Phát huy bản sắc Việt để thành công trong hội nhập

Điều đó mang lại những cơ hội rất to lớn, nhưng cũng đem đến những thách thức không nhỏ cho chúng ta. Tuy nhiên, không nên tự ti coi yếu tố con người cũng là một “thách thức”, bởi người Việt Nam chưa và không bao giờ bị coi là yếu kém hơn bè bạn năm châu…

Việt Nam không thua kém

Đĩnh đạc, tự tin, hùng biện giỏi. Đó là nhận xét chung của cánh phóng viên chúng tôi dành cho dịch giả “nhí” Đỗ Nhật Nam, người được mệnh danh là thần đồng, có khả năng dịch sách phát hành từ năm 7 tuổi, khi em phát biểu giữa Phòng họp Diên Hồng (Nhà Quốc hội) trong buổi Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng gặp mặt đoàn đại biểu dự Đại hội Tài năng trẻ Việt Nam lần thứ II. Không giống hình dáng bề ngoài vẫn còn trẻ con, những lời Nhật Nam phát biểu chất chứa tình cảm và trí tuệ không hề nhỏ. Chúng tôi tin, em là một tài năng lớn. Chúng tôi tin, em là đại diện điển hình của tuổi trẻ Việt Nam hiên ngang sánh bước cùng tuổi trẻ thế giới.

Đỗ Nhật Nam phát biểu tại Nhà Quốc hội Việt Nam.  Ảnh: VĂN BÌNH. 

“Cháu mong muốn có thể chứng tỏ với bạn bè năm châu là mình không thua kém bất kỳ cường quốc nào… Cháu luôn rất tự hào khi nói với mọi người rằng mình là người Việt Nam, không chỉ vì mong muốn chứng tỏ Việt Nam là đất nước không thua kém gì đất nước bạn, mà còn vì Việt Nam có một lịch sử quá hào hùng, với những anh hùng đã hy sinh thân mình cho hòa bình cũng như nền độc lập của dân tộc”, cậu bé người Việt được Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma gửi thư chúc mừng vì đạt Giải thưởng Giáo dục của Tổng thống Mỹ nhấn mạnh như vậy. Nhật Nam tỏ ra rất trân trọng nền hòa bình mà thế hệ các em được hưởng nhờ sự hy sinh của lớp lớp thế hệ cha ông, để “dưới bóng mát của hòa bình, tất cả các bạn trẻ đều có khả năng hội nhập với thế giới cũng như đều có thể chứng tỏ bản thân mình và vượt qua cái nghèo, cái yếu kém”.

Với sự tự tin ấy và với tinh thần “không thua kém gì đất nước bạn”, cậu bé Đỗ Nhật Nam đã trở thành một trong những học sinh xuất sắc nhất Việt Nam và Mỹ, luôn giành thành tích cao ở bất kỳ môi trường học tập nào, ngay cả trên đất Mỹ hào nhoáng và hiện đại bậc nhất thế giới.

Cũng trong buổi gặp mặt ấy, doanh nhân trẻ Đinh Thị Bích Châu ví “TPP như là tấm vé để đi bơi, chìm hay chiến thắng phụ thuộc vào mỗi doanh nghiệp”. Nữ doanh nhân khẳng định, Việt Nam là đất nước thích nghi nhanh và “thế hệ trẻ chúng tôi sẵn sàng đổi mới, sẵn sàng đối mặt với TPP trên tinh thần rất thoải mái, với tư thế sòng phẳng với các đối tác”…

Hai câu chuyện của hai người trẻ, tưởng như khác nhau, nhưng lại rất giống nhau ở tinh thần quyết tâm và ý chí làm nên bản sắc người Việt.

Nghe hai câu chuyện của hai người trẻ tuổi, chúng tôi chợt liên tưởng tới những mối lo lắng được đưa lên nhiều trang báo về những thách thức do TPP và do Cộng đồng ASEAN mang lại cho nền kinh tế Việt Nam. Trong số những thách thức ấy, người ta đề cập nhiều đến sự yếu kém của nguồn nhân lực, về khả năng lao động Việt Nam sẽ “thua trên sân nhà”, sẽ thất nghiệp nếu không cạnh tranh được về chất lượng với lao động của các quốc gia trong khu vực; sự yếu kém về nguồn nhân lực cũng có thể khiến các doanh nghiệp Việt Nam khó cạnh tranh với các doanh nghiệp bạn. Chẳng lẽ, người Việt Nam thực sự yếu kém đến thế?

