Xuất khẩu vững đà bứt phá cuối năm

Sự tăng trưởng vượt bậc của doanh nghiệp trong nước

Tính hết 10 tháng năm 2018, KNXK tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng khá với mức tăng 14,2% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn nhiều so với mục tiêu tăng trưởng 8-10% trong năm 2018. Về cán cân thương mại, tính chung 10 tháng năm 2018, Việt Nam xuất siêu 6,4 tỷ USD. Trong cơ cấu XK, nhóm công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tới 82,7% tổng KNXK hàng hóa, ước đạt 165,6 tỷ USD, tăng 16,9% so với cùng kỳ.

Điểm nổi bật trong XK thời gian qua là sự tăng trưởng vượt bậc của khu vực doanh nghiệp (DN) trong nước, tỷ trọng trong cơ cấu XK của Việt Nam đã có sự chuyển biến theo hướng tích cực. Các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao đã khẳng định vị thế của mình với đóng góp ngày càng lớn cho cơ cấu XK cũng như cho nguồn thu của ngân sách Nhà nước. Cụ thể, nếu như những năm trước đây, XK của khối DN FDI luôn đạt mức tăng trưởng cao hơn so với khối DN trong nước thì thời gian gần đây, tốc độ tăng trưởng của khối trong nước đã duy trì cao hơn khối FDI (đạt mức tăng trưởng 16,8%, cao hơn mức tăng trưởng XK chung và cao hơn mức tăng trưởng 13,2% của khối DN).

Mặc dù nhận thấy tăng trưởng XK của Việt Nam thời gian qua còn phụ thuộc nhiều vào một số thị trường lớn, song Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, hiện nay, không còn thị trường nào được gọi là thị trường dễ tính. Các thị trường đều quan tâm đến chất lượng sản phẩm, nhất là đối với hàng nông nghiệp, thủy hải sản. Vượt qua các rào cản, hàng hóa Việt Nam đã có mặt tại hơn 200 nước trên thế giới, riêng nông sản, thủy sản đã xuất hiện tại 180 thị trường. Cùng với đó, đến nay Việt Nam đạt tới 29 mặt hàng XK hơn 1 tỷ USD.

Nhiều yếu tố thuận lợi

Theo phân tích của Bộ Công Thương, thời gian tới, kinh tế toàn cầu tiếp tục đà tăng trưởng mạnh mẽ kéo theo sự phục hồi về nhu cầu tiêu dùng của thế giới. Cùng với đó, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU có nhiều triển vọng thực thi trong thời gian tới đang tạo ra tâm lý lạc quan, tạo đà cho XK hàng hóa Việt Nam tiếp tục khởi sắc. Bộ Công Thương dự báo, KNXK cả năm 2018 có thể đạt mức tăng trưởng 10-12%, kim ngạch đạt khoảng 239-240 tỷ USD. Trong đó, hàng loạt mặt hàng nông, thủy sản có khả năng XK bứt phá trong tháng cuối năm, khi nhu cầu nhập khẩu tăng bình quân 10-20%, đặc biệt tại các thị trường lớn, như: Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Mặt hàng thủy sản có nhiều cơ hội tăng trưởng khi mức thuế chống bán phá giá với tôm và cá tra giảm nhiều so với mức thuế công bố sơ bộ, tạo tâm lý tốt cho DN XK và giá XK có xu hướng tăng. Bên cạnh đó, các "đối thủ" cạnh tranh đối với Việt Nam về những mặt hàng thủy sản đang gặp khó khăn trong sản xuất và thị trường...

Vượt qua các rào cản thương mại

Bên cạnh những thuận lợi, nhiều chuyên gia cũng cảnh báo, các FTA mới chỉ là cơ hội nếu không biết cách tận dụng thì sẽ mang lại nhiều thách thức. Cùng với đó, xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng tại nhiều quốc gia, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung Quốc sẽ có tác động hai mặt tới hoạt động XK của Việt Nam.

