonfly; máy bay trực thăng Chinook CH-47A, UH-1 Iroquois. Cuối những năm 1970, nhưng phương tiện chiến tranh này được phát hiện có mặt tại căn cứ không quân Chkalovsky, Viện nghiên cứu Công nghệ hàng không Astrakhan. Chúng cung cấp rất nhiều thông tin hữu ích cho phía Liên Xô để đánh giá về năng lực quốc phòng của đối phương và công nghệ bổ sung áp dụng trên phương tiện chiến đấu mới.

Tên lửa phòng không vác vai ở Afghanistan

Vào giữa thập kỷ 1980, Mỹ đã cung cấp các tổ hợp tên lửa phòng không vác vai (MANPADS) Stinger cho các phần tử thánh chiến tại Afghanistan. CIA đã cung cấp ít nhất 500 đạn tên lửa và 250 thiết bị phóng tên lửa Stinger cho nhiều nhóm thánh chiến khác nhau. MANPADS ban đầu gây thiệt hại nặng cho lực lượng quân sự Liên Xô đồn trú tại Afghanistan do tính bất ngờ. Chính điều này đã khiến Liên Xô phải cử các đơn vị tinh nhuệ của Tình báo quân đội (GRU) tìm kiếm, thu giữ các tổ hợp tên lửa Stinger để nghiên cứu phương án đối phó.

leftcenterrightdel
Các tổ hợp tên lửa phòng không vác vai Stinger phía Liên Xô thu giữ từ phiến quân thánh chiến tại Afghanistan.

Sau khi thu giữ được nhiều tổ hợp tên lửa Stinger, các chuyên gia Liên Xô đã phát triển nhiều công nghệ đối phó và quy định chiến đấu với máy bay quân sự hoạt động ở Afghanistan. Các biện pháp này hiệu quả tới mức, tới những năm cuối chiến tranh, tỷ lệ thiệt hại của máy bay quân sự Liên Xô trong chiến đấu đã giảm xuống mức tương đương với thời điểm tổ hợp Stinger chưa được chuyển tới Afghanistan.

Phương tiện trinh sát kỹ thuật tại Gruzia

Sau khi chiến tranh Lạnh kết thúc và sự tan vỡ của Liên Xô, việc thu thập và nghiên cứu các khí tài quân sự phương Tây có phần chậm lại, nhưng Nga vẫn cố gắng duy trì hoạt động này dù ở quy mô nhỏ hơn.

Năm 2008, khi Tổng thống Gruzia Mikheil Saakashvili phát động chiến tranh chống lại 2 vùng tự trị Nam Ossetia và Abkhazia và gây thương vong cho lực lượng gìn giữ hòa bình Nga đóng quân tại đây, Moscow đã có biện pháp đáp trả quân sự thích đáng.

Một điểm chú ý trong hoạt động quân sự của Nga là thu giữ được 5 xe bọc thép Hummer chở theo các phương tiện thông tin-liên lạc và trinh sát tối tân của phương Tây. Những phương tiện này đã được chuyển về Nga nghiên cứu, bất chấp yêu cầu trao trả từ Lầu Năm góc.

Tên lửa Tomahawk trong cuộc không kích tại Syria

Dù không phải là phương tiện chiến đấu cuối cùng của Mỹ và đồng minh rơi vào tay Nga, nhưng các mẫu tên lửa Tomahawk còn nguyên vẹn được thu thập trong cuộc không kích của Mỹ và đồng minh nhằm vào Syria ngày 14-4 là “món quà giá trị”. Tên lửa Tomahawk thu giữ tại Syria được cho là phiên bản mới nhất - Block IV đã nhanh chóng được chuyển về Nga để nghiên cứu.

leftcenterrightdel
Tên lửa hành trình Tomahawk chính là "món quà giá trị" Mỹ và liên quân đã tặng Nga trong cuộc không kích Syria vừa qua.

Trả lời phỏng vấn báo giới, lãnh đạo Tập đoàn Công nghệ điện tử-vô tuyến Nga, (KRET), Vladimir Mikheev khẳng định, những công nghệ thu được từ các mẫu tên lửa hành trình hiện đại Mỹ và liên quân sử dụng tại Syria sẽ được sử dụng để tăng cường năng lực tác chiến điện tử của Quân đội Nga.

“Với những mẫu tên lửa nguyên vẹn có trong tay, chúng tôi sẽ tìm hiểu và nghiên cứu phương thức liên lạc, trao đổi thông tin và công nghệ dẫn đường được áp dụng… Khi nắm được những công nghệ này, chúng tôi có thể phát triển công nghệ đối phó với chúng”, ông Vladimir Mikheev tuyên bố.

Về vấn đề này, chuyên gia quân sự  Alexei Leonkov đánh giá, nhờ các mẫu tên lửa thu được Syria, khả năng cảnh báo sớm của Nga sẽ được tăng cường: “Có trong tay phiên bản mới nhất của tên lửa Tomahawk, các thiết bị điện tử hiện đại của tên lửa này sẽ được nghiên cứu và mổ xẻ. Đáng kể nhất trong đó là hệ thống dẫn đường hỗn hợp TERCOM và công nghệ xác định mục tiêu. Những thông tin thu thập được sẽ giúp nâng cao đáng kể năng lực cảnh báo sớm của Nga mỗi khi Mỹ và đồng minh sử dụng dòng vũ khí này”.

“Chúng là món quà quý đối với ngành công nghiệp quốc phòng Nga. Nhờ chúng, Nga có thể biết cách gây nhiễu, thậm chí là vô hiệu hóa tên lửa Tomahawk Mỹ sử dụng trong chiến đấu”, chuyên gia quân sự Mikhail Khodarenok đánh giá.

Với việc tên lửa Tomahawk rơi vào tay Nga, trong tương lai gần Mỹ chắc chắn sẽ có động thái thay đổi thiết kế, đặc biệt là hệ thống điện tử áp dụng trên dòng tên lửa hành trình vốn được coi là “sứ giả chiến tranh” này. Tuy nhiên, đây là công việc tốn kém và mất nhiều năm thực hiện với hàng ngàn tên lửa Tomahawk đang được Quân đội Mỹ bảo quản và niêm cất.

TUẤN SƠN (tổng hợp)