Vì sao người dân quyết liệt phản đối?

Canh cánh nỗi lo sạt lở

Trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long hiện có 25 mỏ cát được UBND tỉnh cấp phép khai thác với trữ lượng khoảng 3,6 triệu mét khối cát. Trong đó, mỏ cát Mỹ Hòa-Phú Thành được UBND tỉnh Vĩnh Long giao cho Hợp tác xã Khai thác cát Tân Bình Minh (HTX Tân Bình Minh) khai thác. Theo Quyết định cấp phép số 121/GP-UBND ngày 15-1-2016, HTX Tân Bình Minh được phép khai thác trên diện tích hơn 0,3552km², trữ lượng khai thác 600.000m³, khối lượng khai thác 100.000m³/năm. Tuy nhiên, từ khi được cấp phép đến nay, hoạt động khai thác cát của HTX Tân Bình Minh không gặp thuận lợi do người dân hai xã Mỹ Hòa, Phú Thành ngăn cản.

Theo tìm hiểu thực tế của chúng tôi, mỏ cát Mỹ Hòa-Phú Thành nằm trải dài trên một nhánh của sông Hậu, chiều rộng khoảng 200m, hai bên bờ sông đã có nhiều điểm bị sạt lở nghiêm trọng. Đứng trước căn nhà chỉ cách bờ đê hơn 3m, ông Trần Văn Trường ở ấp Phú Xuân, xã Phú Thành lo lắng: "Bà con nơi đây sinh sống chủ yếu dựa vào vườn cây ăn trái nhưng thời gian qua, tình trạng sạt lở ngày một trầm trọng, nhiều nơi đã sạt lở tới nhà dân. Hằng năm, gia đình tôi đều phải gia cố đê để giữ đất. Do đất ở đây là đất phù sa pha cát, nếu như hoạt động khai thác cát diễn ra, hàng nghìn mét vuông đất của gần 20 hộ quanh đây có nguy cơ tụt xuống sông, sinh kế của hàng trăm hộ bên trong đê cũng sẽ bị ảnh hưởng".

Chỉ tay về phía vườn bưởi da xanh hơn 10 năm tuổi đang có nguy cơ bị xóa sổ do sạt lở, bà Lê Thị Sáu ở ấp Mỹ Phước 2, xã Mỹ Hòa bức xúc: "Tôi bây giờ chỉ còn lại 3 công đất (3.000m²) làm kế sinh nhai, đã có hàng chục công đất gần chỗ tôi bị nước cuốn trôi rồi. Vì vậy, chúng tôi kiên quyết không để xáng cạp vào đây lấy cát. Tại sao chính quyền địa phương luôn vận động chúng tôi hằng năm bao bờ, đắp đê giữ đất, trong khi lại cấp phép cho doanh nghiệp vào khai thác cát khiến tình trạng sạt lở trầm trọng thêm?".

Khó đồng thuận

Từ khi UBND tỉnh Vĩnh Long cấp phép khai thác cát cho HTX Tân Bình Minh đến nay, người dân hai xã Mỹ Hòa, Phú Thành không đồng thuận và có đơn khiếu nại tập thể gửi khắp nơi. Các cấp chính quyền và ngành chức năng của tỉnh cũng nhiều lần tổ chức gặp gỡ, tiếp xúc với người dân nhưng đều không nhận được sự hưởng ứng tích cực.

Sở dĩ người dân phản đối, ngăn chặn hoạt động khai thác cát là vì khi cấp phép, cơ quan chức năng chỉ lấy ý kiến từ đoàn thể, địa phương chứ không lấy ý kiến của người dân. “Luật Bảo vệ Môi trường không có quy định bắt buộc phải lấy ý kiến người dân”, ông Phạm Văn Tuấn, Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long cho biết.

Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long thông tin thêm: Tỉnh đã tổ chức nhiều đoàn đến khảo sát tại khu vực hai xã Mỹ Hòa và Phú Thành nhưng không thấy dấu hiệu sạt lở. Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm, cứu nạn của tỉnh cũng không đưa ra cảnh báo ở khu vực này. Khái niệm về sạt lở, người dân không nắm rõ. Sạt lở thông thường do sóng từ các phương tiện giao thông tạo ra khác với sạt lở tạo thành hố sâu, vách đứng. Nếu đánh giá là sạt lở thì đất ven sông phải hư, hẩm, rơi từng mảng.

Tuy nhiên, theo tài liệu chúng tôi thu thập được, ngày 8-5-2017, Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm, cứu nạn tỉnh Vĩnh Long đã có công văn về việc cảnh báo nguy cơ sạt lở bờ sông, kênh, rạch và thực hiện các biện pháp phòng chống, ứng phó. Nội dung công văn đề cập rất rõ khu vực xã Mỹ Hòa là một trong những điểm cảnh báo nguy cơ sạt lở. Ngày 3-10, trao đổi với chúng tôi qua điện thoại, ông Nguyễn Văn Đấu, Phó giám đốc, người phát ngôn của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Long cho hay: "Trước phản ứng của người dân, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản kiến nghị UBND tỉnh các phương án giải quyết. Trong đó có phương án điều chỉnh quy mô, diện tích, trữ lượng khai thác cát của HTX Tân Bình Minh hoặc tìm mỏ cát khác thích hợp để cấp phép cho doanh nghiệp.

Bài và ảnh: HỒNG HIẾU