Tiến sĩ Y khoa và nhật ký Tết Trường Sa

Vào năm 1990, khi 26 tuổi, Bác sĩ Nguyễn Chính Phong được trên điều động ra Trường Sa làm nhiệm vụ tại đảo Phan Vinh. Khác với nhiều cán bộ được điều động ra làm nhiệm vụ tại Trường Sa, anh công tác liên tục tại đảo Phan Vinh 18 tháng không nghỉ rồi mới trở về đất liền. Anh hoàn thành luận văn Tiến sĩ y khoa năm 2003. 

Anh trải lòng, đã 26 năm qua, cứ mỗi lần Xuân sang, Tết đến, ký ức cùng đồng đội đón Tết tại quần đảo Trường Sa lại trở về nguyên vẹn trong anh. Anh ví, những kỷ niệm về Tết Trường Sa trong anh như em bé tinh nghịch, khiến anh chộn rộn, bâng khuâng. Lúc ấy, tôi thấy đôi mắt vị Tiến sĩ y học hơn 50 tuổi dường như long lanh hơn. Anh chia sẻ: Ngày đó, cuộc sống của bộ đội mình trên đảo còn khó khăn lắm. Tết Trường Sa thiếu thốn hơn bây giờ, nhưng vẫn đậm chất lính. Tôi hiểu, nhiệm vụ, tình đồng đội, vị mặn mòi của biển Trường Sa và cái nắng cháy da thịt nơi đảo bão tố là thứ nhựa vô hình, kết nối suy nghĩ quá khứ với hiện tại trong anh.

Để chứng minh cho những cảm xúc dồn nén, anh cho tôi “sở hữu” tài sản riêng quý giá là cuốn nhật ký trong hơn một tiếng đồng hồ. Đó là cuốn sổ lịch bìa mềm, giấy trắng, không dòng kẻ, bằng nửa khổ A4. Tôi trích một vài câu chuyện trong cuốn nhật ký của anh tại đảo Phan Vinh, giúp bạn đọc hiểu phần nào về Tết ở quần đảo Trường Sa hồi thập niên 90 của thế kỷ XX.

..."Ngày…..

Tiếng kẻng báo thức vang lên. Tôi chạy ra ngoài bờ kè đảo. Có tiếng gọi từ phía nhà Trung đội Thông tin: "Bác sĩ ơi, Tàu 936 sắp mang hàng Tết ra đảo rồi". Tôi nhìn sang thì ra là Điền, Trung đội trưởng thông tin. Điền cũng đang vừa chạy vừa làm các động tác thể dục tay. Điền ghé tai tôi nói nhỏ: "Tết này khả năng em được ăn Tết nhà rồi". Tôi hiểu 2 chữ "khả năng" mà Điền nói là điều gần như chắc chắn. Ở đảo, cánh thông tin bao giờ cũng biết nhiều tin tức từ đất liền một cách nhanh nhất. Tuy nhiên, chỉ những thông tin không phải là bí mật quân sự mới được tiết lộ và cũng chỉ là nói theo kiểu phỏng đoán. Chỉ khi nào chỉ huy đảo công bố thì mới là chính xác. Tôi cười với Điền: "Chúc mừng nhé, chuyến này có cưới vợ luôn không?". Điền chỉ cười, khuôn mặt hơi ửng đỏ. Điền là người ở cảng Hải Phòng. Điền khá đẹp trai và khuôn mặt hao hao giống diễn viên điện ảnh Thương Tín. Tốt nghiệp Sĩ quan thông tin, ra trường 2 năm thì Điền được điều ra đảo Phan Vinh. Điền đã trải qua một Tết ở đảo. Vì thế, chắc cậu ta sẽ được về đất liền đón Tết cùng gia đình. Người yêu của Điền là một cô giáo dạy cấp 1. Hai người yêu nhau từ khi Điền còn là anh chàng học viên của Trường Sĩ quan Thông tin. Điền quay sang tôi nói: "Tết này bác sĩ đón Tết ngoài đảo rồi". Tôi cười: "Ừ, chắc chắn rồi". Thế là tôi đã ra đảo được 8 tháng rồi. Chúng tôi là những bác sĩ của Cục quân y được lệnh tăng cường làm nhiệm vụ tại quần đảo Trường Sa. Rời Hà Nội, mấy anh em chúng tôi đều xác định sẽ ăn Tết tại Trường Sa. Vì thế, khi nghe Điền nói vậy, tôi cảm thấy vừa vui lại vừa có chút  kiêu hãnh vì mình được đón Tết ngoài đảo.

