Khảo sát thực tế, chúng tôi nhận thấy: Tình trạng vi phạm luật giao thông đường thủy nội địa trên tuyến sông Mã diễn biến khá phức tạp, trong đó công tác đăng ký, đăng kiểm gặp khó khăn. Người điều khiển phương tiện không có giấy chứng nhận về chuyên môn chiếm tỷ lệ khá cao. Thêm vào đó, tình trạng người dân tự ý lập bến, neo đậu phương tiện tại nhiều khu vực, như phường Đông Hải hay khúc sông giáp ranh giữa xã Hoằng Quang và phường Nam Ngạn (TP Thanh Hóa) để trung chuyển hàng hóa cũng tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn đường thủy.

Chúng tôi có cuộc trò chuyện với chủ của một số phương tiện thường xuyên hoạt động trên tuyến sông Mã, thì hầu hết họ "vào nghề" bằng cách "cha truyền, con nối". Anh Lê Anh Tuấn, trú tại phường Nam Ngạn, TP Thanh Hóa tuy đã có "thâm niên" lái tàu hơn 10 năm, nhưng chưa hề được học qua bất kỳ một lớp nào. Hoặc trường hợp của ông Nguyễn Xuân Mật, chủ của hai chiếc sà lan hoạt động trên khu vực tả sông Mã thuộc địa phận huyện Hoằng Hóa cũng là một ví dụ điển hình. Ông Mật cho biết: "Cuộc đời tôi gắn liền với dòng sông Mã. Rong ruổi nhiều năm dọc tuyến sông này, tất cả những gì tôi có thể làm được đều do "kinh nghiệm" của gia đình. Quả thật, không riêng tôi, nhiều người cũng mong muốn được đăng ký phương tiện, cấp giấy phép điều khiển phương tiện, nhưng thực tế có không ít tiêu chí chúng tôi không thể đáp ứng được theo quy định của Nhà nước...".

leftcenterrightdel
Bến thuyền tự phát tại phường Đông Hải, TP Thanh Hóa. 
Trung tá Lê Hữu Thiêm, Phó đội trưởng Đội Tuần tra kiểm soát Phòng Cảnh sát đường thủy Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết: “Tính đến nay số phương tiện được đăng ký, đăng kiểm chỉ chiếm khoảng 10% so với tổng số phương tiện thủy của toàn tỉnh. Do đó, rất khó khăn cho lực lượng trong kiểm tra, kiểm soát soát nhằm bảo đảm an toàn. Khi xử lý đình chỉ phương tiện, đơn vị cũng không có bến để tạm giữ, trong khi không ít gia đình có nhiều thế hệ sinh sống ngay trên phương tiện, nên việc xử lý vi phạm hết sức khó khăn”.

Đại tá Lê Văn Chiến, Trưởng phòng Cảnh sát đường thủy Công an tỉnh Thanh Hóa nói với chúng tôi: “Qua rà soát, đơn vị phát hiện, xử lý 540 phương tiện chưa đăng ký, đăng kiểm. Cùng với đó, chúng tôi đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương giúp người dân nắm được các quy định việc đăng ký, đăng kiểm và tổ chức hoạt động bảo đảm an toàn, phù hợp đối với từng loại phương tiện thủy. Đến nay, chúng tôi đã vận động người dân chấp hành nghiêm quy định, thực hiện đăng ký 170 trường hợp. Để phòng ngừa tai nạn xảy ra, đơn vị đã cấp phát áo phao cho ngư dân, duy trì tốt mô hình “Bến đò văn hóa, văn minh, an toàn”… đồng thời bố trí lực lượng tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm thường xuyên tại các bến, nhất là đối với các phương tiện có nguy cơ cao dẫn đến tai nạn, như: Sà lan chở cát, tàu du lịch...".

 Một nguyên nhân nữa dẫn đến tình trạng gây mất an toàn giao thông đường thủy trên tuyến sông Mã là việc khai thác trái phép cát, sỏi. Tình trạng nạo vét, tận thu khoáng sản tràn lan đang làm các luồng, lạch trên tuyến sông Mã trở thành “cung đường tử thần”. Vào mùa mưa lũ, trên tuyến sông Mã nói riêng, các tuyến đường thủy ở Thanh Hóa nói chung đã xảy ra không ít vụ tai nạn thương tâm. Những con thuyền của người dân xưa kia vốn làm nghề chài lưới, nay do nhu cầu mưu sinh, hầu hết họ chuyển đổi thành các phương tiện sử dụng phục vụ việc khai thác cát, vận tải nguyên vật liệu.

Để chủ động phòng ngừa những tai nạn trên tuyến sông Mã, cùng với việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát các lực lượng chức năng, chúng tôi cho rằng cần nâng cao trách nhiệm trong thực hiện chức năng quản lý Nhà nước của cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là cấp cơ sở. Về lâu dài, chính quyền các cấp ở Thanh Hóa cần rà soát, tổ chức để các phương tiện bảo đảm tiêu chuẩn hoạt động, đồng thời xử lý kiên quyết những trường hợp vi phạm; đẩy mạnh việc dạy nghề, tạo việc làm cho người dân, tạo sự ổn định, bền vững... 

Bài và ảnh: TUẤN NAM- CTV