Bài học từ “giải cứu”
Theo Cục Chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), hiện giá thịt lợn hơi trong nước dao động ở mức 38.000-42.000 đồng/kg. Với giá thịt lợn hơi như hiện nay, người chăn nuôi đã hòa vốn, thậm chí có lãi chút ít (tùy vào quy mô chăn nuôi).
Giá lợn hơi trong nước bắt đầu giảm từ quý IV năm 2016, nhưng tháng 4, tháng 5-2017 thì giảm “kỷ lục” ở mức 15.000-25.000 đồng/kg, khiến hầu hết người chăn nuôi lợn trong nước thua lỗ nặng, thậm chí phá sản; người sản xuất, kinh doanh thức ăn chăn nuôi và thuốc thú y cũng lao đao. Trước tình hình ấy, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ NN&PTNT cùng các bộ, ngành, chính quyền địa phương triển khai hàng loạt các biện pháp để cứu ngành chăn nuôi; trong đó tập trung kiểm soát việc tăng đàn lợn; vận động người tiêu dùng, doanh nghiệp, các bếp ăn tập thể tăng cường tiêu thụ sản phẩm và chế biến, cấp đông thịt lợn… Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước có văn bản chỉ đạo các tổ chức tài chính, ngân hàng khoanh nợ, giãn nợ, cung cấp khoản tín dụng mới giúp người chăn nuôi. Bộ NN&PTNT đã làm việc với 15 doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, con giống, đề nghị giảm giá các mặt hàng này nhằm hỗ trợ người chăn nuôi.
Hàng loạt những “gót chân Asin” của ngành chăn nuôi nói chung và chăn nuôi lợn nói riêng được Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường thẳng thắn nhìn nhận: Thời gian qua, ngành chăn nuôi mới chỉ làm tốt khâu phát triển sản xuất. Trong khi đó, hai khâu rất quan trọng là khâu chế biến và thị trường vẫn còn yếu. Chuyện khủng hoảng thừa thịt lợn, dẫn đến giá thịt lợn giảm sâu, người chăn nuôi thua lỗ... nguyên nhân chính là mất cân đối cung cầu thị trường, tổ chức sản xuất ngành hàng chưa tốt.
Dây chuyền giết mổ gia súc của Công ty Cổ phần Công nghệ thực phẩm Vinh Anh.
Quy hoạch phải gắn với thị trường
Từ bài học trên, ông Nguyễn Xuân Dương, Phó cục trưởng Cục Chăn nuôi cho rằng, việc đánh giá đúng tình hình thực tế về nguồn cung và thị trường tiêu thụ là rất quan trọng. Từ đó mới hạn chế những cuộc “giải cứu dở khóc dở mếu" này. Ông Phan Minh Báu, Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Nai kể: "Khi đàn lợn ở Đồng Nai đã lên tới 2,2 triệu con, giá giảm mạnh mà vẫn không tiêu thụ được, vai trò của Hiệp hội Chăn nuôi lúc này rất quan trọng. Họ đã thành lập các cửa hàng bình ổn giá, giảm bớt các chi phí trung gian, tăng giá thịt lợn cho người chăn nuôi. Nhờ vậy, giá lợn đã tăng lên, người chăn nuôi giảm bớt được thiệt hại".
Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Phó giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: "Muốn kiểm soát được số lượng và chất lượng thịt lợn phải tạo ra chuỗi an toàn thực phẩm. Ví dụ, TP Hồ Chí Minh đã tạo ra chuỗi thịt lợn, mỗi người chăn nuôi lợn muốn tham gia vào chuỗi phải được ngành nông nghiệp công nhận an toàn dịch bệnh và cấp mã định danh. Hiện mỗi ngày TP Hồ Chí Minh tiêu thụ khoảng 10.000 con lợn, trong đó 75% đã có thẻ truy xuất nguồn gốc. TP Hồ Chí Minh cũng sẽ quy hoạch lại hệ thống giết mổ bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm. Từ việc quy hoạch này sẽ giúp người chăn nuôi biết được tín hiệu thị trường, người tiêu dùng cũng biết được nguồn gốc của thịt lợn. Chỉ có như vậy mới không lặp lại tình trạng phải "giải cứu" thịt lợn".
Theo ông Nguyễn Xuân Dương, ngành chăn nuôi sẽ điều chỉnh quy hoạch theo hướng gắn với thị trường, gắn với môi trường, trong đó, quan trọng là xây dựng các chuỗi liên kết. Ngành chăn nuôi sẽ có kế hoạch trọng tâm, điều chỉnh chiến lược chăn nuôi tới năm 2020 và tầm nhìn 2030, hoàn thành đề án xuất khẩu mặt hàng thịt lợn trong năm 2017 và hoàn thiện Luật Chăn nuôi trình Quốc hội trong thời gian tới. Theo đó, ngành chăn nuôi là một trong những ngành kinh doanh có điều kiện. Ngành chăn nuôi cũng sẽ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ tạo điều kiện về đất đai, tín dụng, miễn giảm thuế để khuyến khích người dân, doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến sâu các sản phẩm chăn nuôi. Đối với các địa phương, Cục Chăn nuôi yêu cầu phải rà soát, điều chỉnh quy hoạch, cơ cấu lại ngành phù hợp với lợi thế so sánh, gắn với nhu cầu thị trường và định hình được nhóm sản phẩm chăn nuôi đặc sản, đặc trưng của địa phương; nhất là xây dựng vùng an toàn dịch, tổ chức chăn nuôi theo chuỗi liên kết, áp dụng quy trình thực hành chăn nuôi tốt (VietGAP, GlobalGAP). Phấn đấu tới năm 2020, các cơ sở chăn nuôi hàng hóa đều gắn với chuỗi liên kết, có hợp đồng tiêu thụ sản phẩm.
Bài và ảnh: NGUYỄN KIỂM