Ở đất liền, người ta thường nhìn thấy hoa đào, hoa mai… để biết là Tết đang đến gần. Còn ngoài đảo, giữa muôn trùng sóng gió biển khơi, thì thông tin tàu sắp ra cấp hàng Tết cũng chính thức là tín hiệu đã sắp Xuân sang Tết về. Và chắc có lẽ vì vậy mà đảo là nơi có không khí đón chờ Tết sớm nhất trên cả nước. Ngay từ trước Tết khoảng gần 2 tháng, mọi người đã thường tập trung ở nhà của cánh Thông tin để ngóng tin về chuyến tàu cấp hàng Tết đã sắp ra chưa.

Ngày…..

Hôm nay, chỉ huy đảo công bố danh sách những người được về đất liền ăn Tết đợt này. Tất cả là 9 người, tất nhiên trong đó có Điền. Tối hôm đó, khi tôi đang ngồi uống nước cùng Hoàn, cậu y sĩ người Thái Bình, thì thấy Hân, điện báo viên của Trung đội Thông tin vào. Hân nói: "Anh Điền mời Bác sĩ và Hoàn sang bên Thông tin bọn em liên hoan". Khi tôi sang, đã thấy mọi người quây quần kín xung quanh chiếc bàn. Trên bàn là những hộp dứa vàng tươi vừa được mở ra thơm lừng. Ở đảo là vậy, khi có điều gì vui là mọi người hay tổ chức liên hoan. Đồ ăn liên hoan thường là các loại trái cây đóng hộp như dứa, dưa chuột… nếu sang hơn có thể là có bia. Nhưng bia chỉ có sau mỗi lần tàu tiếp tế ra. Quây quần xung quanh chiếc bàn, mọi người cùng ăn uống và kể chuyện râm ran. Nào chuyện Tết trước thế nào, Tết này sẽ ra sao, đến chuyện Tết quê anh, Tết quê tôi… thật là ấm cúng và cảm động.

Ngày….

Hôm nay được tin Tàu HQ 936 đang ở đảo Tốc Tan. Chắc chỉ một hai hôm nữa là đến đảo của chúng tôi. Không khí nhộn nhịp hẳn lên. Điền tranh thủ xem lại quà mang về đất liền. Quà của lính đảo về Tết là những con ốc tù và, ốc cảnh hoặc là chú tôm hùm… đã được làm công phu, chăm chút từng ly từng tí. Một số cậu không được về đợt này thì ngồi hí hoáy viết thư trong góc giường để kịp gửi về theo tàu. Tôi cũng vừa viết xong lá thư gửi về cho gia đình. Tối nay định bụng sẽ viết một lá thư gửi Thu, cô sinh viên Trường Tổng hợp văn mà tôi chưa được gặp mặt. Trong lần tàu ra đảo lần trước, trong các lá thư của các cô gái mọi miền đất nước gửi ra cho các chiến sĩ Trường Sa có lá thư của Thu, cô sinh viên người Hà Nội gốc. Vì biết tôi cũng là người Hà Nội và chưa có người yêu, anh em liền đem đến cho tôi lá thư đó. Tôi đọc thư và rất cảm động trước những lời động viên của cô nữ sinh Hà Nội đối với các chiến sĩ Trường Sa và tôi quyết định viết thư cho Thu. Tôi còn viết một bài thơ tặng riêng Thu nữa, như là một món quà nhân dịp Xuân sang Tết đến.

