Nhưng sau khi chỉ định nhà thầu và giải ngân 42 tỷ đồng, đến nay dự án vẫn dở dang và chủ đầu tư là UBND huyện Trực Ninh lại xin ý kiến UBND tỉnh để tạm dừng dự án...
Dự án có thực sự khẩn cấp?
Theo Tờ trình số 36/TTr/UBND ngày 22-6-2009 của UBND xã Phương Định thì khu vực ngoài đê bối sông Ninh Cơ thuộc địa bàn xã đang có dấu hiệu sạt lở nghiêm trọng, đe dọa tính mạng của hơn 400 hộ dân với gần 2.000 nhân khẩu. Do tính chất, mức độ cấp bách nên UBND xã kiến nghị UBND tỉnh Nam Định cho phép lập dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư để di dân khẩn cấp, nhằm bảo đảm ổn định đời sống của nhân dân. Căn cứ tờ trình của UBND xã Phương Định và các văn bản tham mưu của các sở, ban, ngành, ngày 23-9-2009, UBND tỉnh Nam Định ban hành Quyết định số 2052/QĐ-UBND đồng ý phê duyệt dự án trên, giao UBND huyện Trực Ninh làm chủ đầu tư.
Khu vực người dân sinh sống ổn định đã nhiều đời nay tại bãi sông Ninh Cơ.
Thế nhưng, theo phản ảnh của ông Nguyễn Văn Đình, nguyên Bí thư Chi bộ thôn An Ngoài, xã Phương Định: “Chúng tôi thấy rằng, dự án này là chưa cần thiết, bởi mấy chục năm nay, người dân chúng tôi vẫn sinh sống ổn định ở khu vực này mà có bao giờ ngập và vỡ đê đâu! Ngay cả khi cơn bão đỉnh điểm năm 1986 cũng không thể làm vỡ đê”.
Còn ông Đỗ Thế Kỷ ở xã Phương Định cho biết thêm: “Đây là bãi bồi của xã Phương Định, thế mà dự án lập lên lại gọi là bãi lở, như vậy là không đúng”. Đa phần người dân nơi đây đều không muốn chuyển đến nơi ở mới. Họ cho rằng, họ sống trong khu vực đê bối chứ không phải ngoài đê. Bao đời nay, người dân vẫn sinh sống và làm nông nghiệp ổn định, không có chuyện bị lũ hay sạt lở đe dọa nên việc chuyển đến nơi ở mới là không cần thiết”.
Được biết, cách nơi ở của 414 hộ dân bãi sông Ninh Cơ không xa là khu vực tái định cư được xây dựng dang dở và đang bị bỏ hoang. Khu vực này rộng khoảng 50.000m2, trước đây là đất nông nghiệp của các hộ dân. Trong quá trình thực hiện dự án, UBND huyện Trực Ninh đã chỉ định thầu, giao cho Công ty Cổ phần Đại Cát Thành xây dựng hạ tầng để làm khu tái định cư. Sau khi giải ngân được khoảng 42 tỷ đồng, trong đó có 29,3 tỷ đồng tiền xây lắp, thì dự án đột ngột dừng lại và bỏ hoang nhiều năm nay. Theo quan sát của chúng tôi, dự án đã hoàn thành một số hạng mục như: Đổ cát san nền, làm hệ thống cống thoát nước, đường giao thông dẫn vào khu tái định cư... Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, hệ thống cống thoát nước của khu tái định cư có nhiều đoạn bị nứt, vỡ. Con đường dẫn vào khu tái định cư mặc dù đã được xây kè nhưng rồi lại phải đóng cọc tre để bảo vệ kè. Khu đất rộng để cỏ mọc um tùm trở thành bãi chăn bò, một phần đất được người dân sử dụng làm ruộng trồng lạc.
Khu tái định cư hiện bị bỏ hoang.
Sẽ dừng triển khai dự án
Trao đổi với phóng viên, ông Phạm Trọng Duy, Phó chủ tịch UBND huyện Trực Ninh cho biết: “Dự án di dân xuất phát từ chương trình của Chính phủ về vấn đề bố trí dân cư vùng đặc biệt khó khăn giai đoạn 2006-2010. Khu vực này là địa bàn trọng điểm nằm trong hành lang thoát lũ, đoạn đê này lại chỉ chống được lũ ở cấp độ 2. Trước bối cảnh đó, UBND xã Phương Định đã có tờ trình gửi lên UBND tỉnh xin lập dự án di dời 414 hộ dân ra khỏi khu vực bờ đê sông Ninh Cơ. UBND tỉnh sau khi tham khảo ý kiến của các cơ quan chuyên môn đã ra quyết định phê duyệt dự án. Tuy nhiên, sau khi giải ngân được 42 tỷ đồng, do thiếu kinh phí nên dẫn đến việc dự án còn dang dở. Hiện tại, dự án mới chỉ xây dựng được 176 suất đất nền cho việc tái định cư”. Về phương án trong thời gian tới, ông Duy cho biết: “Hiện nay, UBND huyện đã báo cáo xin ý kiến tỉnh để dừng dự án. Với 176 suất đất hiện tại, huyện sẽ xem xét hộ dân nào cần thiết thì sẽ chuyển ra khu tái định cư trước”. Khi phóng viên đặt câu hỏi, với tính cấp bách và nguy hiểm như phê duyệt thì việc dừng triển khai dự án có gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản của người dân hay không, thì ông Duy cho biết: “Nếu nhận thấy có nguy hiểm mưa lũ về, chúng tôi sẽ di chuyển tạm thời người dân đến khu vực an toàn”.
Liên quan đến công tác đền bù dự án, ngày 16-10-2014, UBND huyện Trực Ninh ra Kết luận số 01/KL-UBND chỉ ra việc Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng huyện lập phương án bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng thiếu căn cứ pháp lý, dẫn đến việc chi trả sai số tiền hơn 1,3 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, huyện mới chỉ thu hồi lại được gần 100 triệu đồng tiền chi trả sai. Bên cạnh đó, UBND huyện Trực Ninh cũng đã có hình thức xử lý đối với các cá nhân và tập thể liên quan như: Kiểm điểm Ban Chấp hành Đảng bộ xã Phương Định; áp dụng hình thức cảnh cáo đối với Chi ủy thôn Văn Cảnh; kiểm điểm sâu sắc ông Lê Văn Thành, Bí thư Đảng ủy xã Phương Định; kỷ luật khiển trách đối với ông Vũ Huy Bằng, Phó chủ tịch UBND phụ trách nông nghiệp xã Phương Định; cảnh cáo đối với các ông: Nguyễn Ngọc Duy (Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện), Trần Kim Thủy (Chủ tịch UBND xã Phương Định) và Nguyễn Ngọc Lâm (công chức địa chính-xây dựng xã Phương Định).
Với cách làm như trên, dư luận đặt ra câu hỏi: Ai sẽ phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại tiền tỷ và ai là người trực tiếp hưởng lợi từ dự án di dân khẩn cấp vùng sạt lở bãi sông Ninh Cơ này?
Bài và ảnh: ĐỨC THỊNH-VĂN THI