Năm 2019 sẽ khởi công dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam

- Phóng viên (PV): Hai dự án trọng điểm quốc gia về giao thông là đường bộ cao tốc Bắc-Nam và Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư. Đề nghị Bộ trưởng cho biết các dự án này đang được triển khai đến giai đoạn nào?

- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Đến thời điểm này có thể đánh giá, mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng chúng tôi đã kiểm soát được tiến độ hai dự án này, đáp ứng yêu cầu để triển khai công việc tiếp theo. Cụ thể, với dự án đường cao tốc Bắc-Nam có 11 dự án thành phần, đã phê duyệt toàn bộ 11 dự án. Năm 2019 là năm bản lề, phải triển khai ra thực địa dự án này. Dự kiến, tháng 2-2019, Bộ GTVT sẽ hoàn thành hồ sơ thiết kế, lập dự toán và đấu thầu công khai, sau khi đơn vị tư vấn trúng thầu sẽ tập trung vào thiết kế, giải phóng mặt bằng (GPMB) cho từng dự án. Từ tháng 4-2019 sẽ bàn giao mốc GPMB cho địa phương. Chúng tôi sẽ chọn những đoạn ít ảnh hưởng đến tái định cư để triển khai trước, sớm có mặt bằng, đủ điều kiện đấu thầu xây lắp; các đoạn gặp nhiều vướng mắc có thể chậm hơn nhưng cố gắng năm 2019 giải ngân 50% vốn GPMB mà Quốc hội đã bố trí. Với 3 dự án đầu tư bằng vốn ngân sách Nhà nước sẽ khởi công trong năm 2019. Còn 8 dự án thực hiện theo hình thức đối tác công-tư (PPP), dự kiến, tháng 9-2019 sẽ hoàn thành sơ tuyển nhà đầu tư, sau đó đến cuối năm sẽ đấu thầu quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư, chuẩn bị sẵn sàng cho năm 2020 và năm 2021 tập trung vào công tác xây dựng.

leftcenterrightdel
Đồng chí Nguyễn Văn Thể, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT).

Đối với dự án Cảng HKQT Long Thành, có hai nhiệm vụ đang thực hiện, một là phối hợp với địa phương để GPMB, hai là lập dự án. Chính phủ đã phê duyệt dự án GPMB, Bộ GTVT đang phối hợp với địa phương để kiểm đếm, năm 2019 sẽ chi trả tiền đền bù, hỗ trợ. Riêng phần lập dự án, tháng 6-2018 đã giao thầu cho đơn vị tư vấn, chúng tôi đã nghe báo cáo đầu kỳ, đang chuẩn bị nghe báo cáo cuối kỳ. Hai hạng mục công việc này đến nay đều bảo đảm tiến độ.

- PV: Bộ GTVT có giải pháp gì để bảo đảm chất lượng các công trình trọng điểm này, thưa Bộ trưởng?

- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Để bảo đảm chất lượng công trình, tất cả các khâu đều phải tốt, từ lập dự án đến thi công, hoàn thiện, đặc biệt là năng lực của nhà thầu thi công. Năm 2018, một số sự cố kỹ thuật đã xảy ra ở các tuyến đường, như: Cao tốc Đà Nẵng-Quảng Ngãi, cao tốc Hà Nội-Lào Cai. Đây là vấn đề đã diễn ra trong nhiều năm, là bài học để thực hiện trong giai đoạn tới. Trong quá trình đấu thầu các dự án sắp tới, chúng tôi sẽ đưa thêm các ràng buộc về chất lượng công trình đối với nhà thầu. Nhà thầu làm hồ sơ tốt nhưng năng lực thực tế về con người, thiết bị không đáp ứng được, chúng tôi sẽ cắt hợp đồng, tịch thu bảo lãnh để thực hiện nghiêm. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đánh giá cao vai trò của các đơn vị tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát. Tư vấn tham mưu tốt thì hạn chế được sai sót. Khi đấu thầu dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam, chúng tôi sẽ có cách làm mới, xem xét kỹ chất lượng nhà thầu tư vấn, nhà thầu xây dựng, rút bài học kinh nghiệm hiện nay để có công trình chất lượng tốt hơn.

Tiếp thu ý kiến của người dân, doanh nghiệp về dự án BOT

- PV: Bộ trưởng đánh giá thế nào về các vấn đề phát sinh tại nhiều trạm thu phí BOT hiện nay? Bộ GTVT sẽ có giải pháp căn cơ nào để giải quyết vấn đề này, thưa Bộ trưởng?

- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Chúng ta phải khẳng định tất cả các trạm BOT hiện nay đang vận hành và sắp tới đưa vào vận hành đã thực hiện đúng theo nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chính phủ và quy định của pháp luật. Các dự án đều được Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp phép, quá trình thực hiện không chỉ Bộ GTVT mà các bộ, ngành, địa phương giám sát chặt chẽ. Hạn chế lớn nhất là chúng ta chưa lường trước được tác động mặt trái của nó. Có khu vực số trạm BOT nhiều, dẫn đến chi phí vận tải tăng cao. Từng dự án riêng lẻ thì đúng nhưng cả khu vực thì quá sức chịu đựng của người dân, doanh nghiệp. Do vậy, thời gian qua, trạm thu phí BOT gặp nhiều phản ứng. Chúng tôi nghiêm túc tiếp nhận ý kiến của dư luận, đặc biệt của người dân, doanh nghiệp.

leftcenterrightdel
Cầu Bạch Đằng, trên tuyến đường cao tốc Hạ Long (Quảng Ninh)- Hải Phòng, một trong những công trình giao thông trọng điểm hoàn thành năm 2018. Ảnh: QUANG PHÚC.

Nếu chúng ta không thu phí BOT thì Nhà nước phải bỏ tiền ra mua lại dự án, vì nhà đầu tư thực hiện đúng theo quy định của pháp luật. Bộ GTVT đã báo cáo Chính phủ. Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nếu đồng thuận sẽ trình Quốc hội để bỏ ra một khoản kinh phí khoảng vài chục nghìn tỷ đồng mua lại các dự án BOT. Tuy nhiên, ngân sách Nhà nước cho đầu tư công giai đoạn 2016-2020 đã phân bổ xong. Do vậy, nếu sử dụng ngân sách phải chờ nhiệm kỳ 2020-2025 mới bố trí được, đồng thời, phải căn cứ vào tình hình tài chính quốc gia. Xử lý tồn tại ở các dự án BOT là bài toán tổng thể, chúng tôi đang tập trung nghiên cứu, báo cáo thường xuyên với Chính phủ, làm cơ sở báo cáo Quốc hội quyết định.

Thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ GTVT đã rà soát, miễn, giảm mức phí tại nhiều trạm BOT. Có dự án giảm từ 35.000 đồng/xe con/lượt xuống còn 15.000 đồng/xe con/lượt. Sự điều chỉnh này để giảm bức xúc của người dân, phù hợp với khả năng chịu đựng của nền kinh tế. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định liên quan đến một số dự án. Ví dụ, Trạm BOT Tân Đệ (Thái Bình), Thủ tướng đồng ý tháo dỡ trạm này và di dời về đúng vị trị dự án trên tuyến tránh thị trấn Đông Hưng (Đông Hưng, Thái Bình). 

- PV: Nhà đầu tư hiện còn e ngại với sự thay đổi chính sách và đồng thuận của người dân khi thực hiện dự án BOT. Bộ GTVT sẽ làm gì để thu hút nhiều hơn nữa nhà đầu tư tham gia vào dự án giao thông?

- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Việc triển khai các dự án BOT sắp tới đều thông qua đấu thầu rộng rãi. Rút kinh nghiệm từ các dự án trước, kể cả trong trường hợp đấu thầu không thành công, Chính phủ cho phép chỉ định thầu, chúng tôi cũng kiên trì thực hiện đấu thầu, đến khi nào đủ nhà đầu tư tham gia, đủ điều kiện xét thầu để bảo đảm công khai, minh bạch. Khi thực hiện đấu thầu, trách nhiệm của nhà đầu tư là "lời ăn lỗ chịu", xã hội chấp nhận vì đã được công khai, rõ ràng. Trong quá trình khai thác sẽ không có sự điều chỉnh mức phí của Nhà nước mà Bộ GTVT chỉ quản lý khung mức phí theo chủ trương đầu tư đã được Quốc hội thông qua. Cơ quan quản lý Nhà nước không can thiệp để giảm hay tăng phí mà hoạt động theo đúng quy định pháp luật.

Từ các dự án đầu tư bằng nguồn vốn tư nhân đã thực hiện thành công, như sân bay Vân Đồn, chúng tôi nhận thấy, doanh nghiệp tư nhân thực hiện dự án rất nhanh. Một dự án xây dựng sân bay nếu Nhà nước làm phải mất 5-6 năm, doanh nghiệp tư nhân chỉ mất 3 năm. Đây là vấn đề chúng tôi đang báo cáo Chính phủ, Quốc hội để xem xét lại các quy định về xây dựng cơ bản, nên chăng cần giảm bớt các đầu mối, các công đoạn để rút ngắn thời gian, giao trách nhiệm trực tiếp vào một số bộ, ngành, chủ đầu tư, khi có vấn đề chúng ta xử lý đúng người đúng việc. Doanh nghiệp tư nhân của nước ta hiện nay có khả năng xây dựng được các công trình chất lượng tốt, quy mô lớn. Ngoài sân bay, có thể mời gọi họ vào các lĩnh vực khác, như cảng biển, đường sắt. Nếu phát huy tốt tiềm lực, hỗ trợ kịp thời thì các tập đoàn tư nhân hoàn toàn có thể làm chủ, không chỉ ở Việt Nam mà vươn ra thế giới, góp phần phát triển nhanh kết cấu hạ tầng giao thông.

