Biện pháp xử lý với tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt
Chủ trương xử lý bắt buộc với các ngân hàng hoạt động không hiệu quả, bị âm vốn chủ sở hữu để bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền và bảo đảm an toàn cho toàn bộ hệ thống tài chính được các chuyên gia đánh giá là cần thiết. Tuy nhiên, cân nhắc nhiều yếu tố, Chính phủ đã đề nghị xây dựng phương án chuyển giao bắt buộc tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, thay vì phương án Ngân hàng Nhà nước mua lại với giá 0 đồng.
Cụ thể, tại một phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật do Chính phủ tổ chức cách đây ít tháng, Chính phủ đã thống nhất 3 phương án xử lý tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, để tổ chức tín dụng thực hiện phương án tự phục hồi. Nếu không thể tự phục hồi sẽ chuyển sang phương án xử lý pháp nhân, gồm sáp nhập, hợp nhất, bán toàn bộ vốn điều lệ, giải thể, phá sản. Phương án thứ ba là chuyển giao bắt buộc. Theo phương án chuyển giao bắt buộc, chủ sở hữu, thành viên góp vốn, cổ đông của tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt phải chuyển giao toàn bộ phần vốn góp, cổ phần cho tổ chức tín dụng được chỉ định. Đây là biện pháp cuối cùng để xử lý tổ chức tín dụng hoạt động yếu kém, không thể tự phục hồi, cũng không thể thực hiện được phương án xử lý pháp nhân, đặc biệt là không thể để giải thể hay phá sản vì tác động quá lớn đến sự an toàn của hệ thống tài chính, nền kinh tế cũng như trật tự, an toàn xã hội…
Phương án của Chính phủ nhận được sự đồng tình của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội. Báo cáo Một số vấn đề lớn về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng do Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh trình bày tại Phiên họp thứ 14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) chiều 18-9 thể hiện rất rõ quan điểm này. Tiếp thu các ý kiến góp ý, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã rà soát toàn bộ các quy định về chuyển giao bắt buộc tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt cả về trình tự, thủ tục, nội dung phương án chuyển giao bắt buộc, biện pháp hỗ trợ…
Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) được đánh giá là tổ chức tín dụng hoạt động hiệu quả tại Việt Nam. Ảnh: TTXVN
Giải trình cụ thể hơn biện pháp chuyển giao bắt buộc
Thảo luận về nội dung này, Phó chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng bày tỏ phân vân vì việc chuyển giao bắt buộc liên quan đến quyền tài sản của cổ đông, một dạng quyền tài sản của công dân được Hiến pháp bảo hộ.
Giải trình trước UBTVQH, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Lê Minh Hưng phân tích, phương pháp chuyển giao bắt buộc chỉ được áp dụng trong trường hợp ngân hàng đó hoạt động quá yếu kém, cổ đông không đủ năng lực tài chính để phục hồi hoạt động nên đương nhiên mất quyền, nghĩa vụ với tư cách là cổ đông. Trên thế giới, nhiều nước có quy định như vậy. “Một ngân hàng đã bị âm vốn chủ sở hữu, tài sản nợ lớn hơn tài sản có, vốn cổ phần do cổ đông đóng góp không còn giá trị trên thị trường, nếu để giải thể, phá sản thì cổ đông cũng không thu lại được đồng nào, vì thế việc chuyển giao bắt buộc tương tự như bán lại ngân hàng với giá 0 đồng cho nhà đầu tư khác để họ quản lý, tái cơ cấu, phục hồi lại ngân hàng không hề vi hiến”, Thống đốc Lê Minh Hưng nói.
Giải thích rõ hơn về vấn đề này, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Ngô Minh Tuấn nêu quan điểm, thực chất, ngân hàng thương mại cũng là một doanh nghiệp, các cổ đông phải chịu trách nhiệm của mình. Khi ngân hàng thương mại bị mất hết vốn, theo quy định phải giải thể, phá sản. Nếu doanh nghiệp bị giải thể, phá sản thì cổ đông, thành viên góp vốn cũng mất hết phần vốn góp. Tuy nhiên, ngân hàng là doanh nghiệp đặc biệt, nhận tiền gửi của nhân dân, nếu giải thể, phá sản sẽ ảnh hưởng rất lớn không chỉ đối với hoạt động kinh tế, hệ thống ngân hàng, mà còn ảnh hưởng tới hàng trăm nghìn người gửi tiền vào ngân hàng. Do vậy mới cần phải có phương án chuyển giao bắt buộc. Quy định này không hề trái với Luật Doanh nghiệp.
Kết luận nội dung này, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đánh giá, chuyển giao bắt buộc với các ngân hàng được kiểm soát đặc biệt là phương án khả quan nhất trong tái cơ cấu hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị, phải làm rõ nội hàm, khi nào và điều kiện nào thì mới thực hiện phương án này.
Thực tế, khi một ngân hàng thương mại bị âm vốn chủ sở hữu, cũng có nghĩa rằng giá trị cổ phiếu thấp hơn cả 0 đồng, bởi nếu thanh lý, thu gom toàn bộ tài sản, tiền của ngân hàng ấy cũng không đủ trả nợ. Do vậy, việc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của cổ đông, người góp vốn trong trường hợp này là cần thiết và nhân văn để vừa bảo đảm người gửi tiền không bị mất trắng khoản tiền gửi của mình vào ngân hàng, đồng thời bảo đảm an toàn hệ thống tài chính quốc gia và lành mạnh hóa hoạt động của toàn bộ hệ thống các tổ chức tín dụng. Nếu một ngân hàng bị phá sản có thể tác động tới tâm lý của toàn bộ người gửi tiền theo hiệu ứng dây chuyền, dẫn tới việc đồng loạt rút tiền, sự đổ vỡ của hệ thống ngân hàng, dẫn tới khủng hoảng kinh tế diện rộng, thậm chí làm đổ vỡ cả nền kinh tế. Đó là một kịch bản cực kỳ đáng sợ với bất kỳ một quốc gia nào, dù có tiềm lực tài chính hùng mạnh đến đâu...
Trong phiên thảo luận chiều 18-9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí trình dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng để Quốc hội xem xét quyết định tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV.
CHIẾN THẮNG