Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày thành lập lực lượng Không quân chiến lược tầm xa của Nga (23-12-1913), giới chuyên gia quân sự đã tập hợp và chỉ ra một số dòng tên lửa đạn đạo, hành trình đặc biệt có khả năng xuyên qua hệ thống phòng không để tung đòn tấn công chiến lược ở hậu tuyến đối phương của Không quân chiến lược Nga.

Tên lửa đạn đạo Kh-15

Tên lửa đạn đạo không đối đất Kh-15 (tất cả các tên lửa thuộc phân loại không đối đất của Nga đều được ký hiệu bằng tên mã Kh) được chấp nhận vào biên chế Không quân Liên Xô trong năm 1980. Vũ khí tấn công chiến lược này được coi là “câu trả lời” cho dòng tên lửa hành trình không đối đất AGM-69 SRAM của Không quân Mỹ. Do ra đời sau, Kh-15 có ưu thế hơn AGM-69 SRAM ở tầm bắn hơn 300km. Cả hai dòng vũ khí này đều được thiết kế cho nhiệm vụ tiêu diệt các tổ hợp tên lửa phòng không của đối phương hoặc các mục tiêu cấp chiến lược ở ngoài tầm phòng không.

leftcenterrightdel
Tên lửa đạn đạo không đối đất Kh-15.

Kh-15 có sức tấn công cực kỳ mạnh mẽ với đầu đạn hạt nhân 300 Kilotone. Sau này, để phục vụ các nhiệm vụ cấp chiến dịch, Kh-15 có thêm biến thể trang bị đầu đạn nổ phá mạnh thông thường.

Được thiết kế bởi Viện Raduga, tên lửa Kh-15 được coi là những sản phẩm hoàn thiện công nghệ để cho ra đời các dòng tên lửa siêu thanh sau này của Liên Xô. Vũ khí tấn công cấp chiến lược này được trang bị trên các dòng máy bay ném bom tầm xa của Liên Xô như Tu-22M3, Tu-95 và Tu-160.

Đánh giá về tên lửa Kh-15, chuyên gia quân sự Nga Andrey Kotz cho biết, đây là dòng tên lửa dù đã ra đời từ lâu, nhưng có đặc tính kỹ thuật đáng kinh ngạc với tầm bắn xa với quỹ đạo bay đặc biệt. Tên lửa được thiết kế để tấn công các mục tiêu ở khoảng cách 50-280km. Quỹ đạo bay của tên lửa Kh-15 đặc biệt ở việc sau khi rời bệ phóng, nó sẽ leo lên độ cao 40km và bổ nhào xuống mục tiêu với vận tốc Mach 5 (gấp 5 lần tốc độ âm thanh). Việc ngăn chặn dòng tên lửa tấn công này là không thể.

Giới chuyên gia quân sự quốc tế đánh giá, hạn chế duy nhất của tên lửa Kh-15 là tầm bắn ngắn. Việc phải tiếp cận gần mục tiêu để phóng tên lửa sẽ tạo ra các mối nguy cơ đối với máy bay chuyên chở, đặc biệt là các đối thủ có hệ thống phòng không tầm xa.

Ngoài phiên bản mang đầu đạn hạt nhân, tên lửa Kh-15 có thêm các biến Kh-15P cho nhiệm vụ diệt ra-đa và Kh-15S cho nhiệm vụ diệt hạm. Ở phiên bản diệt hạm, tên lửa Kh-15S có tầm bắn tới 160km và mỗi máy bay Tu-160 có thể mang tới 24 đạn tên lửa Kh-15S.

Tên lửa hành trình siêu âm Kh-32

Được coi là biến thể nâng cấp từ tên lửa diệt hạm Kh-22, Kh-32 có nhiều tính năng nổi bật ở khả năng bay siêu âm và hệ thống điện tử được hiện đại hóa sâu.

Cũng là sản phẩm của Viện Thiết kế Raduga, tên lửa Kh-32 được thiết kế để tiêu diệt nhóm chiến hạm, trong đó có tàu sân bay, của đối phương. Tên lửa có thể trang bị đầu nổ thông thường nặng tới 1 tấn hoặc đầu đạn hạt nhân từ 350 Kilotone tới 1 Megatone. Kh-32 với tầm bắn tới 600km, được coi là vũ khí diệt hạm chính của máy bay ném bom Tu-16K, Tu-22K, Tu-22M2/3 và Tu-95K.

leftcenterrightdel
Tên lửa Kh-32 trong một bài bay thử nghiệm với máy bay Tu-22M3.

Dưới thời Liên Xô, tên lửa Kh-32 được coi là vũ khí thách thức ưu thế của Hải quân Mỹ trên Thái Bình Dương. Học thuyết quân sự của Liên Xô trong chiến tranh Lạnh nhấn mạnh việc có thể huy động tới 80 máy bay ném bom mang tên lửa Kh-32 để tiêu diệt hạm đội tàu sân bay của đối phương. Nếu điều này được áp dụng thực tế, hạm đội của đối phương sẽ không còn cơ hội sống sót.