Xử phạt nặng chủ phương tiện, lái xe gây tai nạn

- PV: Năm 2018 xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông (TNGT) nghiêm trọng, gây hậu quả nặng nề. Bộ trưởng đánh giá thế nào về công tác bảo đảm an toàn giao thông (ATGT) thời gian qua và giải pháp sắp tới?

- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Tình hình TNGT trong thời gian qua diễn biến phức tạp, do nhiều nguyên nhân, trước hết, ý thức chấp hành pháp luật của một số lái xe chưa tốt, biểu hiện ở chỗ có bằng cấp đầy đủ nhưng không chấp hành hiệu lệnh, gặp đèn đỏ không dừng, sử dụng rượu bia, chất kích thích... Sắp tới, chúng tôi sẽ có một số quy định mới, ràng buộc trách nhiệm của chủ phương tiện và lái xe theo hướng xử lý nặng những lỗi tương tự. Với một số vụ TNGT gây chết người, sẽ thu hồi giấy phép lái xe vĩnh viễn. Về góc độ quản lý Nhà nước, chúng tôi cũng nhìn nhận hệ thống hạ tầng còn yếu kém, công tác duy tu bảo dưỡng, sữa chữa chưa đáp ứng kịp thời. Cả nước hiện có 24.600km đường ô tô với hàng nghìn cây cầu, theo quy trình, quy phạm thì cứ 5 năm phải trung tu thay mặt đường cũ bằng mặt đường mới. Tính ra, mỗi năm phải trùng tu 5.000km nhưng kinh phí chỉ đáp ứng 20-30%. Do đó, nếu để tình trạng này kéo dài sẽ hư hỏng nặng hệ thống giao thông, tai nạn sẽ diễn biến phức tạp.

Chúng tôi đang nghiên cứu đề án về công tác quản lý, duy tu, bảo dưỡng hệ thống đường bộ, báo cáo Quốc hội, Chính phủ để tăng cường duy tu, bảo dưỡng, xem đây là công việc quan trọng, cấp bách vì chất lượng đường sá kém sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân cũng như hoạt động kinh tế-xã hội. Đối với ATGT đường sắt, đã triển khai các giải pháp để giảm giao cắt trực tiếp giữa đường sắt và đường bộ, như: Xây dựng cầu vượt, đường gom, đường tránh, ứng dụng công nghệ để giám sát các điểm giao cắt có lưu lượng lớn... Ngoài ra, tuyến đường sắt mới đang được nghiên cứu, trong đó sẽ giải quyết căn cơ, những đoạn đường sắt đi qua đô thị hay vùng thường xuyên ngập lụt sẽ làm trên cao để bảo đảm an toàn.

- PV: Nhiều sự cố về hàng không trong thời gian gần đây cũng khiến xã hội lo lắng. Bộ GTVT sẽ tăng cường quản lý an toàn hàng không như thế nào, nhất là khi thị trường hàng không đang phát triển nhanh chóng?

- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Thời gian gần đây có một số sự cố kỹ thuật ảnh hưởng đến an toàn hàng không. Chính phủ, Bộ GTVT đã có những chỉ đạo quyết liệt về vấn đề này. Liên quan đến kỹ thuật máy bay, trước mỗi chuyến bay đều phải kiểm tra các thông số kỹ thuật, chúng tôi sẽ làm việc với đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật để bảo đảm an toàn tuyệt đối thì mới cho cất, hạ cánh, không để xảy ra lỗi chủ quan. Nhóm thứ hai là phi công, sắp tới sẽ tăng cường kiểm tra xử lý các phi công có vấn đề về chuyên môn. Công tác quản lý sẽ thực hiện chặt chẽ hơn, xử lý nghiêm vi phạm liên quan đến tổ lái, cơ quan quản lý bay, cảng hàng không và các doanh nghiệp liên quan. Các quy định này nhằm mục đích bảo vệ tính mạng, sức khỏe cho hành khách, giúp người dân yên tâm trên mỗi hành trình.

- PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

MẠNH HƯNG (thực hiện)