Đê điều ở Quảng Bình chủ yếu thấp, nhỏ, được thiết kế chống lũ sớm, lũ tiểu mãn với mực nước thấp. Nhiều đoạn tuyến đê chưa được gia cố nên khó bảo đảm an toàn khi gặp lũ lụt lớn. Bão số 10 năm 2017 đã gây hư hỏng gần 30km đê, kè; nghiêm trọng phải kể đến sự cố vỡ đê tại tuyến đê tả Lý Hòa, tuyến đê Hữu Gianh (huyện Bố Trạch); sạt lở 1.700m mái đê La Hà-Văn Phú (thị xã Ba Đồn), xói lở 2.000m kè Long Đại (huyện Quảng Ninh)...

Ngày 5-2, chúng tôi có mặt tại tuyến đê hữu sông Gianh, đoạn qua xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, nhận thấy nhiều đoạn đã bị hư hỏng nặng, toàn bộ cống bị nước cuốn, thân đê xói lở nhưng vẫn chưa được sửa chữa. Chị Lê Thị Lý, người dân địa phương cho biết: “Gia đình tôi có 16.000m2 mặt nước nuôi trồng thủy sản. Năm 2017, do tuyến đê bao ngăn mặn xuống cấp, qua cống nước tràn vào khiến cá, tôm, cua bị chết, thiệt hại nặng. Thời điểm này, sắp đến mùa nuôi trồng mới nhưng đoạn đê bị sạt lở và cống đê vẫn chưa được tu sửa”.

leftcenterrightdel
Đê hữu Gianh đoạn qua xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình bị vỡ nhưng chưa được khắc phục.

Mới đây, đoàn công tác của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình đi kiểm tra một số tuyến đê, kè dọc hai bờ các sông: Roòn, Gianh, Lý Hòa, Lệ Kỳ, Nhật Lệ, Kiến Giang. Kết quả cho thấy, tình trạng vi phạm các quy định của Nhà nước về đê điều diễn ra phức tạp. Các loại hình vi phạm phổ biến như lấn chiếm hành lang bảo vệ đê, kè; xây dựng công trình trên thân đê; khai thác cát, sỏi không đúng quy định gây sạt bờ sông, bờ kè… Cùng với đó, xe tải quá khổ, quá tải thường xuyên lưu thông trên hầu hết các tuyến đê, dẫn đến mặt đê bị lún sụt. Tuy vậy, việc xử lý các hành vi vi phạm hành lang đê điều gặp rất nhiều khó khăn. Ông Hà Xuân Đàn, Trưởng phòng Quản lý đê điều, Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Bình lý giải: “Các tuyến đê xuống cấp là do xây dựng đã lâu, thiếu kinh phí sửa chữa, nâng cấp. Bên cạnh đó, hệ thống đê điều tỉnh Quảng Bình chủ yếu từ cấp IV trở xuống, theo quy định không thành lập lực lượng quản lý đê chuyên trách. Vì vậy, lực lượng QLĐND trực tiếp quản lý các tuyến đê trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, lực lượng này hiện chưa được bố trí kinh phí hoạt động nên gặp nhiều khó khăn”.

Được biết, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành Quyết định số 1381/QĐ-UBND về việc tổ chức, hoạt động của lực lượng QLĐND tại các xã có đê trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, đến nay nhiều địa phương vẫn chưa triển khai thành lập lực lượng QLĐND theo quy định. Một số địa phương có thành lập nhưng chỉ mang tính hình thức. Hiện, toàn tỉnh mới có 14/49 xã, phường, thị trấn có đê thành lập lực lượng QLĐND với tổng số nhân viên là 64 người, thực hiện quản lý khoảng 40/149,6km đê được phân cấp.

Do không có kinh phí để chi trả cho lực lượng QLĐND nên hầu hết các xã đã bố trí các chức danh như công an viên kiêm nhiệm thêm nhiệm vụ của lực lượng QLĐND. Ông Nguyễn Văn Xá, thôn 1, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch cho biết: “Nhiều năm qua, với cương vị là công an viên, chúng tôi kiêm nhiệm nhân viên của lực lượng QLĐND và chưa được hưởng một khoản hỗ trợ nào. Chúng tôi cũng chưa được tham gia các hoạt động tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ quản lý, bảo vệ đê điều và hộ đê, chưa được trang bị bảo hộ lao động khi làm nhiệm vụ...”. Ông Lưu Văn Tác, Chủ tịch UBND xã Hạ Trạch cho biết: "Ngân sách của xã còn gặp khó khăn nên không có nguồn để chi trả cho lực lượng QLĐND. Chúng tôi cũng đã đề nghị cấp trên hỗ trợ kinh phí để tổ chức lực lượng này đúng thực chất, có hiệu quả, động viên các thành viên làm tốt nhiệm vụ". 

Thông tư số 26/2009/TT-BNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn về cơ cấu, tổ chức, nguồn kinh phí và chế độ thù lao đối với lực lượng QLĐND quy định nguồn kinh phí duy trì hoạt động của lực lượng QLĐND lấy trong quỹ phòng, chống lụt, bão của địa phương. Vậy nhưng, cho đến nay tỉnh Quảng Bình vẫn chưa thành lập quỹ phòng, chống thiên tai, trong khi nguồn ngân sách của tỉnh và các địa phương rất hạn hẹp nên chưa địa phương nào có khả năng tự bố trí kinh phí hoạt động cho lực lượng QLĐND. Vì vậy, nhiều địa phương tuy có thành lập lực lượng QLĐND nhưng hoạt động không hiệu quả.

Có thể thấy, việc thành lập lực lượng QLĐND sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý đê điều, ngăn chặn các hành vi vi phạm Luật Đê điều. Các cấp chính quyền tỉnh Quảng Bình cần quan tâm, bố trí kinh phí hỗ trợ cũng như tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực, trách nhiệm và hiệu quả hoạt động của lực lượng QLĐND.

Bài và ảnh: HOÀNG HOA LÊ