Nhận nhiệm vụ, tôi vừa mừng, vừa lo. Mừng vì được đến thăm đất nước Cuba với rất nhiều câu chuyện, nhiều con người mà tôi đã từng biết, từng nghe, từng đọc. Lo vì sẽ phải làm như thế nào để hoàn thành nhiệm vụ trong chuyến công tác có nhiều ý nghĩa lần này. Trước chuyến đi, Bí thư Đảng ủy, Tổng biên tập, Thiếu tướng Phạm Văn Huấn, người trước đó đã có dịp đến Cuba nói ngắn gọn với tôi: “Đi nước nào thì khác, với Cuba sẽ có nhiều điều thú vị chờ nhà báo”...

leftcenterrightdel
Thượng tướng Phan Văn Giang, Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng trả lời phỏng vấn báo chí. 

Cuba, quốc đảo nằm tại vùng biển Caribe, nhưng đã từ rất lâu hầu như người dân Việt Nam nào cũng nhớ và biết đến. Tên tuổi của quốc đảo Tự do này gắn liền với hình ảnh Người anh hùng dân tộc Jose Marti và Lãnh tụ Phidel Castro. Với khoảng 1.400 hòn đảo, (diện tích 110.922km2), trong đó đảo Cuba lớn nhất. Quốc đảo này đang vươn lên mạnh mẽ, xây dựng cuộc sống ngày một tươi đẹp hơn. Từ sau Đại hội VI Đảng Cộng sản Cuba (năm 2011) một lần nữa bản lĩnh anh hùng, ý chí kiên cường, tinh thần đoàn kết của nhân dân Cuba đã đưa đất nước vượt qua thử thách, thúc đẩy xã hội phát triển. Chính phủ Cuba do Chủ tịch Raul Castro đứng đầu tích cực triển khai nhiều chính sách mới và đạt những thành tựu đáng khích lệ, chính trị, xã hội ổn định, kinh tế tiếp tục đà phục hồi và tăng trưởng. Cuba tiếp tục duy trì chính sách xã hội ưu việt trên các lĩnh vực y tế, giáo dục, thể thao. Đến nay, tỷ lệ thất nghiệp ở Cuba chỉ chiếm 2%; tỷ lệ mù chữ là 0,2% dân số, mức thấp nhất trong khu vực Mỹ la-tinh...

Nói đến Cuba, với tôi, nỗi lòng dâng trào và luôn háo hức bởi tình cảm đã được bồi đắp từ những ngày còn cắp sách đến trường. Sau này, trong công việc của mình, tôi được gặp gỡ, biết về những người bạn Cuba bằng xương bằng thịt. Đó là nữ phóng viên thường trú Hãng thông tấn xã Prensa Latina tại Hà Nội. Chị nói tiếng Việt lưu loát, nhẹ nhàng, nữ tính nhưng vẫn toát lên chất khí khái rất đặc trưng. Đặc biệt, bà Marta Roja, nhà báo quốc tế cuối cùng được phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh vào tháng 7-1969, chỉ một thời gian ngắn trước khi Bác mất. Hoặc như Oriel Mesa, cựu học viên Học viện Khoa học Quân sự, làn da nâu nâu, tóc cắt gọn, cao 1,74m, mỗi lần ra sân bóng rổ cứ nổi bật, vượt trội nhưng anh chơi rất... chừng mực. Oriel Mesa có tên Việt Nam là Anh Đức. Với người Cuba, cái tên Jose được dùng để bày tỏ sự thân mật, quý trọng. Đối với Việt Nam, những ai yêu quý đất nước của Hồ Chí Minh, họ sẽ chọn cho mình những cái tên riêng. Chị Hiền, phiên dịch cho Cục Đối ngoại, Bộ Quốc phòng Cuba cũng vậy. Jose Hiền có 13 năm công tác tại Việt Nam.

Chúng tôi đến Cuba vào đúng dịp cả nước đang sôi nổi trong không khí của những ngày mùa thu độc lập. Bởi vậy, sang đến Cuba, khá nhiều đồng chí của bạn hỏi chúng tôi rằng: "Sau chặng bay dài có mệt không? Các bạn mừng Ngày Quốc khánh có to không?".

