Phóng viên (PV): Thưa ông, khả năng cung ứng than cho các nhà máy nhiệt điện trong thời gian tới sẽ như thế nào?
Ông Đinh Quang Trung: Khó khăn về nguồn cung than cho các nhà máy điện là thực tế đã được lường trước từ lâu. Nhu cầu sử dụng than của Việt Nam ngày càng gia tăng. Năm 2016 mới chỉ hơn 30 triệu tấn nhưng năm 2018 đã là hơn 50 triệu tấn, theo quy hoạch năm 2020 cần khoảng 60 triệu tấn than, năm 2025 cần 90 triệu tấn than và năm 2030 lên tới hơn 120 triệu tấn than. Việt Nam hiện chỉ có hai đơn vị sản xuất than là TKV và Tổng công ty Đông Bắc với sản lượng cung cấp cho nhiệt điện than khoảng 41 triệu tấn than/năm.
Năm 2018, TKV đã nỗ lực tổ chức cung cấp than cho các hợp đồng điện với sản lượng than cho điện là 29 triệu tấn, tăng 5,4 triệu tấn so với năm 2017. Tuy nhiên, hiện nay tồn kho của TKV giảm đáng kể, gần như không còn nguồn để chuyển sang năm 2019. Rõ ràng thời gian tới việc cung ứng đủ than trong nước cho các nhà máy nhiện điện là khó khả thi. Đây là thách thức lớn đối với an ninh năng lượng quốc gia. Trong kế hoạch giai đoạn 2017-2030, Việt Nam phải nhập khẩu khoảng 70 triệu tấn than các loại. Năm 2018, TKV đã phải nhập khẩu than và năm 2019, TKV sẽ nhập khẩu khoảng 4 triệu tấn than để pha trộn. Vì vậy, TKV đã phải làm việc với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và các đơn vị khác để cân đối nguồn than cho sản xuất điện từ lượng than sản xuất thực tế và nhiều giải pháp khác.
PV: Vậy giá than cho điện năm 2019 liệu có tăng không, thưa ông?
Ông Đinh Quang Trung: TKV đã ký kết các hợp đồng cung cấp than dài hạn đối với các tập đoàn kinh tế lớn, như: EVN, PVN và các nhà máy khác có nhu cầu sử dụng nguồn than trong nước, cân đối trên cơ sở năng lực sản xuất của TKV. Trong trường hợp các hộ sử dụng có nhu cầu cao hơn năng lực của TKV, TKV sẽ nhập khẩu để bù cho lượng thiếu hụt đó theo giá thị trường. Hiện nay, xu hướng giá thế giới đang tăng. TKV đã có văn bản đề nghị được tăng giá bán than cho điện thêm 5% theo giá kê khai mới.
PV: Thời gian qua, có những quan điểm cho rằng, việc sử dụng than hiện nay chưa hợp lý bởi trong khi Việt Nam ngày càng thiếu than cho điện thì hằng năm chúng ta vẫn xuất khẩu (XK) than. Ông đánh giá như thế nào về quan điểm này?
Ông Đinh Quang Trung: Ngày 14-3-2016, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 403/QĐ-TTg về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch phát triển ngành than Việt Nam đến năm 2020, có xét triển vọng đến năm 2030. Theo đó, quan điểm của Chính phủ phát triển ngành than theo hướng giảm dần XK và chỉ XK các chủng loại than trong nước chưa có nhu cầu sử dụng. Hiện nay, XK than đi đúng hướng giảm dần và cân đối XK các nguồn than trong nước không sử dụng. Hiện, Việt Nam duy trì lượng XK khoảng hai triệu tấn/năm.
TKV có XK một số loại than chất lượng cao cho thép như than cám 1, cám 2, cám 3, chủ yếu cho các hộ sản xuất thép ở Nhật Bản. Ngược lại, TKV sẽ được tiếp nhận các nguồn vay ưu đãi từ các tổ chức tín dụng của Nhật Bản mà không cần bảo lãnh của Chính phủ, phục vụ phát triển mỏ, an toàn mỏ cũng như đào tạo cán bộ, công nhân cho các hoạt động của ngành. Xét về tổng thể, loại than XK không phù hợp cho sản xuất điện. Do đó, theo tôi việc XK than là rất là bình thường. Điểm quan trọng là mang lại hiệu quả, sử dụng tốt nhất nguồn tài nguyên, đem lại lợi ích cho quốc gia và chính doanh nghiệp tham gia vào quá trình đó.
PV: Việc phụ thuộc vào nguồn than nhập khẩu sẽ dẫn đến rất nhiều rủi ro. Vậy đâu là giải pháp bảo đảm cung ứng than dài lâu cho điện trong tương lai, thưa ông?
Ông Đinh Quang Trung: Về lâu dài, phải đầu tư mở rộng mỏ, nâng cao năng suất để bảo đảm nguồn than trong nước; hợp tác với các nhà sản xuất khác, đầu tư các mỏ than nước ngoài để chủ động nguồn than nhập khẩu. Kinh nghiệm của Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc... cho thấy, muốn có nguồn than lâu dài thì phải tham gia đầu tư mỏ. Nhà đầu tư sẽ được chia một tỷ lệ nhất định trên cơ sở đóng góp tại các mỏ than. Song hiện nay, việc đầu tư các mỏ than tại nước ngoài của TKV đang đối mặt với nhiều khó khăn về tài chính.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
VŨ DUNG (thực hiện)