Ngày…

Sáng, đang rửa vết thương cho Đoan, chiến sĩ của Trung đội Pháo Phòng không người Thủ Đức thì nghe tiếng kẻng báo tàu, mọi người chộn rộn cả lên. Những anh em được vào bờ ăn Tết thì đã gói kín đồ đạc trong các bao bảo quản bằng nilon xanh. Thường vào dịp này, sóng rất mạnh. Việc vận chuyển hàng từ tàu vào và từ đảo ra tàu rất vất vả. Vì thế hàng đều phải bọc kín bằng các túi nilon để tránh bị ướt. Nghe nói, hàng Tết lần này đầy đủ mọi thứ như lá dong, gạo nếp, đỗ xanh, bánh, mứt, kẹo, bia, thuốc lá… Đặc biệt, có cả 2 chú lợn và mấy chú gà nữa. Rồi còn rất nhiều quà của đồng bào trên mọi miền Tổ quốc gửi cho các chiến sĩ Trường Sa. Dường như tất cả không khí Tết ở đất liền đã được chuyển ra đảo Trường Sa khi mà còn hàng tháng nữa mới đến Tết. Đến đầu chiều thì tàu cập đảo. Việc chuyển hàng Tết vào đảo thật vất vả. Lính đảo chọn ra những chiến sĩ bơi giỏi nhất, khoẻ nhất để chèo xuồng ra tàu bốc hàng. Nhiều lần, những con sóng lớn hất tung cả xuồng hàng. Các chiến sĩ phải nhảy xuống để vớt. Nhưng do được buộc trong các túi bảo quản nên hàng không bị hỏng, bị chìm. Ưu tiên nhất vẫn là thư và báo Tết, được chuyển đầu tiên. Sau khi đã chuyển xong hàng Tết, mọi người lại tất bật giúp chuyển đồ cho những người được về đất liền. Tàu chỉ neo lại đảo mấy tiếng rồi rời đi đảo khác. Mặc dù đã có khoảng thời gian dài hàng tuần để chia tay, để tâm sự mà giây phút chào nhau của người vào bờ và người ở lại đảo vẫn thật xúc động. Những cái bắt tay, những cái ôm thật chặt, những giọt nước mắt nhòe hai bờ mi của những chàng trai thường ngày tưởng chừng khô khan, sắt đá trước sóng gió biển khơi…

Ngày…

Chỉ còn 2 tuần nữa là đến Tết. Hôm nay, cậu Hoàn y sĩ hỏi: "Bác sĩ có biết gói bánh chưng không?" Tôi cười: "Có chứ, gói đẹp nữa đấy! Hồi ở nhà, anh toàn phải chịu trách nhiệm gói bánh chưng mà". Hoàn nói: "Nhưng đây là gói bánh chưng để trang trí trên bàn thờ kia". Thì ra Hoàn nói về việc gói những chiếc bánh chưng tượng trưng để trên bàn thờ ngày Tết cho đẹp. Bánh chưng này được gói bằng một miếng xốp cắt vuông vắn bằng kích thước chiếc bánh chưng thật, bên ngoài gói bằng nilon xanh của chiếc túi bảo quản. Thật ngẫu nhiên màu xanh của túi cũng gần giống màu của lá dong nên nhìn chiếc bánh trông rất giống bánh chưng thật. Tôi gói hai chiếc bánh chưng đó để lên hai bên của bàn thờ. Sau đó tôi lấy miếng xốp to hí hoáy gọt một nải chuối, bôi nghệ vàng đặt vào giữa. Thế là có một chiếc bàn thờ ra dáng ngày Tết như ở đất liền. Chúng tôi còn lấy giấy màu, dây thép, nilon xanh làm những cành hoa đào trông rất đẹp cắm lên chiếc vỏ đạn pháo làm lọ hoa Tết. Ở chính giữa, trên cao một chút là hình ảnh chân dung Bác Hồ. Bàn thờ của bộ phận quân y chúng tôi gần như đẹp nhất đảo. Chả thế mà sau này, mấy anh phóng viên, truyền hình quân đội ra đảo liền bắt tôi diễn lại cảnh thắp hương ngày Tết để ghi lại hình ảnh chiếc bàn thờ Tết của lính đảo Trường Sa.