“Biết địch, biết ta” không đồng nghĩa với tự ti

Một lãnh đạo cấp cao của Bộ Công Thương, người từng tham gia vào các đoàn đàm phán của Việt Nam về các hiệp định thương mại tự do và Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng tỏ ra rất bận tâm khi chia sẻ với chúng tôi về những vấn đề này. Chỉ có điều, ông một mực không muốn chúng tôi nêu tên trên mặt báo. Chúng tôi nghĩ, có lẽ do ông không muốn bị hiểu lầm là đang cố biện minh cho việc Việt Nam gia nhập hàng loạt hiệp định thương mại tự do. Ông gọi những lo lắng nêu trên là “những thách thức đã bị thổi phồng”. “Chúng ta thận trọng, chúng ta không lạc quan tếu, nhưng cũng không nên quá tự ti. Mình không đến mức quá yếu kém như thế”, ông nói. Ví dụ được ông đưa ra là các nước tham gia đàm phán TPP tỏ ra rất “ngại” một số ngành hàng của Việt Nam, trong đó có ngành hàng dệt may và giày dép. Thậm chí, các nước đối tác còn coi Việt Nam là “một câu chuyện rất thành công về xuất khẩu. Vì thế, họ rất chú trọng đàm phán với Việt Nam về những lĩnh vực này để tránh thiệt hại cho các ngành sản xuất trong nước của họ. Cùng với đó, rất nhiều nhà đầu tư cũng đã lên tiếng thừa nhận, lao động Việt Nam rất cần cù, chịu khó và đặc biệt là rất thông minh. Thời gian họ phải dành ra để đào tạo công nhân Việt Nam thậm chí chỉ bằng một phần nhỏ thời gian họ phải đào tạo công nhân của các nước khác khi làm quen với công nghệ mới. Nếu trong cùng điều kiện lao động, lao động Việt Nam thường cho năng suất cao không kém lao động của các nước phát triển.

Tôi chợt nhớ tới lần đi công tác tại Ha-i-ti. Ở đó, chỉ cần tôi giới thiệu mình là người Việt Nam thì hầu như người dân nào cũng biết đó là đất nước của Viettel, tập đoàn đang đầu tư rất mạnh ở đất nước họ, tạo ra những vị trí, việc làm với mức thu nhập mơ ước của họ, tạo ra cơ sở hạ tầng viễn thông hiện đại cho đất nước họ. Tôi lại nhớ tới những ông chủ người Việt đang rất thành công ở nhiều thành phố lớn trên thế giới, tạo ra công ăn việc làm cho hàng trăm, hàng nghìn lao động nước sở tại. Tôi lại nhớ tới những chuyên gia Việt Nam đang mỗi ngày cặm cụi giúp nhiều nước bạn phát triển những ngành sản xuất là thế mạnh của Việt Nam, đặc biệt là về nông nghiệp. Những hình ảnh, những tên tuổi của những nhân vật người Việt lẫy lừng danh tiếng toàn cầu cả trong lĩnh vực khoa học lẫn trong các lĩnh vực đầu tư, kinh doanh, thể thao, văn hóa, ngoại giao, quân sự… lần lượt chạy qua trong đầu tôi khi nghe những lời gan ruột của vị lãnh đạo Bộ Công Thương. Quả thực, người Việt Nam mình đâu yếu kém đến mức phải lo lắng quá như vậy?

Cổ thánh có câu, “biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng” là muốn nhắc nhở con cháu biết đánh giá đúng điểm mạnh, điểm yếu của ta, của đối phương để tìm ra đối sách, hoàn toàn không phải để tự ti. Đất nước Việt Nam đang được xây dựng từ đống đổ nát của chiến tranh, từ sự tàn phá của bom đạn nên có xuất phát điểm rất thấp so với bạn bè. Cùng với tư duy sẵn sàng đổi mới, sẵn sàng đương đầu với khó khăn, các thế hệ người Việt Nam đã và đang viết tiếp những câu chuyện thành công về đổi mới, phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế. Nếu ai cũng mang trong mình tinh thần quyết tâm và ý chí quyết thắng như cậu bé Đỗ Nhật Nam, doanh nhân trẻ Đinh Thị Bích Châu, vinh quang hội nhập chắc chắn sẽ thuộc về Việt Nam…

CHIẾN THẮNG