Xây dựng nhà máy rác thải giữa vùng than gây nhiều bức xúc

Cho phép làm nhà máy rác thải... trên núi

Ngày 22-9-2016, nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt có vị trí tại thôn Trung Lương, xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều, do Công ty TNHH Viễn Đông đầu tư hơn 150 tỷ đồng đã được khởi công.

Trước đó, ngày 30-8-2016, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ký Quyết định số 2805/QĐ-UBND cho Công ty TNHH Viễn Đông thuê 91.327,7m² giai đoạn 2 (61.079m² đất giai đoạn 1) để xây dựng nhà máy xử lý rác thải tại xã Tràng Lương; thời gian thuê đất là 50 năm.

UBND tỉnh Quảng Ninh đồng ý cho Công ty TNHH Viễn Đông thuê đất bởi, ngày 28-10-2015, UBND thị xã Đông Triều đã phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 nhà máy xử lý rác thải tại thôn Trung Lương, với tổng diện tích đất nghiên cứu quy hoạch là 15,24ha.

Người dân trong khu vực hết sức bất bình vì địa điểm cho Công ty TNHH Viễn Đông thuê đất xây dựng nhà máy trên đỉnh núi-đầu nguồn cung cấp nước sạch. Ngoài ra, sau khi giao đất cho Công ty TNHH Viễn Đông lại phát hiện ra dự án nhà máy rác đang nằm trên 2 vỉa than (vỉa 24 và vỉa 25).

Một số hộ dân thôn Trung Lương cho biết: “Khi triển khai chính quyền xã không công khai, họp bàn, lấy ý kiến của người dân. Hầu hết các hộ dân nơi đây đều không đồng tình. Người dân đã nhiều lần kiến nghị lên xã, thị xã... nhưng nhà máy vẫn được khởi công xây dựng trong sự bức xúc”.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Tạ Văn Mai, Chủ tịch UBND xã Tràng Lương thừa nhận việc chính quyền xã mới lấy ý kiến người dân “gộp” vào trong hội nghị quân, dân chính và đưa xuống thôn chứ chưa... “lấy ý kiến được hết”? Điều này đã khiến người dân hoài nghi về việc chính quyền và doanh nghiệp “bắt tay” nhau?

“Núp bóng” dự án để khai thác than trái phép

Khi chủ đầu tư tiến hành san lấp mặt bằng, đã xuất lộ những vỉa than có trữ lượng lớn. Qua kiểm tra, chính quyền địa phương phát hiện chủ đầu tư tự ý mở rộng san lấp ra ngoài quy hoạch, ranh giới đất cho thuê; khai thác và tập kết than tại bãi chứa của một doanh nghiệp khai thác than trên địa bàn.

Cụ thể, ngày 15-2-2017, UBND xã Tràng Lương cùng Công ty Than Hồng Thái-TKV đã tiến hành kiểm tra tại khu vực bốc, xúc đất, đá hạ cốt mặt bằng nằm trong ranh giới đã được phê duyệt quy hoạch và cho thuê đất, cốt mặt bằng +203,0m. Tại thời điểm kiểm tra đã xuất hiện lộ than vỉa 24 và vỉa 25. Công ty TNHH Viễn Đông sử dụng một máy xúc, một máy khoan Pantea 1100-85DB và 6 xe tải công suất lớn để thi công bốc, xúc mở rộng mặt bằng về phía tây của dự án xử lý rác thải khoảng 5.000m².

Trong mặt bằng mở rộng về phía tây, đã xuất hiện lộ than vỉa 24 theo phương từ 25-30m, chiều dày vỉa 1,8-2m, qua đối chiếu với quy hoạch và ranh giới cho thấy, mặt bằng mở rộng về phía tây nằm ngoài quy hoạch và ranh giới cho thuê đất. UBND xã Tràng Lương yêu cầu Công ty TNHH Viễn Đông dừng ngay việc đào, bốc, xúc đổ thải san gạt mặt bằng ra ngoài quy hoạch và ranh giới cho thuê...