Khoảng 17 giờ (giờ địa phương) ngày 8-9-2017, máy bay đưa chúng tôi đến hòn đảo kiên cường-ngọn cờ đầu của châu Mỹ La-tinh. Trong xanh thăm thẳm của phía trên là bầu trời, bốn bề là biển cả, xuyên qua các tầng mây lãng đãng bay, nắng vàng rực rỡ rọi xuống đất nước Cuba tạo nên một khung cảnh khá lãng mạn với những người lần đầu đáp xuống Sân bay quốc tế Jose Marti La Habana. Khi máy bay hạ dần độ cao, trước mắt tôi, những ngôi làng khá giống vùng thảo nguyên Mộc Châu (Sơn La) và những con đường đất đỏ sao lạ mà thấy quen quá. Cảm giác ấy nhân lên khi hai bên đường vào Thủ đô hoặc dọc quốc lộ từ sân bay về các địa phương nối tiếp những vườn xoài xanh ngắt và những hàng dừa lúc lắc quả đặc trưng vùng đất Nam Bộ. Mùa này ở nước bạn, những cây phượng vĩ vẫn đỏ rực là nơi nghỉ chân của đàn chim sáo trước khi chúng chao theo những cánh cò trắng nghiêng ra cánh đồng mía bạt ngàn... Trong đoàn công tác, có người may mắn được trở lại Cuba như Thiếu tướng Lê Văn Cầu, Phó cục trưởng Cục Đối ngoại, Bộ Quốc phòng hay Thượng úy Lê Thanh Tùng, người 11 năm học tập trên đất bạn nên anh không chỉ thông thạo ngôn ngữ mà còn rành rọt khá nhiều điều về cuộc sống, con người Cuba. Với đa số thành viên khác trong đoàn, kể cả Tổng Tham mưu trưởng Phan Văn Giang cũng là lần đầu tiên đặt chân đến nơi đây. Tuy nhiên, cảm nhận của mọi người là đất nước, con người Cuba thật gần gũi, thân tình với Việt Nam. Quá trình những ngày lưu lại, làm việc với các đồng chí Cuba và những người dân chúng tôi gặp, điều đó là hiện thực, gắn liền với những câu chuyện rất sinh động. Chính vì thế, sau nghi thức đón của Tổng Tham mưu trưởng Bộ Các lực lượng vũ trang cách mạng Cuba tại Lăng Cacahual, trả lời phỏng vấn các cơ quan báo chí nước bạn, Thượng tướng Phan Văn Giang nói, ngoài trọng trách nhiệm vụ của Bộ Tổng Tham mưu, cá nhân ông rất mong đợi và phấn khởi với chuyến thăm chính thức đến Cuba. Tổng Tham mưu trưởng Phan Văn Giang thêm một lần nữa khẳng định, nhắc lại hình ảnh, sự kiện mà Chủ tịch Phidel Castro đến đất lửa Quảng Trị năm 1973, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam đang trong giai đoạn ác liệt, gian khổ. Phidel Castro-nguyên thủ quốc gia đầu tiên trên thế giới đến tận vùng đất Việt Nam vừa mới giải phóng. Năm 1966, tại Đại hội Đoàn kết 3 châu: Á - Phi - Mỹ La-tinh, Chủ tịch Phidel Castro dõng dạc tuyên bố với thế giới: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”. Câu nói ấy trở thành một trong những biểu tượng hùng hồn trong quan hệ giữa hai nước.

Quá trình làm việc chính thức và trong những lúc thân mật tiếp chuyện Thượng tướng Leopoldo Cintra Frias, Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Hội đồng Nhà nước, Bộ trưởng Bộ Các lực lượng vũ trang Cách mạng Cuba và Thượng tướng Alvaro Lopez Miera, các vị tướng đều dành cho nhau những lời nói chân tình, không vì ngoại giao mà vì tình cảm tự đáy lòng mình. Những câu chuyện, những tình cảm ấy không thể bỗng nhiên có được, chắc chắn phải từ sự hiểu biết, trân trọng, tôn trọng quá khứ và hiện tại dựa trên tình cảm đồng chí mẫu mực, nghĩa bạn bè thủy chung của hai dân tộc, hai đất nước, hai quân đội. Quân đội Việt Nam và Quân đội Cuba có mối quan hệ gắn bó lâu dài. Năm 1964, Việt Nam mở Phòng Tùy viên Quốc phòng tại Cuba và năm 1966, Cuba mở Phòng Tùy viên Quân sự tại Việt Nam. Những năm gần đây, lãnh đạo cấp cao Bộ Quốc phòng và quân đội hai nước thường xuyên thăm lẫn nhau. Đón đoàn lần này, đích thân Thượng tướng Alvaro Lopez Miera làm “hướng dẫn viên” cùng Thượng tướng Phan Văn Giang thăm Sư đoàn Xe tăng số 1011 và Đơn vị Đặc công, dù hai nước lệch nhau nửa ngày, múi giờ thay đổi, “đồng hồ sinh học” chưa kịp thay đổi, trời lại nắng và cường độ làm việc nhanh để tranh thủ thời gian nên bản thân chúng tôi cũng thấy mệt. Tuy vậy, hai Tổng Tham mưu trưởng cứ thoăn thoắt, hết thăm giảng đường mô phỏng, thăm khu kỹ thuật lại ra thao trường. Chỗ nào, người đứng đầu Bộ Tổng Tham mưu mỗi nước cũng tìm ra, hỏi hoặc trả lời, giới thiệu những điều hết sức ý nghĩa, trọng tâm. Đó là những chia sẻ quý giá để những người lính học hỏi lẫn nhau, sâu xa hơn là sự truyền thụ kinh nghiệm ở tầm quốc tế giữa hai người đồng chí tin cậy và ân nghĩa.

-------------

(còn nữa)

Bài và ảnh: NGÔ ANH THU