Tuy có những ưu điểm về tầm bắn, nhưng Kh-32 cũng có nhược điểm về khả năng kháng nhiễu. Liên Xô đã nỗ lực khắc phục vấn đề này. Tuy nhiên, tới những năm 1990, do sự tan vỡ của Liên Xô, việc nâng cấp tên lửa Kh-32 đã bị hủy bỏ.

Chương trình phát triển tên lửa Kh-32 trang bị trên máy bay ném bom siêu âm Tu-22M3 được khôi phục lại vào năm 2013. Biến thể nâng cấp mới của tên lửa Kh-32 được trang bị hệ thống ra-đa tự dẫn mới, hệ thống dẫn đường hỗn hợp và động cơ tên lửa mới mạnh mẽ hơn. Giới chuyên gia quân sự Nga tính toán, ở phiên bản nâng cấp mới, tầm bắn của Kh-32 sẽ được nâng lên 1.000km và tốc độ tăng lên Mach 4.1 và khả năng mang nhiều loại đầu đạn. Các tên lửa Kh-32 mới đã được tái trang bị cho Không quân Nga từ năm 2016.

Tên lửa hành trình tầm xa Kh-555

Để cung cấp “cánh tay nối dài” tầm xa mới cho Không quân chiến lược Nga, đầu những năm 2000, Viện Thiết kế Raduga đã cho ra mắt tên lửa hành trình Kh-555 để thay thế cho các tên lửa hành trình Kh-55 và Kh-55SM phục vụ từ những năm 1980. Vũ khí tấn công cấp chiến lược này có thể mang đầu đạn hạt nhân 500 Kilotone. Tầm bắn của Kh-555 cho phép máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS và Tu-160 có thể tung đòn tấn công và thoát ly an toàn bên ngoài hệ thống phòng không của đối phương (theo nhiều nguồn tin, tầm bắn của Kh-555 là hơn 2.500km).

leftcenterrightdel
Tên lửa  Kh-555 rời bệ phóng tấn công mục tiêu tại Syria.

Điểm đặc biệt của Kh-555 là khả năng bay cực thấp bám địa hình và hành trình bay linh hoạt có thể thay đổi để tránh khả năng bị ngăn chặn.

Giới chuyên gia quân sự đánh giá, Kh-555 thực sự là thách thức đối với các hệ thống phòng không. Dòng vũ khí chiến lược này sử dụng hệ thống dẫn đường hỗn hợp: Ra-đa Dopler để bay bám địa hình; kết hợp dẫn đường quán tính và vệ tinh để tăng khả năng tấn công chính xác mục tiêu lên gấp 5 lần so với các dòng tên lửa cũ. Tên lửa Kh-555 ngoài đầu đạn hạt nhân, còn có thể trang bị đầu nổ 410kg thông thường. Không quân Nga đã sử dụng vũ khí này trong chiến dịch tiêu diệt phiến quân IS tại Syria.

Tên lửa hành trình siêu xa Kh-101

Chuyên gia quân sự A. Kotz đánh giá, tên lửa hành trình Kh-101 có nhiều đặc điểm giống với tên lửa Kh-555 và nhiều khả năng chúng sử dụng cùng một khung thân, nhưng Kh-101 được thiết kế hiện đại và tầm bắn lớn hơn. Trong tương lai, Kh-101 sẽ là trang bị chủ lực của Không quân chiến lược Nga.

Các thông tin liên quan tới tên lửa Kh-101 được giữ bí mật, nhưng nhiều nguồn tin trong Tổ hợp Công nghiệp quốc phòng Nga cho biết, Kh-101 có khả năng tấn công mục tiêu cực kỳ chính xác nhờ hệ thống dẫn đường kết hợp quán tính và quang-truyền hình. Tên lửa có thể duy trì kênh kết nối với vệ tinh để thay đổi quỹ đạo bay cực kỳ linh hoạt. Thậm chí, Kh-101 có thể thay đổi mục tiêu tấn công khi đang bay.

leftcenterrightdel
Những hình ảnh ít ỏi của tên lửa Kh-101, Không quân Nga sử dụng tại Syria.

Ngoài phiên bản trang bị đầu đạn hạt nhân, Kh-101 còn có phiên bản trang bị đầu nổ thông thường với tên mã Kh-102. Tầm bắn của dòng tên lửa hành trình chiến lược này lên tới 5.000km và sai số trúng mục tiêu chỉ khoảng 5m.

Giới chuyên gia phương Tây đánh giá, rất khó để ngăn chặn tên lửa Kh-101 và nhiều khả năng tên lửa này được trang bị công nghệ tàng hình vì hình dáng đặc biệt của tên lửa.

Trong các nhiệm vụ tấn công chiến lược, máy bay Tu-95MS có thể mang tới 8 tên lửa Kh-101, còn Tu-160 là 12 tên lửa. Kh-101 đã khẳng định được tính năng của mình tại chiến dịch quân sự của Nga tại Syria.

TUẤN SƠN (tổng hợp)