Tiếp đó, đến ngày 24-2-2017, UBND xã Tràng Lương phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường, Công an thị xã Đông Triều, Công ty Than Hồng Thái-TKV tiến hành kiểm tra hiện trường dự án nhà máy xử lý rác thải. Tại thời điểm kiểm tra, có khoảng 4.700m³ (than) được tập kết tại bãi chứa nằm trong ranh giới đã được UBND tỉnh Quảng Ninh cho Công ty Than Hồng Thái -TKV thuê. Đến thời điểm này, Công ty Viễn Đông vẫn chưa cắm mốc ranh giới dự án nhà máy xử lý rác thải. UBND xã Tràng Lương yêu cầu Công ty TNHH Viễn Đông dừng thi công tại các vị trí đã xuất lộ vỉa than và không di dời phần than đã xuất lộ ra, không để thất thoát tài nguyên ra khỏi khai trường. Song Công ty Viễn Đông không thực hiện mà tiếp tục cho bốc xúc, vận chuyển hơn 200m³ “đất đá màu đen” từ vỉa 24, vỉa 25 ra ngoài ranh giới dự án?

Rác thải treo trên đỉnh núi đầu nguồn nước

Hiện nay, vị trí để xây dựng nhà máy xử lý rác nằm trên khu vực sườn đồi, trải dài từ địa hình có cao độ từ + 225 đến + 50, độ dốc trung bình 30%. Vị trí này nằm gần nguồn nước và trùm lên vỉa than có trữ lượng lớn và nằm rất gần với nhà của nhiều hộ dân. Với những bất hợp lý này, ngày 25-6-2014, Công ty Cổ phần Nước sạch Quảng Ninh có Văn bản số 83/CTN-KTV cho rằng: Nhà máy xử lý rác nằm trên khu vực sườn đồi và rất gần thượng nguồn nhánh cái của sông Trung Lương (là nguồn nước mặt duy nhất cấp nước phục vụ nhân dân trên địa bàn thị trấn Mạo Khê và một số xã lân cận), do vậy, nước rỉ rác từ nhà máy và bãi tập kết rác rất dễ thấm xuống, có nguy cơ gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước, đặc biệt vào mùa mưa khi nước rỉ từ bãi rác cuốn theo nước mưa chảy trực tiếp xuống nhánh cái sông Trung Lương.

Ông Bùi Thượng Táy, Trưởng thôn Trung Lương bức xúc: “Nhà máy xử lý rác nằm trên khu vực sườn đồi và rất gần thượng nguồn nhánh cái của sông Trung Lương-nguồn nước duy nhất cấp nước phục vụ người dân trên địa bàn thị trấn Mạo Khê và một số xã lân cận. Do vậy, nếu nhà máy đi vào hoạt động, nước rỉ rác từ nhà máy và bãi tập kết rác rất dễ thấm xuống, có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước, nhất là vào mùa mưa.

Trước những nguy cơ mà người dân có thể phải hứng chịu, thay vì tìm cách tháo gỡ, ông Tạ Văn Mai lại thản nhiên cho rằng nhà máy đã cam kết không để nước thải tràn ra ngoài ảnh hưởng tới nguồn nước đầu nguồn vì công ty đã thiết kế sẽ cho đổ bê tông nền bãi thải. Tuy nhiên, khi phóng viên đặt câu hỏi việc bãi rác được thiết kế ngay trên đầu nhà dân thì hệ lụy ô nhiễm môi trường sẽ rất lớn, đặc biệt nguy cơ vỡ đập nước thải, tràn nước thải vào mùa mưa thì ông Mai cho rằng “công ty cam kết nếu ảnh hưởng quá thì người dân cứ đóng cửa”.

Để làm rõ sự việc, phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã liên hệ với ông Hà Hải Dương, Chủ tịch UBND thị xã Đông Triều song ông Dương chưa đưa ra được câu trả lời thỏa đáng mà chỉ trả lời chung chung: “Sẽ cho các cơ quan chuyên môn trả lời sau” và cũng không rõ sẽ trả lời khi nào. Còn ông Nguyễn Ngọc Thu, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường-đơn vị có trách nhiệm quan trọng trong thẩm định dự án thì lấy lý do bận họp để từ chối tiếp xúc báo chí.

Trong khi đó, trao đổi với phóng viên, một cán bộ có trách nhiệm của Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, sẽ cho kiểm tra, nắm rõ sự việc nhưng qua thông tin bước đầu cho thấy sự việc có dấu hiệu phức tạp. UBND tỉnh Quảng Ninh cần sớm kiểm tra, làm rõ, cần thiết có thể đình chỉ dự án nếu gây thất thoát tài nguyên và ô nhiễm môi trường.

QUANG THÁI - NGUYỄN CƯỜNG