Đề cập tới tác động của các FTA, nhất là Hiệp định CPTPP, TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh, bài học từ việc thực thi 10 FTA đang có cho thấy, FTA mang tới nhiều cơ hội nhưng phần lợi ích thực sự đạt được còn khiêm tốn. Riêng lợi ích từ ưu đãi thuế quan, các DN tận dụng được chưa đầy 40%. Do đó, ông Vũ Tiến Lộc đề nghị, giải pháp quan trọng hiện nay là phải tổ chức theo dõi sát sao diễn biến thương mại, tận dụng triệt để các lợi thế XK từ các hiệp định thương mại tự do để hàng XK của Việt Nam tìm được con đường riêng, ổn định trong bối cảnh thương mại thế giới diễn biến phức tạp. Bên cạnh đó, cần gấp rút triển khai và hướng dẫn DN để tận dụng hiệu quả CPTPP khi hiệp định này có hiệu lực vào cuối năm 2018. Đặc biệt, cần rà soát và tiếp tục gỡ bỏ một cách thực chất “giấy phép con”, đơn giản hóa những thủ tục hành chính đang gây phiền hà cho người dân và DN.

Có cùng quan điểm, TS Phạm Tất Thắng, nghiên cứu viên cao cấp, Viện Nghiên cứu Thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, hiện vẫn có nhiều rào cản, cản trở sự phát triển của DN nhỏ và vừa. Vì thế, khi khối DN này được tạo điều kiện phát triển một cách hiệu quả sẽ là khu vực có đóng góp rất lớn vào sự phát triển của nền kinh tế. TS Phạm Tất Thắng cũng lưu ý, thời gian tới đây, Việt Nam sẽ chịu nhiều ảnh hưởng từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung Quốc. “Lâu nay, hàng hóa của ta XK nhiều sang Trung Quốc. Do đó, khi có căng thẳng thương mại Mỹ-Trung Quốc, nhu cầu của nền kinh tế Trung Quốc giảm đi, nhiều mặt hàng của Việt Nam sẽ khó XK sang thị trường này. Vì thế, Việt Nam phải nỗ lực tìm được thị trường thay thế để lấp khoảng trống này”, TS Phạm Tất Thắng lưu ý.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, vượt qua các hàng rào kỹ thuật là yêu cầu đầu tiên để hàng hóa Việt Nam vươn ra thị trường thế giới. Do đó, để bảo đảm đà tăng trưởng XK, Bộ Công Thương tiếp tục bám sát thị trường, theo dõi sát biến động của tình hình thế giới, đặc biệt là diễn biến căng thẳng thương mại Mỹ-Trung để chủ động trong công tác điều hành, có biện pháp thúc đẩy XK những mặt hàng có tiềm năng và tăng cường quản lý chặt chẽ trước nguy cơ gian lận thương mại và gian lận xuất xứ hàng hóa. Chú trọng tạo nguồn hàng có chất lượng cho sản xuất, hướng tới mục tiêu nâng cao giá trị gia tăng, sản xuất ra các sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm và phù hợp với nhu cầu thị trường nhập khẩu. Bộ Công Thương sẽ tăng cường công tác nghiên cứu, dự báo, cảnh báo đối với các biện pháp phòng vệ thương mại áp dụng lên hàng hóa XK của Việt Nam, kịp thời chỉ đạo các giải pháp cụ thể. Đặc biệt, Bộ Công Thương sẽ đẩy nhanh tiến trình đàm phán, ký kết, phê duyệt các hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và các nước. Tổ chức triển khai thực hiện các cam kết hội nhập quốc tế của Việt Nam, bảo đảm cho quá trình hội nhập, tận dụng các ưu đãi của các FTA này một cách hiệu quả và bền vững hơn. “Trước mắt, Bộ Công Thương khẩn trương xây dựng chương trình hành động Hiệp định CPTPP. Trong đó, phải phát huy được vai trò của DN-đây là then chốt bảo đảm sự thành bại, hiệu quả trong hội nhập của nền kinh tế của Việt Nam”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

VŨ DUNG