Ngày…

Thế là đã đến đêm Giao thừa. Các bộ phận đều đã nhận xong các tiêu chuẩn Tết từ mấy hôm nay. Ngày 30 Tết, sau khi thịt xong 2 chú lợn, mọi người xúm vào chuẩn bị các món ăn cổ truyền ngày Tết. Cũng gói giò, luộc bánh chưng, nấu măng, rán nem, luộc gà… Các bộ phận đều băm băm, chặt chặt, ký ca ký cốc nghe rất vui tai và đầm ấm.

Bữa cơm Tất niên, cả đảo liên hoan chung. Bia, rượu Tết rót ra để chạm cốc… cười nói, chúc tụng nhau… như chẳng còn nghĩ mình đang ở giữa muôn trùng biển khơi. Lính đảo hôm nay ai ai cũng mặc quân phục mới nhất. Sau bữa cơm liên hoan Tất niên là tiết mục văn nghệ chào đón Giao Thừa. Lính đảo nhiều cậu có tài lẻ lắm nhé. Cậu Hân ở Thông tin, cậu Hải Trung đội Pháo nhìn thì mộc mạc, ngộc nghệch vậy mà đánh ghi ta và hát rất hay. Cậu Duy, cậu Đoan thì diễn tấu hài làm mọi người cười lăn, cười bò… Đến thời khắc Giao thừa, mọi nguời bỗng lặng đi lắng nghe tiếng pháo nổ, tiếng Chủ tịch nước đọc thư chúc Tết qua chiếc đài bán dẫn. Thoáng trong những cái nhìn nhau, ngân ngấn bờ mi long lanh nước mắt… Ở đảo không có pháo hoa, nhưng giờ phút Giao thừa, Chỉ huy cũng linh động cho được bắn mấy quả pháo hiệu và một ít đạn lửa. Giữa biển khơi đêm tối, màu pháo hiệu, màu đỏ lửa của đạn sáng lung linh như pháo hoa trong đất liền, thật là đẹp…

Rồi sau đó, mọi người cùng chúc nhau thêm một tuổi, thêm sức khoẻ, thêm hạnh phúc, thêm nhiều thành tích, cùng chắc tay súng bảo vệ bờ cõi của Tổ quốc Việt Nam thân yêu, để đất liền được ăn Tết trong yên bình. Chúng tôi, không ai bảo ai đều mong hoàn thành nhiệm vụ để trở về đất liền đón Tết sau…".

Câu chuyện về Tết trong nhật ký của Đại tá Nguyễn Chính Phong khiến tôi, dù đã có thời gian công tác tại các đảo, điểm đảo của Trường Sa khá dài cũng chộn rộn. Tôi nhớ biển, nhớ đảo, nhớ đồng đội và nhớ cả những góc ngách của những đường giao thông hào trên đảo mà mình đã từng ở. Anh mong muốn, đôi dòng nhật ký trong ngày này là món quà tặng đồng đội đã cùng anh đón Tết ở đảo Phan Vinh ngày đó. Anh cũng chia sẻ thêm với tôi rằng, sau này về đất liền có gặp lại cô Thu, sinh viên Trường Tổng hợp. Rồi anh nhìn tôi và cười. Nụ cười đầy ẩn ý.

MẠNH THẮNG (ghi)